Determination of Factors Affecting Financial Asset Investments

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 2, 552 - 580

Erol Köycü , İlhan Ege

https://doi.org/10.17153/oguiibf.1582322

Öz

This study aims to identify the economic and financial factors affecting investments in government domestic debt instruments, structured products and other investment instruments. Three different models are developed based on the explained and explanatory variables used in the current study and the period range of the study is set as 2013:01-2023:07 for government debt instruments, 2010:09-2023:07 for structured products and 2011:10-2023:07 for other investment instruments, taking into account the continuity of the data. Following a time series analysis process that takes structural breaks into account, the study identified different economic and financial factors that affect financial assets both in the short and long run.

Anahtar Kelimeler

Investment Instruments, Borsa Istanbul, Time Series Analysis

Finansal Varlık Yatırımlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışmada devlet iç borçlanma araçları, yapılandırılmış ürünler ve diğer yatırım araçları yatırım enstrümanlarına yapılan yatırımları etkileyen ekonomik ve finansal faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Mevcut çalışmada kullanılan açıklanan ve açıklayıcı değişkenler esas alınarak üç farklı model geliştirilmiş ve çalışmanın dönem aralığı verilerin süreklilik arz etmesi göz önünde bulundurularak devlet iç borçlanma araçları için 2013:01-2023:07, yapılandırılmış ürünler için 2010:09-2023:07 ve diğer yatırım araçları için ise 2011:10-2023:07 olarak belirlenmiştir. Yapısal kırılmaları dikkate alan zaman serisi analiz sürecinin izlendiği çalışma soncunda gerek kısa dönemde gerekse uzun dönemde finansal varlıkları etkileyen farklı ekonomik ve finansal faktörler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yatırım Enstrümanları, Borsa İstanbul, Zaman Serisi Analizi

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır.

