Bireysel Kariyer Planlama İle Üniversite Tercihi İlişkisinde Kariyer Merkezlerinin Hizmet Kalitesinin Aracılık Rolü

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 1, 131 - 148

Rumeysa Beyza Bayrakcı , Hazal Duman

Öz

Bu araştırmanın amacı bireysel kariyer planlamanın üniversite tercihine etkisinde kariyer merkezi hizmet kalitesinin aracılık rolünün incelenmesidir. Araştırma bir vakıf üniversitesinde öğrenim gören 307 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma hipotezlerinin test edilmesinde SPSS aracılığı ile Process Makro uygulamasından faydalanılmış ve model 4 parametreleri uygulanmıştır.
Gerçekleştirilen analizler neticesinde bireysel kariyer planlamanın kariyer merkezlerinin hizmet kalitesi (B=.649; p<.001; 95% CI [.562; .736]) ve üniversite tercihi (B=.682; p<.001; 95% CI [.584; .780]) üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu, kariyer merkezi hizmet kalitesinin ise bireysel kariyer planlama ve üniversite tercihi arasındaki ilişkide kısmi aracı (β = .320, p<.001; 95% CI [.239; .467]) rol sergilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Kariyer Planlama, Kariyer Merkezleri, Hizmet Kalitesi, Üniversite Tercihi, Aracı Değişken Analizi

Etik Beyan

Bu çalışma 27.10.2023 tarihli ve 2023/07/10 sayılı KTO Karatay Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurul Onay Belgesi ile bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma TÜBITAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BIDEB) tarafından yürütülen, 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı tarafından desteklenen 1919B012304814 numaralı projeden türetilmiştir.

Proje Numarası

1919B012304814

The Mediating Role of Career Centers' Service Quality in the Relationship Between Individual Career Planning and University Preferences

Öz

The aim of this study is to investigate the mediating role of career center service quality in the effect of individual career planing on university preferences. The research was conducted on 307 students studying at a foundation university. In the process of testing the research hypotheses, Process Macro application was used via SPSS and model 4 parameters were applied.
As a result of the analyses, career planning was affected by the service quality of career centers (B=.649; p<.001; 95% CI [.562; .736]) and university choice (B=.682; p<.001; 95% CI [. 584; .780]), and career center service quality was a partial mediator in the relationship between individual career planning and university choice (β = .320, p<.001; 95% CI [.239; . 467]).

Anahtar Kelimeler

Individual Career Planning, Career Centers, Service Quality, University Preferences, Mediation Analysis

