Karar Alıcılar Üzerinden Adaleti Yeniden Düşünmek: Negatif ve Pozitif Ayrımı Çerçevesinde Kavramsal Bir Analiz

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 3, 1083 - 1098, 28.11.2025

Saim Şallı

Öz

Adalet kavramı çağdaş siyaset felsefesinde genelde John Rawls’un teorisi çerçevesinde tartışılmaktadır. Bu bağlamda dağıtıcı adalet ön plana çıkarak, lehteki ve aleyhteki pozisyonları belirlemektedir. Bu çalışmada adaletin sağlanması sürecinde dağıtım kavramı yerine, karar alıcının kim olduğu ölçütüne odaklanılmıştır. Bu şekilde adalet kavramının çoğul anlamlarını ortaya koyan bir perspektif oluşturmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda farklı yaklaşımlar karşılaştırmalı olarak ele alındığında adalet kavramının tek bir tanıma indirgenemez olduğu, aksine tikel, normatif ve deneyime bağlı olarak muhteva kazandığı görülmektedir. Adaletin, onu gerçekleştirecek merci, yani karar alıcı aktörler açısından tanımlanma imkânına sahip olması, farklı adalet kavrayışlarının negatif ve pozitif ayrımlarına göre ele alınmasını mümkün kılmaktadır. Bu çalışmada bu ayrımın alt başlıkları olan bireyci ve grup temelli özgürlük ile dengeleyici ve bütüncül düzenleme kavramsallaştırmaların her biri bir idealleştirilmiş örnek olay (varsayımsal senaryo) ile desteklenerek derinlemesine irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Negatif ve Pozitif Adalet , Karar Alma , Özgürlük , Düzenleme , İhtiyaç

Rethinking Justice Through Decision Makers A Conceptual Analysis Within the Framework of Negative and Positive Distinguishment

Öz

In contemporary political philosophy, the concept of justice is generally discussed within the framework of John Rawls's theory. In this context, distributive justice comes to the fore, determining both pro and contrarian positions. This study focuses on the criterion of decision-making, rather than the concept of distribution, in the process of ensuring justice. In this way, it aims to create a perspective that reveals the plural meanings of the concept of justice. A comparative analysis of different approaches reveals that the concept of justice cannot be reduced to a single definition; on the contrary, it acquires particular, normative, and empirically contingent content. The ability to define justice in terms of the authority responsible for its implementation, that is, the decision-making actors, allows for the consideration of different conceptions of justice according to their negative and positive distinctions. This study examines each of the subheadings of this distinction: individualistic and group-based freedom, and balancing and holistic regulation, each supported by an idealized case study (hypothetical scenario).

Anahtar Kelimeler

Negative and Positive Justice , Decision-Making , Freedom , Regulation , Need

Kaynakça

• Arendt, H. (2005). Was ist Politik? (2. Baskı). München: Piper Verlag.
• Barry, N.P. (2003). Modern siyaset teorisi. (M. Erdoğan ve Y. Şahin, Çev.). Ankara: Liberte Yayınları.
• Brenkert, G.G. (1998). Marx’ın özgürlük etiği. (Y. Alogan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fraser, I. (2008). Hegel ve Marks: İhtiyaç kavramı. (B. S. Aydaş, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Hayek, F. A. (1996). Hukuk, yasama ve özgürlük. (Cilt I, A. Yayla, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Heywood, A. (2010). Siyaset. (3. Baskı, B. B. Özipek vd, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Hindriks, F. (2017). Group freedom: A social mechanism account. Philosophy of the Social Sciences, 47 (6) 410-439. https://journals.sagepub.com/doi/epub/10.1177/0048393117726172
• Höffe, O. (1979). Ethik und Politik. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
• Höffe, O. (2002). Gerechtigkeit. O. Höffe (Ed.), Lexikon der Ethik, (6. Baskı, s. 80-84) içinde. München: Verlag C.H. Beck.
• Kant, I. (1977a). Zum ewigen Frieden (Cilt XI). Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
• Kant, I. (1977b). Die Metaphysik der Sitten (Cilt VIII). Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
• Kant, I. (1977c), Über den Gemeinspruch: Das mag in der Theorie richtig sein, taugt aber nicht für die Praxis (Cilt XI). Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
• Kymlicka, W. (1989). Liberalism, community, and culture. Oxford: Clarendon Press.
• Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü yurttaşlık (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kymlicka, W. (1999). Kanada’da grup ayrışmalı üç yurttaşlık biçimi. S. Benhabib (Ed.). Demokrasi ve farklılık (s. 220-243, Z. Gürata ve C. Gürsel, Çev.) içinde. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
• Luhmann, N. (1987). Soziale Systeme. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
• Luhmann, N. (2002). Die Politik der Gesellschaft. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
• Lukes, S. (1998). Marksizm ve ahlak (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Maddison, S. & Richard D. (2009). An introduction to Australian public policy: Theory and practice. New York: Cambridge University Press.
• Marx, K. & Engels, F. (1976). Kutsal aile ya da eleştirel eleştirinin eleştirisi. (K. Somer, Çev). Ankara: Sol Yayınları. Newton, K. & Van Deth, J.W. (2010). Foundations of comparative politics: Democracies of the modern world (2. Baskı). Cambridge. Cambridge University Press.
• Nozick, R. (2000). Anarşi, devlet, ütopya. (A. Oktay, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü yeniden düşünmek: Kültürel çeşitlilik ve siyasi teori. (B. Tanrıseven, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Poole, R. (1993). Ahlâk ve modernlik. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Rawls, J. (1979). Eine Theorie der Gerechtigkeit. (H. Vetter, Çev.). Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
• Taylor, C. (1996). Tanınma politikası. (Y. Salman, Çev.). A. Gutman (Haz.). Çokkültürcülük: Tanınma politikası (s. 42-84) içinde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.