THE EFFECT OF ECO-FRIENDLY MATERIALS ON ACOUSTIC COMFORT IN TERMS OF SUSTAINABILITY: EDIRNE- KALEICI HOUSES

Yıl 2025, Cilt: 33 Sayı: 3, 1914 - 1927, 19.12.2025

Pınar Kısa Ovalı , Buse Suçeker

https://doi.org/10.31796/ogummf.1660269

Öz

Historical city centers face acoustic comfort problems when they are open to intense tourism activities (gastronomy, trade, service support, etc.) and vehicle traffic, which negatively affects the quality of life of the users in the region. Research shows that by using environmentally friendly materials as building elements, user health and well-being increase and acoustic comfort improves. This study aims to evaluate the effect of environmentally friendly materials used in the construction of houses in the Kaleiçi district, which contains many registered buildings in the historical city center of Edirne, on the acoustic performance. In the study, a literature review was conducted on acoustic comfort, acoustic performance evaluation criteria and the properties of environmentally friendly materials. Within the scope of the field study, data on the construction techniques, materials and wall features of six registered traditional houses in the region were collected, and observation and photography studies were conducted. According to the data obtained, the acoustic performance of the houses was calculated using the "INSUL" program and the effect of the environmentally friendly materials used on acoustic comfort was determined. As a result, it has been demonstrated with mathematical that the examined cultural heritage historical houses provide the limit value against noise according to the "Regulation on the Protection of Buildings Against Noise", the acoustic performance of stone and brick infilled walls is more effective than other wall formations and the acoustic performance increases when the wall cross-section increases.

Anahtar Kelimeler

Edirne Kaleiçi , Acoustic comfort , Eco-friendly materials , sustainability

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN DOĞA DOSTU MALZEMELERİN AKUSTİK KONFORA ETKİSİ: EDİRNE-KALEİÇİ KONUTLARI

Öz

Tarihi kent merkezlerinin, turizm amaçlı yoğun faaliyetler (yeme-içme, alış veriş, servis desteği vb.) ve araç trafiğine açık olduklarında akustik konfor sorunlarıyla karşı karşıya kalmaları bölgedeki kullanıcıların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Yapılan araştırmalar; doğa dostu malzemelerin yapı elemanı olarak kullanılmasıyla kullanıcı sağlık ve refahının arttığını ve akustik konforun iyileştiğini göstermektedir. Bu çalışma Edirne tarihi kent merkezinde çok sayıda tescilli bina barındıran Kaleiçi bölgesindeki konutların yapımında kullanılan doğa dostu malzemelerin akustik performans üzerindeki etkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada akustik konfor, akustik performans değerlendirme ölçütleri ve doğa dostu malzemelerin özellikleriyle ilgili literatür taraması yapılmıştır. Alan çalışması kapsamında bölgedeki altı adet tescilli geleneksel konutun yapım teknikleri, malzeme ve duvar özellikleri ile ilgili veriler toplanmış, gözlem ve fotoğraflama çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen verilere göre ‘’INSUL’’ programı kullanılarak konutların akustik performansları hesaplanmış ve kullanılan doğa dostu malzemelerin akustik konfora etkisi saptanmıştır. Sonuç olarak, incelenen kültür mirası tarihi konutların ‘’Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik’’e göre gürültüye karşı sınır değeri sağladığı, taş ve tuğla dolgulu duvarların akustik performansının diğer duvar oluşumlarına göre daha etkin olduğu ve duvar en kesitinin artması durumunda akustik performansın da arttığı matematiksel olarak ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Edirne Kaleiçi , Akustik konfor , Doğa dostu malzeme , Sürdürülebilirlik

