BİR METAL SANAYİ İŞLETMESİNDE ERGONOMİK RİSK DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİYLE BÜTÜNLEŞİK İŞ YÜKLERİNİN ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 3, 848 - 861, 16.12.2023

Emin Kahya , Kadriye Alpaslan , Gizem Şenyüz

https://doi.org/10.31796/ogummf.1316286

Öz

Uygunsuz çalışma duruşları sırt, kol, boyun, bilek gibi vücut bölgelerinde kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına neden olmaktadır. Bu rahatsızlıklar, yapılan işin özelliklerinin farklı olması nedeniyle aynı bölümde atölyeler arasında farklılıklar göstermektedir. Rahatsızlıkların önlenmesi amacıyla, ergonomik risk değerlendirmelerin yapılarak risk düzeylerinin tespit edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, ana sanayiye metal parçaların üretimini gerçekleştiren bir işletmenin üretim bölümünde işçilerin yaptıkları işlem ve montaj faaliyetlerin risk düzeylerinin 5 farklı ergonomik risk değerlendirme yöntemi; REBA, NERPA, QEC, OWAS ve MURI, ile tespiti amaçlanmıştır. İşletmede, işçilerin yapmış oldukları 20 işlem belirlenmiş, bunlar gözlemlenerek her işlem için vücut bölgeleri (boyun, gövde, bacak, kol, bilek) ve diğer bileşenlerin (ağırlık kaldırma, kavrama, aktivite, stres, yürüme vb.) risk skorları 5 yöntem için tespit edilmiştir. Yöntemlerin kapsadığı vücut bölgeleri ile diğer faktörler ayrı özelliklere ve hatta risk skoru birimlerine sahip olduklarından, her yöntemin maksimum risk skoruna göre işlemlerin risk skorları % birimine dönüştürülerek normalizasyon işlemi yapılmıştır. İşlemlerin bütünleşik risk skoru için, 5 uzmana AHP yöntemi uygulanarak yöntemlerin ağırlıkları belirlenmiş ve her işlem için bütünleşik risk skoru hesaplanmıştır. En yüksek bütünleşik risk skoruna sahip ilk 5 işlem için iyileştirici geliştirmeler önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çalışma duruşları, Ergonomik risk değerlendirme yöntemleri, REBA, MURI, AHP

ANALYSIS OF INTEGRATED WORKLOADS BY USING ERGONOMIC RISK ASSESSMENT METHODS IN A METAL INDUSTRIAL ENTERPRISE

Öz

Inappropriate working postures can cause musculoskeletal disorders on the body parts such as back, arms, neck, wrists. These disorders show differences between workshops in the department due to the different compelling characteristics of the work done. In order to prevent disorders, ergonomic risk levels should be determined by using ergonomic risk assessments. In this study, it is aimed to determine the risk levels of the operations and assembly activities performed by the workers in the production department of an enterprise that produces metal parts for the main industry with 5 different ergonomic risk assessment methods, REBA, NERPA, QEC, OWAS ve MURI. In the enterprise, 20 operations performed by the workers were determined, and by observing these, risk scores of the body parts (neck, trunk, leg, arm, wrist) and other components (weight lifting, grip, activity, stress, walking, etc.) for each operation for 5 methods were determined. Since the body regions covered by the methods and other factors have different characteristics and even risk score units, the risk scores of the operations were converted into % units according to the maximum risk score of each method, and then normalization was performed. For the integrated risk score of the operations, the weights of the methods were determined by applying the AHP method to 5 experts and the integrated risk score was calculated for each operation. Remedial enhancements are proposed for the top 5 operations with the highest integrated risk score.