Kaynakça

• Akbulut, R., & Kaderli, Y. (2009). Şanlıurfa il Merkezindeki Borsa Yatırımcılarının Profili ve Bu Yatırımcıların Hisse Senetlerine Yatırım Yapma Sürecini Etkileyen Faktörlerin Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (43), 212-226.
• Arai, Y., & Kurozumi, E. (2007). Testing for the null hypothesis of cointegration with a structural break. Econometric Review, (2), 705-739. https://doi.org/10.1080/07474930701653776
• Ayaydın, H., Hayaloğlu, P. ve Baltacı, N. (2013). Hisse senedi piyasasının gelişmesinin makroekonomik ve kurumsal belirleyicileri üzerine bir araştırma: Panel veri analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(4), 125-142. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS878
• Aydın, Y. (2020). Finansal performans ile pay senedi getirisi arasındaki ilişkinin entropi ve maut çkkv teknikleriyle değerlendirilmesi: BİST kimya, petrol, kauçuk ve plastik ürünler sektörü firmalarından kanıtlar. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, TBMM 100. Yıl Özel Sayısı, 164-185. https://doi.org/10.33905/bseusbed.773541
• Bartholdy, J., & Peare, P. (2005). Estimation of expected return: CAPM vs. Fama and French. International Review of Financial Analysis, 14(4), 407-427. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2004.10.009
• Bayrakdaroğlu, A. (2021). Finansal varlıkları fiyatlama modeli. A. Gündoğdu (Ed.), Finansın temel teorileri (ss. 133-165) içinde. Gazi Kitapevi.
• Becker, R., Enders, W., & ve Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409. https://doi.org/10.1111/j.1467-9892.2006.00478.x
• Carrion-i-Silvestre, J. L., & Sansó, A. (2006). Testing the null of cointegration with structural breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(5), 623-646. https://doi.org/10.1111/j.1468-0084.2006.00180.x
• Chen, N. F., & Zhang, F. (1998). Risk and return of value stocks. The Journal of Business, 71(4), 501-535. https://doi.org/10.1086/209755
• Cihangir, M., & Kandemir, T. (2010). Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli aracılığıyla saptanmasına yönelik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 257-296.
• Çoşkun, Y. (2010). Yapılandırılmış finans ve küresel finansal kriz. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 47(545), 73-82. https://ssrn.com/abstract=1731924
• Dabbağoğlu, K. (2010). Tahvil – Bono ve hisse senedi yatırımlarının raporlanması. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (19), 53-68.
• Das, D., Golabiewska, A., & Rout, P. K. (2024). Geopolymer bricks: The next generation of construction materials for sustainable environment. Construction and Building Materials, 445, 1-24. https://doi.org/10.1016/j.conbuildmat.2024.137876
• Dızman, Ş. (2015). Finansal yatırımların Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) kapsamında muhasebeleştirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 279-298.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427–431. https://doi.org/10.2307/2286348
• Drut, B. (2010). Sovereign bonds and socially responsible investment. Journal of Business Ethics, 92, 131-145. https://www.jstor.org/stable/40929271
• Enders, W., & Lee, J. (2012). The flexible fourier form and the Dickey-Fuller type unit root tests. Economics Letters, 117(1), 196-199. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2012.04.081
• Erdoğan, S., & Ergün Tatar, H. (2021). Türkiye’de uluslararası portföy yatırımlarının içsel faktörleri üzerine ARDL analizi. Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(12), 1-17.
• Genç, E. (2015). Uluslararası sermaye hareketlerinin belirleyicileri, doğrudan yabancı yatırımlar ve yabancı portföy yatırımları bağlamında bir analiz: Türkiye örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Gümüş, U. T., Kaderli, Y., Özdemir, K., & Kılıç A. F. (2019). Menkul kıymet yatırım ortaklığı sektörü endeksinin diğer BİST100 sektör endeksleri ile risk açısından karşılaştırılması. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 2(8), 563-573. https://doi.org/10.26677/TR1010.2019.199
• Gürsakal, S. (2007). Hisse senedi ve döviz piyasası risklerinin riske maruz değer yöntemi ile karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 61-76. http://hdl.handle.net/11452/17925
• Haider, M. A. (2016). A cross-country comparison of factors affecting foreign portfolio investment in emerging economies: In the case of Bangladesh, China, India, and Pakistan. Journal of Management and Sustainability, 6(4), 79-87. https://doi.org/10.5539/jms.v6n4p79
• Hou, Y., Xu, D., Oxley, L., & Goodell, J. W. (2024). Price discovery of climate risk and green bonds: A dynamic information leadership share approach. Finance Research Letters, 69(B), 1-9. https://doi.org/10.1016/j.frl.2024.106098
• Hussain, M., & Goswami, B. (2022). Sector specific determinants of foreign portfolio investment inflows in India: A Panel ARDL approach. Global Business Review, 1-13. https://doi.org/10.1177/09721509221137204
• Johansen, S. (1991). Estimation and hypothesis testing of cointegration vectors in gaussian vector autoregressive models. Econometrica, 59(6), 1551-1580. https://doi.org/10.2307/2938278
• Kahıloğulları, A. (2018). Kredi temerrüt swaplarının, doğrudan yabancı yatırımlar ve portföy yatırımları ile ilişkisi: Türkiye için zaman serisi analizi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root?. Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178. https://doi.org/10.1016/0304-4076(92)90104-Y
• Mahdzan, N. S., Zainudin, R., Hashim, R. C., & Sulaiman, N. A. (2017). Islamic religiosity and portfolio allocation: The Malaysian context. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 10(3), 434-452. https://doi.org/10.1108/IMEFM-11-2016-0162
• Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91. https://doi.org/10.2307/2975974
• Medetoğlu, B. (2023). Finansal varlıklar: Tanım, işleyiş ve özellikler. B. Öçal (Ed.), Sosyal bilimlerde toplumsal sorunlara bakış: Teorik çalışmalar (ss. 7-25) içinde. Efe Akademi Yayınları.
• Nur, T., & Ege, İ. (2022). Yeşil tahvil ve pay piyasası arasındaki ilişkinin zaman serisi analizleri ile araştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 94, 185-206. https://doi.org/10.25095/mufad.1049956
• Oudat, M. S., Hasan, H., & Alsmadi, A. A. (2020). Macroeconomic variables and portfolio investment in Bahrain using an ARDL bound testing approach. Accounting, 6, 465-472. https://doi.org/10.5267/j.ac.2020.4.0012
• Roll, R., & Ross, S.A. (1980). An Empirical investigation of the arbitrage pricing theory. The Journal of Finance, 35(5), 1073-1103. https://www.jstor.org/stable/2327087
• Ross, S. (1976). The Arbitrage theory of capital asset pricing. Journal of Economic Theory, 13(3), 341-360. https://doi.org/10.1016/0022-0531(76)90046-6
• Rout, B. S., & Das, N. M. (2024). BRICS stock markets performances during COVID-19: Comparison with other economic crises. Vikalpa: The Journal for Decision Makers, 49(3), 230-243. https://doi.org/10.1177/02560909241264430
• Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. The Journal of Finance, 19(3), 425-442. https://doi.org/10.2307/2977928
• Şenol, Z., Gülcemal, T., & Koç, S. (2023). CDS primleri ile yabancı pay senetleri yatırımları arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 22(1), 258-270. https://doi.org/10.21547/jss.1193743
• Topaloğlu, E. E., & Ege, İ. (2020). Kredi temerrüt swapları (CDS) ile Borsa İstanbul 100 Endeksi arasındaki ilişki: Kısa ve uzun dönemli zaman serisi analizleri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1373-1393. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.918
• Topaloğlu, E. E., & Kurt Cihangir, Ç. (2022). Risk iştahının pay piyasa getirisi ve volatilitesine etkisi: FIEGARCH, NARDL ve Hatemi-J modelleri ile borsa İstanbul üzerine bir araştırma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 973-1004. https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1173362
• Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J., & Hu, T. C. (2016). The Fourier approximation and testing for the null of cointegration. Empirical Economics, 51, 1085–1113. https://doi.org/10.1007/s00181-015-1028-6
• Ullah, Z., Shah, M. H., Khan, W., & Ali, A. (2021). Macroeconomic factors as drivers of foreign portfolio investment in emerging economy. Multicultural Education, 7(6), 644-652. https://doi.org/10.5281/zenodo.5042215
• Vardar, G. (2021). Arbitraj fiyatlama teorisi: Ross ve çok faktörlü modeller. A. Gündoğdu (Ed.), Finansın temel teorileri (ss. 167-199) içinde. Gazi Kitapevi.
• Widagdo, B., Jihadi, M., Bachitar, Y., Safitri, O. E., & Singh, S. K. (2020). Financial ratio, macro economy, and investment risk on Sharia stock return. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(12), 919-926. https://doi.org/10.13106/jafeb.2020.vol7.no12.919
• Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270. https://doi.org/10.2307/1391541
• https://data.tuik.gov.tr/ adresinden 19 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket adresinden 19 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• https://tr.investing.com/indices/volatility-s-p-500 adresinden 19 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• https://tr.investing.com/rates-bonds/turkey-cds-5-year-usd adresinden 19 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• https://www.vap.org.tr/reks adresinden 19 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• https://www.bddk.org.tr/BultenAylik adresinden 20 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.