SARSMA TABLASI TEST MODELİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE SEÇİLMESİ: BİR UYGULAMA

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 2, 620 - 629, 21.08.2023

Handan Künkcü Osman Aytekin Hakan Kuşan

https://doi.org/10.31796/ogummf.1248370

Cited By: 1

Öz

Yapıların yer hareketi etkisindeki dinamik davranışlarının gözlemlenmesinde sarsma tablası test modelleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanım ihtiyacına ve özelliklerine göre sarsma tablası test modeli seçimi, çok sayıda parametreye ve koşula bağlıdır. Bu nedenle, bu seçim problemi çok kriterli bir karar verme problemi olarak düşünülebilir. Bu çalışmanın temel amacı, sarsma tablası modellerini birçok kritere göre değerlendirmektir. Bu amaçla bu çalışmada beş alternatif belirlenmiş ve sırasıyla AHP, TOPSIS ve ELECTRE çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemleri uygulanmıştır. Çalışmanın sonuçları, beş farklı alternatifi karşılaştırarak aynı alternatifin üç yöntem için birinci olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, bu çalışmada farklı ÇKKV yöntemlerinin seçim problemi üzerindeki etkisi gözlemlenmiştir. Bu çalışmanın bulgularının, sarsma tablası modellerinin mekanik ve teknik özellikleri konusunda bilgi almak isteyen tasarımcılara, uygulayıcılara ve araştırmacılara katkıda bulunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çok kriterli karar verme (ÇKKV), AHP, TOPSIS, ELECTRE, Sarsma Tablası Seçimi

SELECTING THE SHAKING TABLE TEST MODEL USING MULTI-CRITERIA DECISION MAKING METHODS: AN APPLICATION

Öz

Shaking table test models are widely used in observing the dynamic behavior of structures under the effects of ground motion. According to the user needs and characteristics, the selection of the shaking table test model depends on many parameters and conditions. Therefore, this selection problem can be considered as a multi-criteria decision making (MCDM) problem. The main purpose of this study is to evaluate shaking table models depending on many criteria. In this study, five alternatives were identified, and AHP, TOPSIS and ELECTRE methods were applied, respectively. The results revealed the same alternative is the first for three methods by comparing five different alternatives. In addition, the effect of different MCDM methods on the selection problem was observed in this study. The findings of this study are expected to contribute to designers, practitioners and researchers who want to learn about the mechanical and technical properties of shaking table models.

Anahtar Kelimeler

Multi-criteria decision making (MCDM), AHP, TOPSIS, ELECTRE, Shaking Table Selection

