Investıgatıon Hydropower Capacıty Of Zab Rıver Basın

Yıl 2007, Cilt: 20 Sayı: 2, 15 - 42, 31.12.2007

Recep Bakış , Handan Tip

Öz

In this paper, hydropower potential of Zab river basin has been investigated.  Zab basin is a sub basin of Tigris catchment.  More than 96% of the area is mountainous. The total drainage area of Zab basin is 6780 km2 and takes place in southeast of Anatolia.  For the determination of Zab basin hydropower potential, initially, historical data of main flow of Zab river has been analyzed.  Historical data have been used on a monthly basis for different years of gauging stations.  It has been calculated that the electricity generation using this potential is 1321.10 gigawatt hour per year (GWh/year) with 176.50 megawatt (MW) installed capacity.  It is required constructing seven new dams on the valley of Zab river except small hydropower potential for the evaluation of all the Zab river water potential.  While realized these dams of the main river, the all of river potential will be tapped.  Then Zab river potential will be turned as an integrated project in Zab basin.  Additionally, it is assumed that total Small Hydropower Potential (SHP) of Zab basin is at least 25% of large hydropower potential. For reducing the cost of dams, they may be constructing by CFRDs types.  The development of this potential will add an important monetary value to the Turkish economy.

Anahtar Kelimeler

Zab River, Hydropower Potential, Turkey..

Zap Suyu Havzası Hidroelektrik Potansiyelinin Araştırılması

Öz

Bu makalede, Zap suyu havzası hidroelektrik potansiyeli (HEP) araştırılmıştır. Zap suyu havzası, Dicle havzasının bir alt havzasıdır. Bölgenin %96’sından fazlası dağlıktır.  Zap suyunun drenaj alanı 6780 km2 olup, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alır.  Zap havzası hidroelektrik potansiyelini belirlemek için, öncelikle, akım gözlem istasyonlarının farklı yıllarına ait tarihi dataların aylık akım verileri incelenerek, Zap suyuna ait uzun süreli akım verileri kullanılmıştır.  Yapılan hesaplar sonucu, bu potansiyelin kullanılması ile 176,5 megavat (MW) kurulu güç ve 1321,10 gigavat (GWh) elektrik enerjisi üretilebilecektir. Zap havzasının bütün hidroelektrik potansiyelini değerlendirmek için, küçük hidroelektrik potansiyel hariç, Zap nehri vadisi üzerinde 7 adet baraj inşa edilmesi gerekir.  Ana akarsu üzerinde bu barajlar gerçekleştirildiği zaman, Zap suyunun kontrolü sağlanmış olacaktır.  Yani, Zap suyu potansiyeli entegre bir proje halinde Zap havzasında gerçekleştirilmiş olur.  Tahminen küçük hidroelektrik potansiyel miktarı, büyük barajlara ait miktarının en az %25’i kadardır.  Barajların maliyetlerini azaltmak için, Ön Yüzü Beton Kaplı (CFRD) tip barajların planlanması gerekir.  Bu hidroelektrik potansiyelin geliştirilmesi ile Türk ekonomisine önemli bir parasal katkı sağlanacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Zap Suyu, Hidroelektrik potansiyel, Türkiye. .

Kaynakça

• [1] DSİ, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (http://www.dsi.gov.tr), Ankara, 2006.
• [2] Mine, O., “Challenge of Turkey in Dam Construction and Hydroelectric Energy Potential Development in the 21st Century”, World Energy Council 18th Congress, Buenos Aires, pp 1-8, 2001. [3] EİE, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (http://www.eie.gov.tr), Ankara, 2006.
• [4] Bakis, R. and Demirbaş, A., “Sustainable Development of Small Hydropower Plants (SHPs)”, Energy Sources, Volume 26, Number 12, pp. 1105-1118, 2004.
• [5] Unsal, İ., “Turkey’s Hydroelectric Potential and Energy Policy”, E-Journal of Strategy and Analysis, Issue 6, pp. 1/19, 2003.
• [6] Adıgüzel, F., “Türkiye’de Enerji Sektöründe Hidroelektrik Enerjinin Önemi”, Türkiye Mühendislik Haberleri Sayı, 420-421-422 /2002/ 4-5-6, 176 s., 2003.
• [7] EİE, “Zap Suyu İstikşaf Raporu”, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE), 162 s., Ankara, 1978.
• [8] EİE, “Zap Suyu Havzası Master Plan Raporu 1”, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE), Gizbili Mühendislik Firması, 181 s., Ankara, 1987.
• [9] EİE, “Zap Suyu Havzası Master Plan Raporu 2”, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü, Raporu (EİE), Gizbili Mühendislik Firması, 251 s. , Ankara, 1987.
• [10] Hull, A., Augello, A., Erdik M., Turfan, M., Pavone, M. and Atay, E. “Seismic hazard assessment for the Hakkari project”, Hydropower Dams, Five Issue, pp. 66-70, 2002.
• [11] EİE, “Hakkâri Barajı ve Hidroelektrik Santrali Yapılabilirlik Raporu”, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü Proje Dairesi Başkanlığı, 425 s., Ankara, 1996.
• [12] BİB, “İndeks Yerleşim Birimleri ve Deprem Bölgeleri”, T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı (BİB) Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı, 28 s. , Ankara, 1996.
• [13] http://www.deprem.gov.tr
• [14] EİE, “Su Akımları Aylık Ortalamaları (1935-2000)”, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü Hidrolik Etütler Dairesi Başkanlığı, Ankara, 671 s., 2003.
• [15] Tip, H., “Zap Suyu Havzasında Mevcut ve İlave Hidroelektrik Potansiyelin Araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 69 s., 2006.
• [16] Yıldız, K., “Hidroelektrik Santraller, Hesap Esasları ve Projelendirilmesi”, DSİ Barajlar ve HES Dairesi-HES Şube Müdürü, Ankara, 1992.
• [17] ESHA, Layman’s Guidebook, on how to develop a small hydro site, second edition, European Small Hydropower Association (ESHA) (Author, Celso Penche), p. 204, DG XVII-97/010, European Commision, Belgica, 1998.