BÜTÜNLEŞİK VZA VE LINMAP İLE TÜBİTAK DESTEKLİ BİLİM MERKEZLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 3, 252 - 262, 31.12.2020

Selen Avcı , Burcu Özcan , Zerrin Aladağ

https://doi.org/10.31796/ogummf.755580

Öz

Günümüzde bilim merkezleri (BM), bir okul dışı öğrenme ortamı olarak eğitim ve öğretim alanında tamamlayıcı bir yere sahiptir. Bilim ve gerçek dünya arasında bağlantı kurarak ziyaretçilerin bilime olan bakış açısını değiştirmeyi amaçlayan BM’ler hem dünyada hem de ülkemizde giderek daha ilgi çekici hale gelmektedir. Ülkemizde Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) desteğiyle faaliyete geçen BM’ler Konya Bilim Merkezi, Kocaeli Bilim Merkezi, Kayseri Bilim Merkezi, Bursa Bilim ve Teknoloji Merkezi, Elazığ Bilim Merkezi ve Bilim Üsküdar olmak üzere altı tanedir. Bu çalışmada, söz konusu BM’ler Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Linear Programming Technique For Multidimensionel Analysis of Preferences (Çok Boyutlu Tercih Analizi için Doğrusal Programlama Tekniği - LINMAP) yöntemleri ile bütünleşik olarak değerlendirilmiştir. Öncelikle; “kuruluş gideri”, “personel sayısı”, “atölye sayısı” girdileri ve “atölye ziyaretçi sayısı” ve “ziyaretçi sayısı” çıktıları kullanılarak BM’lerin etkinlikleri hesaplanmıştır. Sonrasında, bulunan etkinliklerden yola çıkılarak ikili karşılaştırmalar yapılmış ve dokuz kriterden oluşan LINMAP modeli kurulmuştur. Söz konusu kriterler; “yüzölçüm”, “kuruluş gideri”, “personel sayısı”, “atölye sayısı”, “kalıcı tematik sergi galeri sayısı”, “kalıcı sergi düzeneği sayısı”, “giriş ücreti”, “atölye ziyaretçi sayısı” ve “ziyaretçi sayısı”dır. Son olarak, LINMAP modeli duyarlılık analizi ile farklı koşullar altında incelenerek BM’ler sıralanmış ve sonuçlar yorumlanmıştır. VZA’ya göre en etkin BM Elazığ Bilim Merkezi iken LINMAP’e göre “h” parametresine bağlı olarak değişiklik göstermiştir. Artan “h” değerleri için sırasıyla Kocaeli Bilim Merkezi, Elazığ Bilim Merkezi ve Bilim Üsküdar öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