Etik Beyan

Bu çalışma etik beyan belgesi gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Aiduang, W., Chanthaluck, A., Kumla, J., Jatuwong, K., Srinuanpan, S., Waroonkun, T., Oranratmanee, R., Lumyong, S., & Suwannarach, N. (2022). Amazing fungi for eco-friendly composite materials: A comprehensive review. Journal of Fungi (Basel), 8(8), 842.
• Akansel, S. (1990). Edirne-Kaleiçi geleneksel konutlarında plan ve cephe tipolojisi (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Akansel, S. (2004). Edirne Kaleiçi geleneksel konutları ve Kaleiçi'nin günümüzdeki görünümü. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(2),199-207.
• Arenas, J. P. & Sakagami, K. (2020). Sürdürülebilir akustik malzemeler. Sürdürülebilirlik, 12(16), 6540. https://doi.org/10.3390/su12166540
• Ateş, E. G. (2007). Kültürel mirasımız olan Yerebatan Sarnıcı’nın akustik sorunlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, D. & Mıhlayanlar, E. (2017). Yüksek konut yapılarında iç ortam kalitesinin incelenmesi. Megaron, 12(2), 213–227. https://doi.org/10.5505/megaron.2017.07830
• Aygül, F. (2022). Edirne Kaleiçi’ndeki sivil mimarlık örnekleri ve İlhan Koman Evi restorasyon önerisi (Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Baştanoğlu, E. (2017). Leed yeşil bina sertifika sistemi uygulamalarının değerlendirilmesi: Avrupa ve Türkiye (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Binaların Gürültüye Karşı Korunması Yönetmeliği Açıklama ve Uygulama Klavuzu. (2018). Erişim tarihi: 16 Ekim 2025, Erişim adresi: https://www.izoder.org.tr/dosyalar/binalarin-gurultuye-karsi-korunmasi-yonetmeligi-aciklama-ve-uygulama-klavuzu.pdf
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2017, Mayıs 31). Binaların gürültüye karşı korunması hakkında yönetmelik. Resmî Gazete, Sayı:30082.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2022, Mayıs 12). Binalar ile yerleşmeler için yeşil sertifika yönetmeliği. Resmî Gazete, Sayı: 31864.
• Correia, M.; Dipasquale, L.; Mecca, S. (2014), VERSUS: Heritage for Tomorrow. Vernacular Knowledge for Sustainable Architecture; Firenze University Press: Florence, Italy
• Deveci, S., & Yorulmaz, F. (2022). Edirne il merkezinde çevresel gürültünün değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(2), 234–244. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.1070709
• Dundar, M. (2024). Edirne Kaleiçi’nde neoklasik bir sivil mimarlık örneği: İlhan Koman Evi. Art-Sanat, 21, 261–288. https://doi.org/10.26650/artsanat.2024.21.1353253
• Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu (EKVKBK) Arşivi.(2024).
• Edirne Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri II (2013). Edirne Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Edirne, Erişim tarihi: 15 Nisan 2025, Erişim adresi: http://www.edirne.gov.tr/edirne-yayinlari
• Foruzanmehr A. & Vellinga, M., (2011) Vernacular architecture: questions of comfort and practicability, Building Research & Information, 39(3); 274-285, https://doi.org/10.1080/09613218.2011.562368
• Google Earth, Erişim tarihi: 20.01.2025, Erişim adresi: https://earth.google.com,
• Hacı, İ. & Şenkal Sezer, F. (2015). Yapı kabuğunda işitsel konforun sağlanması üzerine bir araştırma. Artium, 3(2), 1–9.
• ISO 16283-3. (2016). Acoustics – Field measurement of sound insulation in buildings and of building elements.
• Karabiber, F. Z. (1991). Mimari akustikle ilgili başlıca terim tanım formül ve büyüklükler. Yıldız Teknik Üniversitesi Yayın No:210, İstanbul
• Köse-Mutlu, B., Arslanoğlu, Z. O., Günaçtı, B., Say, B., Şahin, F., Yılmaz, C. & Yardımcı-Tiryakioğlu, N. (2019). Uluslararası yeşil bina sertifika sistemlerinin incelenmesi ve tasarlanan ulusal sertifika sisteminin kullanımı: Bir kampüs binası ile vaka çalışması. İklim Değişikliği ve Çevre, 4(2), 32–41.