Proje Numarası

1919B012304814

Kaynakça

• Adıgüzel, O. (2009). Shein’in kariyer çapaları perspektifinde Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF öğrencilerinin kariyer değerlerine ilişkin bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 277-292.
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
• Ajzen, I. (2011). The theory of planned behaviour: Reactions and reflections. Psychology & Health, 26(9), 1113-1127.
• Akar, C. (2017). Üniversite seçimini etkileyen faktörler: İktisadi ve idari bilimler öğrencileri üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1).
• Anafarta, N. (2001). Orta düzey yöneticilerin kariyer planlamasına bireysel perspektif. Akdeniz University Faculty of Economics & Administrative Sciences Faculty Journal/Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Antoniu, E. (2010). Career planning process and its role in human resource development. Annals of the University of Petrosani, Economics, 10(2), 13-22.
• APA (2024). Worried about AI in the workplace? You’re not alone. Erişim adresi: https://apa.org/topics/healthy-workplaces/artificial-intelligence-workplace-worry
• Arık, N. ve Seyhan, B. (2016). Üniversite öğrencilerinin kariyer planlamasında teknoloji bilgisi ve gelecek beklentilerinin rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2218-2231.
• Arıkan, S. (2022). Psikoloji öğrencilerinin kariyer uyum yetenekleri: demografik faktörler, kişilik ve pozitif psikolojik sermayenin rolü. Psikoloji Çalışmaları, 42(2), 427-471.
• Arthur, N. (2008). Qualification standards for career practitioners. In International handbook of career guidance (pp. 303-323). Dordrecht: Springer Netherlands.
• Aryee, S. and Debrah, Y. A. (1993). A cross‐cultural application of a career planning model. Journal of Organizational Behavior, 14(2), 119-127.
• Aydın, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin kariyer gelişiminde kariyer planlama merkezlerinin rolü: İstanbul Ticaret Üniversitesi örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bara Stolzenberg, E., Aragon, M. C., Romo, E., Couch, V., McLennan, D., Eagan, M. K. and Kang, N. (2020). The American freshman: National norms fall 2019.
• Baron, R. M. and Kenny, D. A. (1986). The moderatormediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182
• Boğazlıyan, E. E., ve Avşaroğlu, S. (2022). Türkiye’de üniversite kariyer merkezleri ile dünyadaki bazı üniversite kariyer merkezlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 11(31), 372-389.
• Brotheridge, C. M. and Power, J. L. (2008). Are career centers worthwhile? Predicting unique variance in career outcomes through career center usage. Career Development International, 13(6), 480-496.
• Cevher, E. (2015). Üniversitelerde kariyer planlama faaliyetleri ekseninde kariyer merkezlerine yönelik bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 164-177.
• Creed, P. and Hood, M. (2009). Career development, planning, and management from the organisational perspective. In Vocational psychological and organisational perspectives on career (pp. 39-62). Brill.
• Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi (2023). Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi Faaliyet Raporu 2018-2023. Erişim Adresi: https://www.cbiko.gov.tr/uploads/CB%C4%B0KO-Faaliyet-Raporu-2018-2023.pdf
• Çatı, K., İştar, E. ve Özcan, H. (2016). Üniversite tercihlerine etki eden faktörlerin incelenmesi: Türkiye genelinde bir alan araştırması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (2), 163-177.
• Çınar, E. ve Seçer, B. (2023). Üniversite eğitiminde istihdam edilebilirlik: Türkiye'de en çok öğrenciye sahip üniversitelerin politika ve stratejilerinin analizi. Journal of Management & Labor/Yönetim ve Çalışma Dergisi, 7(1).
• Dalkılıç, S., Ata, A. Ç., Dalkılıç, E. ve Aytaç, A. İ. (2022). Kariyer planlama dersinin kariyer kararı verme yetkinliğine etkisi: Lisans öğrencileri üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(3), 935-960.
• Davis, D. and Binder, A. (2016). Selling students: The rise of corporate partnership programs in university career centers. In The university under pressure (Vol. 46, pp. 395-422). Emerald Group Publishing Limited.
• Demirbağ, O. ve Yozgat, U. (2016). Hizmet alan (müşteri) ve hizmet veren (çalışan) perspektifinden hizmet kalitesinin Servqual yöntemiyle ölçümü: bir kamu kurumu olarak PTT incelemesi. The Journal of International Scientific Researches, 1(1), 78-89.
• Demirer, Ö. ve Bülbül, H. (2014). Kamu ve özel hastanelerde hizmet kalitesi, hasta tatmini ve tercihi arasındaki ilişki: Karşılaştırmalı bir analiz.
• Engelland, B. T., Workman, L. and Singh, M. (2000). Ensuring service quality for campus career services centers: a modified Servqual scale. Journal of marketing Education, 22(3), 236-245.
