CLASSICAL SOURCES OF SIYASATNÂMA’S

Yıl 2004, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 22, 01.06.2004

Hasan Hüseyin Adalıoğlu

Öz

The word “siyasat”, however its connotations are numerous, is more likely to imply today a scientific discipline regulating the social order of a country or the international relations between different states. In Islamic history those political writings dealing with state administration and monarchs came to be called “Siyasatnāma”. Siyasatnāma’s have a political, ethical and religious content and are designed to make advices to rulers and to assist them in establishing a fair administration. Coming into view first in VIII. century, siyasatnāmas have their origin in works handling former cultures and civilizations as well as in experiences of the art of administration inherited from the past. Authors of siyasetnâmes and history writers are inspired first by the Persian political and historical tradition and then by the Indian wisdom and the ideal of a fair state administration of the ancient Greek philosophers. The classical sources of siyasatnamas can be found among the Persian Hüdaynāmas and Âyinnâmas which described the life stories of the Persian kings; the works of the statesmen of Persian origin such as İbnü’l-Mukaffa and Barmakıs, who served in early Abbasid state as governors, the ethical practices and political rules of the Indian kings and philosophers, the views of Greek philosophers such as Socrates, Plato and Aristotle about the ideal of state administration, the narratives and political experiences of the pre-Islamic Arabian monarchs and the knowledge and experiences of the Chinese kings and philosophers. These early materials of siyasetnâmes are utilized by the Muslim scholars and adapted to the Islamic thought so as to give rise to the early examples of its kind in Islamic his

Anahtar Kelimeler

Politics, Ethic, The book of counsel for Kings, State Administration, Kings

SİYASETNÂMELER’İN KLASİK KAYNAKLARI

Öz

 “Siyaset” kelimesinin bir çok farklı lügat anlamı olmakla birlikte, günümüzde daha ziyade, kamu düzenini sağlamak için yapılan faaliyetler veya devletler arası ilişkileri düzenleyen bilim anlamında kullanılmaktadır. Geçmişte İslam dünyasında devlet yönetimi ve hükümdarlara dair yazılan eserlere genel olarak “Siyasetnâme” adı verilmektedir. Siyasetnâmeler, dönemin hükümdar ve devlet adamlarına pratik tavsiyelerde bulunmak ve adaletli bir yönetim oluşturmalarını sağlamak amacıyla yazılan siyasî, ahlakî ve dinî içerikli eserlerdir. İslam dünyasında VIII. yüzyılın ortalarından itibaren yazılmaya başlanan Siyasetnâmelerin ilk kaynaklarını önceki kültür ve medeniyetlere dair eserler ile, yönetim sanatına dair tecrübeler oluşturmaktadır. Tarih ve Siyasetnâme yazarları,
başta Fars tarih ve siyaset geleneği olmak üzere, Hind hikmetinden ve Yunan filozoflarının ideal devlet düşüncesinden esinlendiler. Siyasetnâmelerin klasik kaynaklarını; İran krallarının hayat hikayelerini anlatan Hudaynâme ve Âyinnâme gibi eserlerle, Abbâsîlerin ilk devirlerinde idarecilik görevi yapan Bermekîler ve İbnü’l-Mukaffa gibi Fars kökenli devlet adamlarının eserleri; Hind filozof ve krallarının siyasi kuralları ve ahlakî uygulamaları; Sokrates, Platon ve Aristoteles gibi Yunan filozoflarının ideal devlet kuramına dair görüş ve sözleri; İslam öncesi Arap krallarının hikayeleri ve siyasi tecrübeleri ile Uzak Doğu Çin kültürüne mensup filozof ve kralların siyaset sanatına dair bilgi ve tecrübeleri oluşturmaktadır. O devirde mevcut olan bu malzemeler, müslüman bilginler tarafından İslami anlayışla sentezlenerek Siyasetnâme türü eserlerin ilk kaynaklarını oluşturmuşlardır. 

Anahtar Kelimeler

Siyaset, Ahlâk, Siyasetnâme, Nasîhatnâme, Âdâbu’l-mülûk, Nasîhatü’lmülûk