• Kurtay, C., Irklı Eryıldız, D., & Ulukavak Harputlugil, G. (2008). Mimar Kemaleddin Salonu akustik performans değerlendirmesi ve performans iyileştirme önerileri. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(3).
• Kurra, S. (2020). Environmental noise and management: Overview from past to present. John Wiley & Sons Ltd. https://doi.org/10.1002/9781118887417
• Küçüktüvek, M., & Amirov, N. (2024). Ahşap yapıların biyofilik tasarımla entegrasyonu: Doğaya dönüş ve sürdürülebilirlik. Kent Akademisi Dergisi, 18(1), 520–539. https://doi.org/10.35674/kent.1559949
• Malabadi, R. B., Kolkar, K. P. & Chalannavar, R. K. (2023). Industrial Cannabis sativa (Hemp fiber): Hempcrete – A plant-based and eco-friendly building construction material. International Journal of Research and Innovation in Applied Science, 8(3), 67–78.
• Ökten, G. (2010). Çevre kontrolü ve yapı teknolojisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, P. (2020). Yapı biyolojisi açısından kerpiç kullanımının etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Özyakalı, N.N. & Kısa Ovalı, P. (2022), Modern ve Tarihi İki Binanın Sürdürülebilir Mimari Kapsamında Isı Kayıplarının Analizi: Edirne Kaleiçi Bölgesi, Kitapta: Mimarlık Bilimlerinde Güncel Konular, Ed.: Murat Dal, 1. Baskı, Aralık 2022, Livre de Lyon, France, s:27-42
• Perker, Z. S. (2023). The concept of "adaptability in building" in green building certification: DGNB certificate example. 4th International Istanbul Current Scientific Research Congress, May 1-2 2023, (pp. 149–155). İstanbul, Türkiye.
• Rapoport, A. (1999), A Framework For Studying Vernacular Design, Journal of Architectural and Planning Research, 16(1); 52-64
• Süleymanoğlu, B. (2023). Doğal hammaddeli yapı elemanı kesitlerinin gürültü denetimi açısından değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi (MSBD), 4(1).
• Şan Özbilen, B. (2021). Ses yalıtım ve maliyet performansına bağlı duvar tipi seçimi için bir yaklaşım (Doktora tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Şan Özbilen, B., & Tamer Bayazıt, N. (2021). Decision-making method for choosing best alternatives for internal walls based on cost and sound insulation performance. ITU A|Z, 18(3), 735–751. https://doi.org/10.5505/itujfa.2021.59847
• Tamer Bayazıt, N., Şan, B. & Ökten, G. (2011). Yeşil bina sertifikasyonunda akustik performansın değerlendirilmesi. X. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, 13-16 Nisan 2011, (pp. 1567–1577), İzmir, Türkiye.
• Tekin, E. (2025), Ercüment Tekin Mimarlık Bürosu Proje Arşivi, Edirne.
• Titiz, M. (2022). Konutta karbonu sıfırlamanın yolu doğal yapı malzemeleri ve yöntemlerinden geçer. BAU Teknolojileri – Ekolojik ve Sürdürülebilir Yapı Teknolojileri Dergisi, 1(1), 71.
• Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Restorasyon Anabilim Dalı Arşivi. (2024).
• Yazar fotoğraf arşivi. (2025).
• Yazıcı, A. B. (2022). Sağlıklı yapı tasarımı: Konut yapıları üzerine bir inceleme (Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Yenidoğan, E. S. (2019). Yeşil bina sertifika sistemlerinin akustik açıdan değerlendirilmesi: Açık planlı ofis örneği (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, F. D. (2021). Tarihi dokuda yenileme sürecinde yeşil çatılar: Edirne Kaleiçi örneği (Yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Yılmaz, K. (2022). İç mekânda geçicilik kavramının karbon ayak izine etkilerini biyomalzeme kullanımı ile azaltma. Modular Journal, 6(1), 66–87. https://doi.org/10.59389/modular.1136468