• Erdoğan, H. T. (2009). Bireysel kariyer planlama ile kişisel başarı arasındaki ilişkiye yönelik Dumlupınar Üniversitesinde bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eren B. P. ve Özek, H. (2023). Kariyer planlama ve kendini izleme açısından üniversite öğrencilerinin karşılaştırılması üzerine bir araştırma. International Journal of Management Economics and Business.
• Ergin, B. M., İmamoğlu, A. F. ve Yıldızhan, Y. Ç. (2011). Algılanan hizmet kalitesi ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(2), 11-23.
• Ersöz, S., Pınarbaşı, M., Türker, A. K. ve Yüzükırmızı, M. (2009). Hizmet kalitesinin Servqual metodu ile ölçümü ve sonuçların yapısal esitlik modelleri ile analizi: Ögretmen evi uygulaması. International Journal of Engineering Research and Development, 1(1), 19-27.
• Evers, A. and Sieverding, M. (2015). Academic career intention beyond the PhD: can the theory of planned behavior explain gender differences?. Journal of Applied Social Psychology, 45(3), 158-172.
• Féja, D., Csernátony, F. and Pais, A. (2023). Design thinking in career planning. Implementing tools and mindsets. Il Capitale Culturale: Studies on the Value of Cultural Heritage.
• Gerşil, M. ve Güven, H. (2018). Üniversitelerde hizmet kalitesinin Servqual analizi ile ölçülmesi: Celal Bayar Üniversite’nde bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 111-125.
• Giles, M. and Larmour, S. (2000). The theory of planned behavior: A conceptual framework to view the career development of women. Journal of Applied Social Psychology, 30(10), 2137-2157.
• Gould, S. (1979). Characteristics of career planners in upwardly mobile occupations. The Academy of Management Journal, 22 (3), 539-550.
• Granrose, C. S. and Portwood, J. D. (1987). Matching individual career plans and organizational career management. Academy of management Journal, 30(4), 699-720.
• Güldü, Ö. ve Kart, M. E. (2017). Kariyer planlama sürecinde kariyer engelleri ve kariyer geleceği algılarının rolü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(2), 377-400.
• Gülmez, N. ve Okur, M. E. (2021). Üniversite kariyer merkezlerinin dünyadaki gelişimi ve Türkiye örneği. TroyAcademy, 6(1), 137-157.
• Hammond, M. S. (2001). Career centers and needs assessments: Getting the information you need to increase your success. Journal of Career Development, 27, 187-197.
• Han, S. J. and Stieha, V. (2020). Growth mindset for human resource development: A scoping review of the literature with recommended interventions. Human Resource Development Review, 19(3), 309-331.
• Hayes, A. F. (2013). Mediation, moderation, and conditional process analysis. Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach, 1(6), 12-20.
• Helens-Hart, R. (2019). Career education discourse: Promoting student employability in a university career center. Qualitative Research in Education, 8(1), 1-26.
• Jackson, D. and Tomlinson, M. (2020). Investigating the relationship between career planning, proactivity and employability perceptions among higher education students in uncertain labour market conditions. Higher education, 80(3), 435-455.
• Kalaycı, Ş. (2010). Faktör Analizi, İçinde, Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, ss.319-331, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kaval, U. ve Gökoğlan, K. (2020). Üniversite öğrencilerinin kariyer eğilimleri: Dicle Üniversitesi örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 248-260.
• Kayalar, M. ve Özmutaf, N. M. (2009). The effect of ındıvıdual career plannıng on job satısfactıon: a comparatıve study on academıc and admınıstratıve staff. Süleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 14(1).
• Koca, A. İ. (2009). Üniversite öğrencilerinin değerleri ve bireysel özellikleri ile kariyer tercihleri arasındaki ilişki: Çukurova Üniversitesinde bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Loureiro, S. M. C., Guerreiro, J. and Tussyadiah, I. (2021). Artificial intelligence in business: State of the art and future research agenda. Journal of business research, 129, 911-926.
• Makela, J. P. and Rooney, G. S. (2014). Framing assessment for career services: Telling our story. New Directions for Student Services, 148(148), 65-80.
• Manstead, A. S. and Parker, D. (1995). Evaluating and extending the theory of planned behaviour. European review of social psychology, 6(1), 69-95.
• Matyushok, V. M., Krasavina, V. A. and Matyushok, S. V. (2020). Global artificial intelligence systems and technology market: Formation and development trends. RUDN Journal of Economics, 28(3), 505-521.
• McKinsey Global Institute (2018). Retraining and reskilling workers in the age of automation. Erişim adresi: https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/retraining-and-reskilling-workers-in-the-age-of-automation
