Euro‐Dolar Paritesi ve Reel Döviz Kuru’nun İMKB 100 Endeksi’ne Etkisi

Yıl 2011, Cilt: 6 Sayı: 1, 323 - 339, 01.04.2011

İncilay Savaş İsmail Can

Öz

Bu çalışmada; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem gören hisse senedi fiyatları ile Euro‐Dolar Paritesi ve Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi arasındaki ilişki “Çoklu Doğrusal Regre‐ syon” ile ilişkinin yönü ise “Granger Nedensellik Testi” ile incelenmiştir. Veri seti olarak, 2000 yılının Ocak ayından 2009 yılının Temmuz ayına kadar aylık veriler kullanılmıştır. Bağımlı değişken olarak İMKB 100 Endeksi ay içerisindeki günlük kapanış fiyatlarının ortalamaları, bağımsız değişkenler olarak da Euro‐Dolar Paritesi’nin ay içerisindeki günlük değerlerinin ortalamaları ve TÜFE Bazlı Reel Döviz Kuru Endeksi REDKE ’nin ay sonları itibariyle değerleri analize tabi tutulmuştur. Çalışma sonucunda, Euro‐Dolar Paritesi ve Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi’nin İMKB 100 Endeksi’ni % 77,5 oranında açıkladığı ve pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca Granger Nedensellik Testi sonucuna göre; İMKB 100 Endeksi’nden Euro‐Dolar Paritesi ve Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi’ne doğru bir nedensellik tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

İMKB 100 endeksi, euro dolar paritesi, reel efektif döviz kuru endeksi, çoklu doğrusal regresyon, granger nedensellik testi.

Euro‐Dollar Parity and Effects of The Real Exchange Rates on The Index of IMKB 100

Öz

In this study, the relation between the stock prices that are traded in IMKB with Euro‐Dollar Parity and Real Effective Exchange Rate Index are examined by the Multiplier Linear Regression and this relation is also investigated by the Granger Causality Test. Monthly data set are used including from the January 2000 to July 2009. In the analysis, averages of daily closing prices of IMKB 100 in months have been used as dependent variable. As independent variable, average of daily values of Euro‐Dollar parity in months an Consumer Price Index CPI based Real Effective Exchange Rates Index Values at the end of months have been used. The results of the study indicated that Euro‐Dollar Parity and Real Effective Exchange Rate Index affect the Index of IMKB 100 postively with 77,5%. In addition, according to Granger Causality Test results, a causality has been founda runnig from the Index of IMKB 100 to the Euro‐Dollar Parity and Real Effective Exchange Rate.

Anahtar Kelimeler

Index of IMKB 100, euro‐dollar parity, eal effective exchange rate ındex, multiple linear regression, granger casuality test.

Kaynakça

• Aggarwal, R. (1981), “Exchange Rates and Stock Prices: A Study of U.S. Capital Market under Floating Exchange Rates”, Akron Business and Economic Review, 12, 7‐12.
• Berument, H. (2002), Döviz Kuru Hareketleri ve Enflasyon Dinamiği: Türkiye Örneği, Ankara: Bilkent Üniversitesi Yayını.
• Ciğerlioğlu, O. (2007), “Reel Döviz Kuru ve İthalat‐İhracat Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği 1982–2005”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğanlar, M. ve M. Özmen (2000), “Satınalma Gücü Paritesi ve Reel Döviz Kurları: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir İnceleme”, İMKB Dergisi, 4(16), 111–122.
• Erbaykal, E. (2007), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerine Etkili midir? Bir Nedensellik Analizi”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81–88.
• Erbaykal, E. ve H. A. Okuyan (2007), “Hisse Senetleri Fiyatları ile Döviz Kuru İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 2007/1, 77–89.
• Franck, P. ve Young, A. (1972), “Stock Price Reaction of Multinational Firms to Exchange Realignments”, Financial Management, 1, 66‐73.
• http://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/EAD/KonjokturIzlemeDb/euro.doc, (Erişim: 25.12.2009).
• Kalaycı, Ş. (2005), “Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Makroekonomik Faktörler: İMKB Üzerine Bir Uygulama”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) , Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kanalıcı, H. (1997), Hisse Senedi Fiyatlarının Tespiti ve Tesir Eden Faktörler, İstanbul: SPK Yayınları No: 77.
• Karaca, O. (2003), “Türkiye’de Enflasyon Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2), 247–255.
• Kibritçioğlu, A. ve B. Kibritçioğlu (2004), Türkiye’de Uzun Dönem Reel Döviz Kuru Dengesizliği, 1987–2003, Ankara: Hazine Müsteşarlığı Matbaası.
• Ma, C. K. ve G. V. Kao (1990), “On Exchange Changes and Stock Prices Reactions”, Journal of Business Finance and Accounting, 17, 441‐450.
• Özer, M. (1992), “Türkiye’de Reel Döviz Kurunun Zaman Serisi Analizi (1975– 1991)”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özçiçek, Ö. (2007), “Türkiye’de Döviz Kuru Getirisi ve Hisse Senedi Endeks Getirileri Oynaklıkları Arası Simetrik ve Asimetrik İlişki”, İMKB Dergisi, 10(37), 1– 12.
• Özkan, F. (2003), “Denge Reel Kur Hesaplama Yöntemleri ve Reel Kur Dengesizliğinin Ölçülmesi: Türk Lirası Üzerine Bir Çalışma” (Uzmanlık Yeterlilik Tezi) , Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Piyasalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sevüktekin, M. ve M. Nargeleçekenler (2007), “Türkiye’de İMKB ve Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi”, 8. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, İnönü Üniversitesi, Malatya, 24–25 Mayıs 2007.
• Soenen, L. A. ve Hennigar, E. S. (1988), “An Analysis of Exchange Rates and Stock Prices: the U.S. Experience between 1980 and 1986”, Akron Business and Economic Review, 19, 7‐16.
• Vergil, H. ve F. Özkan (2007), “Döviz Kurları Öngörüsünde Parasal Model ve Arıma Modelleri: Türkiye Örneği”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 211–231.
• Yıldıran, M. ve M. Tanyeri, (2006), Reel Sektör İşletmeleri İçin Döviz Kuru Risk Yönetimi, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Yıldırım, A. (2007), “Samuelson‐Balassa Hipotezi ve Reel Döviz Kuru: Türkiye, ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya İçin Sınanması”, Finans Politika ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44 (509), 9–20.
• Yıldırım, M. (1995), “Döviz Kuru Politikası ve Türkiye’de Satınalma Gücü Paritesinin Geçerliliği”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) , Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yücel, A. T. (1996), “Türkiye’deki İşletmelerin Döviz Kuru Risk Yönetimi Uygulamaları”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zügül, M. ve C. Şahin (2009), “İMKB 100 Endeksi ile Bazı Makroekonomik Değiş‐ kenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama”, Akademik Bakış, Ulus‐ lararası Hakemli Sosyal Bilimler E‐Dergisi, 16(2), http://www.akademikbakis.org/16/11imkb.pdf, (Erişim:15.12.2009)