Kaynakça

• Alakaş, H. M., Bucak, M. Y. & Kızıltaş, Ş. (2019). AHP-TOPSIS ve AHP-VIKOR yöntemleri ile ambulans tedarik firması seçimi. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 4(1), 93-101.
• Al-Harbi, K. M. A. S. (2001). Application of the AHP in project management. International Journal of Project Management, 19(1), 19-27. doi: https://doi.org/10.1016/S0263-7863(99)00038-1
• Alptekin, O. & Alptekin, N. (2017). Analysis of criteria influencing contractor selection using TOPSIS method. In IOP conference series: materials science and engineering, 245(6), 062003. doi: https://doi.org/10.1088/1757-899X/245/6/062003
• Alshawmar, F. & Fall, M. (2023). Investigation of drying and wetting effects on response of highly densified tailings to cyclic loadings: Shaking table test results. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 166, 107769. doi: https://doi.org/10.1016/j.soildyn.2023.107769
• Arslan, H. M. (2018). ELECTRE ve maksimum kapsama modeli yöntemleri ile bilim merkezlerinin optimum tesis yeri seçimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 337-355. doi: https://doi.org/10.17755/esosder.339495
• Arslan, H. M. & Uysal, H. T. (2017). ELECTRE I yöntemi ile en uygun tedarikçinin belirlenmesi: Ahşap sektörü uygulaması. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 44-57.
• Aslan, S. & Türkakın, O. H. (2022). A construction project scheduling methodology considering COVID-19 pandemic measures. Journal of Safety Research, 80, 54-66.
• Bairrao, R. & Vaz, C. (2000). Shaking table testing of civil engineering structures-The LNEC 3D simulator experience, In Proceedings 12th World Conference on Earthquake Engineering. Auckland, New Zealand.
• Barrios, M. A. O., De Felice, F., Negrete, K. P., Romero, B. A., Arenas, A. Y. & Petrillo, A. (2016). An AHP-topsis integrated model for selecting the most appropriate tomography equipment. International Journal of Information Technology & Decision Making, 15(04), 861-885. doi: https://doi.org/10.1142/S021962201640006X
• Bathrinath, S., Bhalaji, R. K. A. & Saravanasankar, S. (2021). Risk analysis in textile industries using AHP-TOPSIS. Materials Today: Proceedings, 45, 1257-1263. doi: https://doi.org/10.1016/j.matpr.2020.04.722
• Chung, Y. L., Nagae, T., Hitaka, T., & Nakashima, M. (2010). Seismic resistance capacity of high-rise buildings subjected to long-period ground motions: E-Defense shaking table test. Journal of Structural Engineering, 136(6), 637-644. doi: https://doi.org/10.1061/(ASCE)ST.1943-541X.0000161
• Cimellaro, G. P. & Domaneschi, M. (2018). Development of dynamic laboratory platform for earthquake engineering courses. Journal of Professional issues in engineering education and practice, 144(4), 05018015. doi: https://doi.org/10.1061/(ASCE)EI.1943-5541.0000393
• Çakın, E. & Özdemir, A. (2013). Tedarikçi seçim kararında Analitik Ağ Süreci (ANP) ve ELECTRE yöntemlerinin kullanılması ve bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 339-364.
• Çelik, P. & Ustasüleyman, T. (2014). ELECTRE I ve PROMETHEE yöntemleri ile GSM operatörlerinin hizmet kalitesinin değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (12), 137-160. doi: https://doi.org/10.18092/ijeas.19566
• Daugavietis, J. E., Soloha, R., Dace, E. & Ziemele, J. (2022). A comparison of multi-criteria decision analysis methods for sustainability assessment of district heating systems. Energies, 15(7), 2411. doi: https://doi.org/10.3390/en15072411
• Erbıyık, H., Kabakçı, G. & Erdil, A. (2021). ELECTRE yöntemi ile otomotiv sektöründe tedarikçi seçimi: Yeşil tedarikçi seçimi uygulaması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel Sayı 24, 421-429. doi: https://doi.org/10.31590/ejosat.903952
• Faydalı, R. & Erkan, E. F. (2020). Makine seçim probleminin bulanık VIKOR yöntemiyle incelenmesi. Journal of Intelligent Systems: Theory and Applications, 3(1), 7-12. doi: https://doi.org/10.38016/jista.677785
• Gülçiçek Tolun, B. & Tümtürk, A. (2020). AHP ile bütünleşik gri ilişkisel analiz yöntemi ile makine seçimi: tarım makinaları üretim işletmesinde bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 27(1), 21-34. doi: https://doi.org/10.18657/yonveek.610281
• Güler, E. & Canbaz, M. (2020). Yapıların deprem riskinin sokak tarama yöntemi ile belirlenmesi: Sivrihisar örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 28(3), 227-234. doi: https://doi.org/10.31796/ogummf.736221
• Hodgett, R. E. (2016). Comparison of multi-criteria decision-making methods for equipment selection. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 85, 1145-1157. doi: https://doi.org/10.1007/s00170-015-7993-2
• Huang, W.C. & Chen, C.H. (2005). Using the ELECTRE II method to apply and analyze the differentation theory, Proceedings of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 5, 2237-2249.
• Hwang, C. L. & Yoon, K. (1981). Multiple attribute decision making methods and application. New York: Springer-Verlag
• Kavitha, T. S. & Frank, Gladson. (2019). Evaluation of best supplier using multi criteria decision making methods, International Journal of Civil Engineering and Technology 10(2), 2176–2183.
• Koca, G. & Eğilmez, Ö. (2020). Makine seçimi probleminin entropi ağırlıklı TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi: Bir doğal taş işletmesi örneği. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 714-729. doi: https://doi.org/10.35193/bseufbd.726608
• Kumar, R., Singh, K. & Jain, S. K. (2020). A combined AHP and TOPSIS approach for prioritizing the attributes for successful implementation of agile manufacturing. International Journal of Productivity and Performance Management. 69(7), 1395-1417. doi: https://doi.org/10.1108/IJPPM-05-2019-0221