Anahtar Kelimeler

Working posture, Ergonomic risk assessment methods, REBA, MURI, AHP

Kaynakça

• Adar, T. ve Kılıç Delice, E. (2020). Şehir içi toplu taşıma şoförlerinin toplam iş yüklerinin fiziksel ve zihinsel iş yükü ölçütlerine göre yeni bir yaklaşımla karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(1), 254-267. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/pajes/issue/52564/690955?publisher=pamukkale
• Akalp, H. G., Saklangıç, U. ve Çırakoğlu, S. (2021). Zeytin tarımında çalışan işçilerin çalışma duruşlarının REBA yöntemi ile analizi. Ergonomi, 4(2), 88-96. doi: https://doi.org/10.33439/ergonomi.961369
• Akay, D., Dağdeviren, M. ve Kurt, M. (2003). Çalışma duruşlarının ergonomik analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(3),73-84. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ tr/pub/gazimmfd/issue/6657/88995
• Akay, D. & Toksari, M. D. (2009). Ant colony optimization approach for classification of occupational low back disorder risks. Human Factors and Ergonomics in Manufacturing, 19(1), 1–14. doi: https://doi.org/10.1002/hfm.20134
• Aksüt, G., Eren, T. ve Tüfekçi, M. (2021). Tekstil sektöründe kadın çalışanların maruz kaldığı ergonomik risklerin çok kriterli karar verme yöntemleri ile belirlenmesi. Endüstri Mühendisliği, 32(1), 12-33. doi: https://doi.org/10.46465/endustrimuhendisligi.789642
• Ayan, B. (2015). Montaj hattında ergonomik risk unsurlarının incelenmesi: Otomotiv sektörüne yönelik bir uygulama (Uzmanlık Tezi). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi, Ankara.
• Aydın, S. (2021). NIOSH ve REBA yöntemleri kullanılarak ergonomik risk analizi vaka çalışması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(2), 414-433. doi: https://doi.org/10.25092/baunfbed.887802
• Baş, H. ve Yapıcı, F. (2020). İş istasyonlarında çalışanlarda zorlanmaya neden olan duruşların ergonomik açıdan irdelenmesi: Örnek uygulama. Ergonomi, 3(3), 128-137. doi: https://doi.org/10.33439/ergonomi.789307
• Coşkun, M. B., Sağıroğlu, H. ve Erginel, N. (2015). İş istasyonlarının ergonomik riskinin NIOSH yöntemi ile belirlenmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 365-370. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jesd/issue/20874/224048
• Çiçek, E., Kazanç, N. ve Kahya, E. (2018). Bir mobilya işletmesinin montaj hattında ergonomik risk analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(Özel sayı: Ergonomi 2017), 67-82. doi: https://doi.org/10.21923/jesd.359455
• David, G., Woods, V., Li, G., & Buckle, P. (2008). The development of the Quick Exposure Check (QEC) for assessing exposure to risk factors for work-related musculoskeletal disorders. Applied Ergonomics, 39(1), 57–69. doi: https://doi.org/10.1016/j.apergo.2007.03.002
• Demirkol Akyol, Ş. (2022). Bir tekstil işletmesinde ergonomik risk değerlendirme uygulaması. Ergonomi, 5(2), 72-83. doi: https://doi.org/10.33439/ergonomi.1086636
• Demirtaş, D. N., Yazıcı, E., Olcar, H., Kuşçu, F. N., Başer, C. ve Alakaş, H. M. (2023). Isı rezistans fabrikasında ergonomik risk değerlendirme ve hedef programlama ile personel planlama. Verimlilik Dergisi, 57(1), 159-180. doi: https://doi.org/10.51551/verimlilik.1050109
• Esen, H. ve Fığlalı, N. (2013). Çalışma duruşu analiz yöntemleri ve çalışma duruşunun kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına etkileri. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 17(1), 41-51. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/192676
• Gajbhiye, M. T., Banerjee, D., & Nandi, S. (2020). Postural evaluation of construction labourers engaged in excavation work using newly developed NERPA method and its validation through REBA and WERA methods. In: Advances in Mechanical Engineering: Select Proceedings of ICAME 2020 (pp. 253-261). Singapore: Springer Singapore. Erişim adresi: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-15-3639-7_30
• Hawari, N. M., Sulaiman, R., Kamarudin, K. M., & Me, R. C. (2022). Musculoskeletal discomfort evaluation using Rapid Entire Body Assessment (REBA) and Quick Exposure Check (QEC) among woodworking workers in Selangor, Malaysia. Asian Journal of Applied Sciences, 10(5). 407-416. doi: https://doi.org/10.24203/ajas.v10i5.7047
• Hignett, S. & McAtamney, L. (2000). Rapid entire body assessment (REBA). Applied Ergonomics, 31(2), 201-205. doi: https://doi.org/10.1016/S0003-6870(99)00039-3
• İşeri, A. ve Arslan, N. (2009). Estimated anthropometric measurements of Turkish adults and effects of age and geographical regions. International Journal of Industrial Ergonomics, 39(5), 860-865. doi: https://doi.org/10.1016/j.ergon.2009.02.007