bilim merkezi, veri zarflama analizi, LINMAP, okul dışı öğrenme

Kaynakça

• Andersen, P., ve Petersen , N. C. (1993). A Procedure for ranking efficient units in data envelopment analysis,. Management Science, 39(10), 1261-1264. doi: https://doi.org/10.1287/mnsc.39.10.1261
• Behdioğlu, S., ve Koca, G. (2009). Veri zarflama analizi ve bankacılık sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 301-326. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/324840457_VERI_ZARFLAMA_ANALIZI_VE_BANKACILIK_SEKTORUNDE_BIR_UYGULAMA
• Bereketli, I., Erol Genevois, M., Albayrak, Y. E., ve Ozyol, M. (2011). WEEE treatment strategies’ evaluation using fuzzy LINMAP method. Expert Systems with Applications, 38(1), 71-79. doi: https://doi.org/10.1016/j.eswa.2010.06.015
• Charnes, A., Cooper, W. W., ve Rhodes, E. (1979). Short communication: measuring the efficiency of decision making units. European J. Oper. Res, 2(6), 429-444. Erişim adresi: https://farapaper.com/wp-content/uploads/2019/06/Fardapaper-Measuring-the-efficiency-of-decision-making-units.pdf
• Chen, T.-Y. (2013). An interval-valued intuitionistic fuzzy LINMAP method with inclusion comparison possibilities and hybrid averaging operations for multiple criteria group decision making. Knowledge-Based Systems, 45, 134-146. doi: https://doi.org/10.1016/j.knosys.2013.02.012
• Çığrık, E. (2016). Bir öğrenme ortamı olarak bilim merkezleri. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 1(1), 79-97. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jrinen/issue/26875/267108
• Deveci Kocakoç, İ. (2003). Veri zarflama analizi’ndeki ağırlık kısıtlamalarının belirlenmesinde analitik hiyerarşi sürecinin kullanımı. D.E.Ü. İ.İ.B.F.Dergisi, 18(2), 1-12. Erişim adresi: https://iibfdergi.deu.edu.tr/index.php/cilt1-sayi1/article/view/157
• Dong, J.-Y., ve Wan, S.-P. (2017). Virtual enterprise partner selection integrating LINMAP and TOPSIS. Journal of the Operational Research Society, 67(10), 1288-1308. doi: https://doi.org/10.1057/jors.2016.22
• Hajiagha, S. R., Hashemi, S. S., Zavadskas, E. K., ve Akrami, H. (2013). Extensions of LINMAP model for multi criteria decision making with grey numbers. Technological and Economic Development of Economy, 18(4), 636-650. doi: https://doi.org/10.3846/20294913.2012.740518
• Hülagü, K. T. (2018). Bilim merkezlerine düzenek seçimi için çok ölçütlü bir model önerisi (Doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Kashef, M., Safari, H., Maleki, M., ve Cruz‐Machado, V. (2018). Solving MCDM problems based on combination of PACMAN and LINMAP. J Multi‐Crit Decis Anal., 25(5), 1-8. doi: https://doi.org/10.1002/mcda.1650
• Li, D.-F. (2008). Extension of the LINMAP for multiattribute decision making under Atanassov’s intuitionistic fuzzy environment. Fuzzy Optim Decis Making, 7, 17-34. doi: 10.1007/s10700-007-9022-x
• Rahimi, A., ve Bashmani, M. R. (2014). The application of the multi-criteria decision-making method linmap for the desirable prioritization of the results of the eclectic engineering technique of value and risk management in the gas and oil projects. International Journal of Basic Sciences & Applied Research, 3, 170-179. Erişim adresi: https://shop.tarjomeplus.com/UploadFileEn/TPLUS_EN_4654.pdf
• Öncü, S., ve Aktaş, R. (2007). Yeniden yapılandırma döneminde türk bankacılık sektöründe verimlilik değişimi. Yönetim ve Ekonomi, 14(1), 247-266.Erişim adresi:https://dergipark.org.tr/en/pub/yonveek/issue/13686/165631
• Özata, M., ve Sevinç, İ. (2010). Konya’daki sağlık ocaklarının etkinlik düzeylerinin veri zarflama analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 77-87. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2698/35570
• Özkan, M., ve Özcan, A. (2018). Veri zarflama analizi (vza) ile seçilmiş çevresel göstergeler üzerinden bir değerlendirme: oecd performans incelemesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 485-508. Erişim adresi:https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/issue/40668/442329
• PingWan, S., ve Li, D.-F. (2013). Fuzzy LINMAP approach to heterogeneous MADM considering comparisons of alternatives with hesitation degrees. Omega, 41(6), 925-940. doi: 10.1016/j.omega.2012.12.002
• Qin, J., Liu, X., ve Pedrycz, W. (2016). A multiple attribute interval type-2 fuzzy group decision making and its application to supplier selection with extended LINMAP method. Methodologies and Application, 21, 3207-3226. doi: https://doi.org/10.1007/s00500-015-2004-y
• Srinivasan, V., ve Shocker, A. D. (1973). Linear programming tecniques for multidimensional analysis of preferences. Psychometrika, 38(3), 337-369. Erişim adresi: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/BF02291658.pdf
• Taffahi, H., ve Claudio, D. (2020). A comparative analysis between LINMAP, paired comparison method and naturalistic ranking in different data display contexts. Inderscience, 38(1). doi: https://doi.org/10.1504/IJOR.2020.106361
• TÜBA. (2019). Bilim merkezleri değerlendirme raporu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA raporları no:32, ISBN: 978-605-2249-40-6.