• Kutanis, M. (2007). Deprem simülatörü tasarımı ve yapımı. Sakarya Üniversitesi. MAG-HD-11 (105m082)’nolu TÜBİTAK Projesi.
• Künkcü, H. (2019). Mekanik laboratuvarlarında kullanılacak sarsma tablası deney modeli seçiminde çok kriterli karar verme yöntemlerinin uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Mardani, A., Jusoh, A., Nor, K., Khalifah, Z., Zakwan, N., & Valipour, A. (2015). Multiple criteria decision-making techniques and their applications–a review of the literature from 2000 to 2014. Economic research-Ekonomska istraživanja, 28(1), 516-571. doi: http://dx.doi.org/10.1080/1331677X.2015.1075139
• Nebati, E. E., Yürük, H. & Kenar, Z. (2021). Bir otobüs işletmesi için tedarikçi seçimi. Trafik ve Ulaşım Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-14. doi: https://doi.org/10.38002/tuad.790761
• Onder, E. & Dag, S. (2013). Combining analytical hierarchy process and TOPSIS approaches for supplier selection in a cable company. Journal of Business Economics and Finance, 2(2), 56-74.
• Orçanlı, K. & Özdemir, A. (2013). Kredi kartı seçimine yönelik bir karar modeli ve uygulama: Analitik hiyerarşi prosesi (AHP)-ELECTRE yöntemi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 77-106.
• Over Özçelik, T. & Eryılmaz, S. (2019). Traktör imalatında çok kriterli karar verme yöntemleri ile tedarikçi seçimi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel Sayı, 498-512. doi: https://doi.org/10.31590/ejosat.590418
• Özcan, İ., İnan, U. H. & Korkusuz, A. Y. (2020). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle metro sürücüsü seçimi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(3), 1185-1202. doi: https://doi.org/10.17153/oguiibf.573735
• Pang, J., Zhang, G. & Chen, G. (2011). ELECTRE I decision model of reliability design scheme for computer numerical control machine. Journal of Software, 6(5), 894-900.
• Sağlam, A. R. (2003). Kendiliğinden yerleşen betonun reolojik özelliklerine bileşim parametrelerinin etkisi (Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Saaty, R. W. (1987). The analytic hierarchy process—what it is and how it is used. Mathematical modelling, 9(3-5), 161-176.
• Saaty, T. L. (2008). Relative measurement and its generalization in decision making: Why pairwise comparisons are central in mathematics for the measurement of intangible factors - The Analytic Hierarchy/Network Process. RACSAM (Review of the Royal Spanish Academy of Sciences, Series A, Mathematics), 102(2), 251–318.
• Samaras, G. D., Gkanas, N. I. & Vitsa, K. C. (2014). Assessing risk in dam projects using AHP and ELECTRE I. International Journal of Construction Management, 14(4), 255-266.
• Sindhu, S., Nehra, V. & Luthra, S. (2017). Investigation of feasibility study of solar farms deployment using hybrid AHP-TOPSIS analysis: Case study of India. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 73, 496-511. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.rser.2017.01.135
• Szpotowicz, R. & Tóth, C. (2020). Revision of sustainable road rating systems: selection of the best suited system for Hungarian road construction using TOPSIS method. Sustainability, 12(21), 8884. doi: http://dx.doi.org/10.3390/su12218884
• Tayfur, B., Uslu, E., Can, Ö., Cihan, A. & Öztekin, E. (2020). 2 Eksenli sarsma tablası tasarımı ve imalatı. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 131-137.
• Temiz, I. & Calis, G. (2017). Selection of construction equipment by using multi-criteria decision making methods. Procedia Engineering, 196, 286-293.
• Tunca, M. Z., Aksoy, E., Bülbül, H. & Ömürbek, N. (2015). AHP temelli TOPSIS ve ELECTRE yöntemiyle muhasebe paket programı seçimi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 53-71.
• Uluskan, M., Topuz, D. & Çimen, C. (2022). AHP, Bulanık AHP, LBWA ve COPRAS yöntemleri ile tedarikçi değerlendirme: demiryolu sektöründe bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30 (3), 412-430. doi: https://dx.doi.org/10.31796/ogummf.1068384
• Ulutaş, A. & Çelik, D. (2019). Transpalet seçimi probleminin AHP ve EDAS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(2), 668-686. doi: https://dx.doi.org/10.15295/bmij.v7i2.1028
• Uzun, S. & Kazan, H. (2016). Çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP TOPSIS ve PROMETHEE karşılaştırılması: Gemi inşada ana makine seçimi uygulaması. Journal of Transportation and Logistics, 1(1), 99-113. doi: https://dx.doi.org/10.22532/jtl.237889
• Yalçıner, D. & Karaatlı, M. (2018). Mevduat bankası seçimi sürecinde TOPSIS ve ELECTRE yöntemlerinin kullanılması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 401-423.
• Yertutan, D. İ. & Çetinyokuş, T. (2021). Sürdürülebilir konut satın alımının çok kriterli karar verme metotlarıyla değerlendirmesi ve bir uygulama. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 13(1), 32-54. doi: https://doi.org/10.29137/umagd.677636
• Yuan, Y., Yu, H., Li, C., Yan, X. & Yuan, J. (2018). Multi-point shaking table test for long tunnels subjected to non-uniform seismic loadings–Part I: Theory and validation. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 108, 177-186. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.soildyn.2016.08.017
• Zhang, X. & Wang, Y. (2007). Research on the evaluation and selection of partner in knowledge share between logistics enterprises based on AHP-TOPSIS. In 2007 International Conference on Wireless Communications, Networking and Mobile Computing, 4367-4370.