• Muntaner, C., Lynch, J. W., Hillemeier, M., Lee, J. H., David, R., Benach, J. and Borrell, C. (2002). Economic inequality, working-class power, social capital, and cause-specific mortality in wealthy countries. International Journal of Health Services, 32(4), 629-656.
• Oruç, Ş. ve Sunman, G. (2023). Yaşam amaçları belirleme ile bireysel kariyer planlama arasındaki ilişki. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (46), 299-316.
• ÖSYM (2023). 2023 YKS yerleştirme sonuçlarına ilişkin sayısal bilgiler. Erişim adresi: https://www.osym.gov.tr/TR,25736/2023-yks-yerlestirme-sonuclarina-iliskin-sayisal-bilgiler.html
• Özden, M. (2015). Üniversite yönetmelikleri çerçevesinde kariyer merkezlerinin amaç ve faaliyetleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(12), 146-170.
• Özmen, H. İ., Çarıkçı, İ. H. ve Dulupçu, M. A. (2023). Stratejik insan kaynağının geliştirilmesinde kariyer planlaması eğitimi: Süleyman Demirel Üniversitesi örneği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2), 137-149.
• Parasuraman, A., Zeithaml, V. A. and Berry, L. L. (1988). Servqual: A multiple-item scale for measuring consumer perc. Journal of retailing, 64(1), 12.
• Pascual, N. T. (2014). Factors affecting high school students’ career preference: A basis for career planning program. International Journal of Sciences: Basic and Applied Research, 16(1), 1-14.
• Pişkin, M. ve Ersoy K. M. (2019). Üniversite kariyer merkezlerinin örgüt yapısı ve personel profilinin incelenmesi: Kimler yönetiyor? kimler yürütüyor?. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 9(2), 275-298.
• Rahman, Ö. G. S., Erdem, R. ve Devebakan, Ö. G. N. (2007). Hizmet kalitesinin Servqual ölçeği ile değerlendirilmesi: Elazığ’daki hastaneler üzerinde bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(9).
• Royal, D. and Tran, T. (2020). Impacts and perceptions of career-focused education. Santos, E. A. D. and Almeida, L. B. D. (2018). To pursue a career in accounting or not: a study based on the Theory of Planned Behavior. Revista Contabilidade & Finanças, 29, 114-128.
• Schaub, M. (2012). The profession of college career services delivery: What college counselors should know about career centers. Journal of college student psychotherapy, 26(3), 201-215.
• Schlesinger, J., O'Shea, C. and Blesso, J. (2021). Undergraduate student career development and career center services: Faculty perspectives. The Career development quarterly, 69(2), 145-157.
• Seçer, H. (2013). Bireysel kariyer planlama ve kişisel başarı algısı arasındaki ilişki ve Pamukkale Üniversitesi'nde bir araştırma (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi).
• Steffy, B. D. and Jones, J. W. (1988). The impact of family and career planning variables on the organizational, career, and community commitment of professional women. Journal of vocational Behavior, 32(2), 196-212.
• Su, Y., Zhu, Z., Chen, J., Jin, Y., Wang, T., Lin, C. L. and Xu, D. (2021). Factors influencing entrepreneurial intention of university students in China: integrating the perceived university support and theory of planned behavior. Sustainability, 13(8), 4519.
• Sunman, G. ve Oruç, Ş. (2022). Öz saygının bireysel kariyer planlama ve akademik güdülenme üzerine etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir çalışma. İşletme Akademisi Dergisi, 3(2), 229-247.
• Taşlıyan, M., Arı, N. Ü. ve Duzman, B. (2011). İnsan kaynakları yönetiminde kariyer planlama ve kariyer yönetimi: İİBF öğrencileri üzerinde bir alan araştırması. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 231-241.
• Thinking, D. (2022). Design Thinking and the New Career Center. Mapping the Future of Undergraduate Career Education: Equitable Career Learning, Development, and Preparation in the New World of Work.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). On Birinci Kalkınma Planı 2019-2023. Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• Türkmen, H. H., ve Doğan, S. (2019). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi örneğinde öğrencilerin üniversite tercih nedenlerinin tespitine yönelik bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(30), 848-866.
• Yerlikaya, A., Kanışlı, E. and Bozdoğan, D. (2020). Career Application and Research Centers in Universities: Black Sea Region. TOGU Career Research Journal, 1(1), 16-23.
• Yükseköğretim Kurulu (2024). Yükseköğretim bilgi yönetim sistemi. Erişim adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/
• Zeren, Ş. G., Amanvermez, Y., Genç, A. B., Ermumcu, E., Kalay, T., Satıcı, B. ve Yılmaz, A. S. (2017). Yükseköğretimde kariyer merkezlerinin incelenmesi: İstanbul ili örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (3), 554-564.
• Zeren, Ş. G., Amanvermez, Y., Genç, A. B., Ermumcu, E., Kalay, T., Satıcı, B. ve Yılmaz, A. S. (2017). Yükseköğretimde kariyer merkezlerinin incelenmesi: İstanbul ili örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (3), 554-564.