• Kahya, E. ve Söylemez, S. (2019). Jant sektöründe QEC ve REBA yöntemleriyle ergonomik risk değerlendirmesi. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 3(2), 83-96. doi: https://doi.org/10.33720/kisgd.644584
• Karabacak, N. (2016). Dı̇ş hekı̇mlerı̇nı̇n çalışma duruşlarının ergonomı̇k analı̇zı̇. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Karhu, O., Kansi, P., & Kuorinka, I. (1977). Correcting working postures in industry: A practical method for analysis. Applied Ergonomics, 8(4), 199-201. doi: https://doi.org/10.1016/0003-6870(77)90164-8
• Kılıç Delice, E., Ayık, İ., Abidinoğlu, Ö. N., Çiftçi, N. N. ve Sezer, Y. (2018). Ergonomik risk değerlendirme yöntemleri ve AHP yöntemi ile çalışma duruşlarının analizi: Ağır ve tehlikeli işler için bir uygulama. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(Özel sayı: Ergonomi 2017), 112-124. doi: https://doi.org/10.21923/jesd.364394
• Li, G. & Buckle, P. (1998). User participation in the development of exposure assessment method—a think aloud approach (abstract). In: PREMUS-ISEOH ‘98: Proceedings of the Third International Scientific Conference on Prevention of Work-Related Musculoskeletal Disorders, 21–25 September 1998, Helsinki, Finland. Finnish Institute of Occupational Health, Helsinki, 97p.
• Mert, U., İde, D. ve Gündüz, T. (2022). Otomotiv sektörü prograsif kalıp hattında ergonomik üretim tasarımı ile verimliliğin arttırılması. Endüstri Mühendisliği, 33(2), 289-308. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/endustrimuhendisligi/issue/46716/585764
• Oral, A., Gönen, D., Karaoğlan, A. D., Tuncer, C. ve Kundakçı, S. S. (2018). Makina montajında zaman israfının kaldırılması için REBA ve MURİ çalışması. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(Özel Sayı: Ergonomi 2017), 102-111. doi: https://doi.org/10.21923/jesd.359911
• Özcan, B. ve Yeğin, E. (2020). Lastik sektöründe OWAS ve NASA-TLX yöntemleri kullanılarak fiziksel ve zihinsel iş yükü ölçümü. Ergonomi, 3(1), 1-9. doi: https://doi.org/10.33439/ergonomi.643602
• Özel, E. ve Çetik, O. (2010). Meslekı̇ görevlerin ergonomik analizinde kullanılan araçlar ve bir uygulama örneği. Dumlupınar üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22, 41-56. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/dpufbed/issue/36008/405251
• Polat, O., Mutlu, Ö., Çakanel, H., Doğan, O., Özçetin, E. ve Şen, E. (2017). Bir mobilya fabrikasında çalışan işçilerin çalışma duruşlarının REBA yöntemi ile analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(Özel sayı: Ergonomi 2016), 263-268. doi: https://doi.org/10.21923/jesd.41742
• Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process. New York: McGraw-Hill.
• Sadeghi Yarandi, M., Soltanzadeh, A., Koohpaei, A., Sajedian, A. A., Ahmadi, V., Sakari, S., & Yazdanirad, S. (2019). Effectiveness of three ergonomic risk assessment tools, namely NERPA, RULA, and REBA, for screening musculoskeletal disorders. Archives of Hygiene Sciences, 8(3), 188-201. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/007d/2bb75838ce2d59a6a9dc331c09da585ffa33.pdf
• Sanchez-Lite, A., Garcia, M., Domingo, R., & Angel Sebastian, M. (2013). Novel ergonomic postural assessment method (NERPA) using product-process computer aided engineering for ergonomic workplace design. PLoS One, 8(8), e72703. doi: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0072703
• Sauk, H., Beyhan, M. ve Kalın Uğurlutepe, K. M. (2023). Fındığın mekanik hasadında çalışanların çalışma duruşlarının ergonomik analizi. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 18(3), 126-138. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tarmak/issue/74320/1137193
• Ülker, O. ve Burdurlu, E. (2012). Panel mobilya imalatında kullanılan bazı makinelerde OWAS yöntemi ile eylemsel duruş analizi. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 12(2), 291-300. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kastorman/issue/17233/180030
• Yazdanirad, S., Khoshakhlagh, A. H., Habibi, E., Zare, A., Zeinodini, M., & Dehghani, F. (2018). Comparing the effectiveness of three ergonomic risk assessment methods—RULA, LUBA, and NERPA—to predict the upper extremity musculoskeletal disorders. Indian Journal of Occupational and Environmental Medicine, 22(1), 17. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5932905/
• Zengin, M. A., ve Ömer, A. S. A. L. (2020). Bina inşaatındaki çalışan duruşlarının farklı ergonomik risk değerlendirme yöntemi ile değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 35(3), 1615-1630. doi: https://doi.org/10.17341/gazimmfd.548028