THE HISTORICAL JOURNEY OF “ENVIRONMENT” BASED ON THE SCIENTIFIC ACTIVITIES IN TURKEY: 1960 – 2008 PERIOD

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 2, 239 - 260, 01.06.2009

Gülizar Çakır Sümer

Öz

Environmental problems have also brought in some positive developments, such as emergence of environmental organization, increasing activities for protecting and developing environment as well as improving environmental consciousness. These developments require discussions and evaluations in a scientific framework, which started in 1960s in Turkey. In this research an attempt has been made to evaluate “the historical journey of environment in Turkey” in the period of 1960– 2008, focusing on the scientific activities. This study analyzes the enviromental discussions and problem areas by different periods based on congresses, conferences, panels, forums, workshop, and other similar activities. Moreover, while the study reveals the public and nonprofit organizations conducting scientific activities, it also indicates that the number of the organizations as well as scientific activities have been increased during the time.

Anahtar Kelimeler

Environment, environmental history, scientific activities, environmental organizations

Türkiye’de Bilimsel Etkinlikler Üzerinden “Çevre”nin Tarihsel Yolculuğu: 1960-2008 Dönemi

Öz

Çevre sorunları, çevreye yönelik çeşitli örgütlenmelerin ortaya çıkışı, çevre koruma ve geliştirme faaliyetlerinin artması ve toplumlarda belirli bir çevre bilinç düzeyinin oluşması gibi olumlu gelişmeleri de beraberinde getirmiştir. Bu gelişmeler içerisinde çevrenin, bilimsel tartışma ortamlarında ele alınıp değerlendirilmesi de önemlidir. Türkiye’de, çevrenin bilimsel ortamlarda tartışılıp değerlendirilmeye başlanması, 1960’lı yıllarla birlikte gelişmeye başlamıştır. Bu makalede, Türkiye’de çevrenin tarihsel yolculuğu, 1960–2008 döneminde, çevre alanında düzenlenen bilimsel etkinlikler üzerinden değerlendirilerek ortaya konulmuştur. Bu kapsamda, çevreye yönelik sempozyum, kongre, konferans, panel, forum, çalıştay ve bilimsel toplantı gibi etkinlikler üzerinden, dönemlere göre çevre alanında ortaya çıkan tartışma konuları ve önemli sorun alanlarının neler olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu süreçte, Türkiye’de çevreye yönelik bilimsel etkinliklerde bulunan kurum, kuruluş, vakıf, dernek gibi yapılanmaların neler olduğu ortaya konulurken, dönemlere göre bu birimlerin sayısı kadar, bilimsel etkinliklerin sayısının da arttığı saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Çevre, çevre tarihi, bilimsel etkinlik, çevre örgütleri

Kaynakça

• Aytuğ, Nedret (1979). Türkiye Çevre Sorunları Bibliyografyası 1962- 1972, Ankara: TÜBİTAK Yayını. Boratav, Zeynep (2000). “Çevre Tarihi Bibliyografya Çalışması Denemesi”, Türkiye’de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu, Zeynep Boratav (Yay. Haz.), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 27-41. Burian, Kısmet (Der) (1972). Hava Kirlenmesi Bibliyografyası 1948- 1970, Ankara: TÜBİTAK Yayını. Çakır Sümer, Gülizar (2007). Türkiye Çevre Alanyazını ve Gelişme Aşamaları,
• (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Malatya, Türkiye. Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü Çevre Bibliyografyası (1995). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını.
• Çevre Bibliyografyası (1995). Yeni Türkiye Çevre Özel Sayısı, Sayı:5, 727-775.
• Çobanoğlu, Zakir (2006). “Hava Kirliliğiyle İlgili Yasal Düzenlemeler”, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 5(2), iii-xv.
• Durgunoğlu, Turan (1976). Genel Rapor: Geçmişte Haliç ile İlgili Faaliyet”, (Ed: Semih S. Tezcan, İlkin Esen, Kriton Curi, Turan Durgunoğlu) (1977), Haliç Sorunları ve Çözüm Yolları Ulusal Sempozyumu Tebliğleri, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayın No: 139,11-26
• Ertuğ, Celal (2001). Yeşilden Griye Adım Adım Türkiye, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gür, Adnan (1976). Türkiye’de Çevre Sorunlarına Yaklaşım, (Ed: Semih S. Tezcan, İlkin Esen, Kriton Curi, Turan Durgunoğlu) (1977), Haliç Sorunları ve Çözüm Yolları Ulusal Sempozyumu Tebliğleri, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, Yayın No:139, 235-238.
• Köybaşı, Nurşen (1993). Çevre Bibliyografyası, (Ya. Haz. Yakın Ertürk (1993), Çevre ve Toplum, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayını, 111-136.
• Meadows, Donella H., Dennis L. Meadows, Jorgen Randers, William W. Berrens (1978). Ekonomik Büyümenin Sınırları, (Çev. Kemal Tosun vd.), İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yayını, XI. Olgun,
• 1970, Ankara: TÜRDOK Bibliyografya Serisi, No:2. (1971). Çevre Sağlığı Bibliyografyası
• Özcan, Ayşe (2008). Türkiye Üniversitelerinin Çevre İşlevleri ve Kentsel Gelişmeye Katkıları, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Malatya, Türkiye.
• Öztan, Yılmaz (1985). Çevre Kirlenmesi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Genel Yayın No: 94, KTÜ Basımevi.
• Tekeli, İlhan (2000). Türkiye Çevre Tarihçiliğine Açılırken, Türkiye’de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu, (Yay. Haz: Zeynep Boratav), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, 1–14.
• TMMOB Hakkında (2009). http://www.tmmob.org.tr/index.php.
• Yavuz, Fehmi (1975). Çevre Sorunları Genellikle ve Ülkemiz Açsından, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 385.