Öz Yeterliğin Bilinçli Farkındalık ve Benlik Saygısına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 1, 59 - 84, 03.07.2020

Gizem Yıldırım , Gaye Atilla

https://doi.org/10.17494/ogusbd.763397

Cited By: 12

Öz

Bu çalışmada üniversite öğrencilerin öz yeterliklerinin bilinçli farkındalık ve benlik saygıları üzerindeki etkisini araştırmak hedeflenmiştir. Araştırma Süleyman Demirel Üniversitesi “Örgütsel Davranış” dersini alan öğrencileri kapsamaktadır. Araştırma 124 öğrencinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada bilinçli farkındalık, öz yeterlik ve benlik saygısı kavramları ilgili literatür çerçevesinde araştırılmış, ardından ilişkilere yönelik hipotezler geliştirilmiştir. Bu değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için yapılan korelasyon analiz sonuçlarına göre; bilinçli farkındalık ile öz yeterlik arasında zayıf ve negatif bir korelasyon, benlik saygısı ile orta şiddette negatif bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir. Öz yeterlik ile benlik saygısı arasında zayıf ve pozitif bir korelasyon olduğu saptanmıştır. Öz yeterliğin bilinçli farkındalık ve benlik saygısı üzerindeki etkisini saptamak için yapılan regresyon analizi sonucunda öz yeterliğin, benlik saygısı ve bilinçli farkındalık üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilinçli Farkındalık, Öz Yeterlik, Benlik Saygısı

Kaynakça

• Acat, M. B., Özyurt, O., Karadağ, E. (2011), İlköğretim Okul Müdürlerinin Mevzuat Görevleri Öz Yeterlilik Düzeylerinin Değerlendirilmesi, NWSA: Education Sciences, 6(1), 605-620.
• Altun, F. Ve Yazıcı, H. (2012), Üstün Yetenekli Öğrencilerin Benlik Kavramları ve Akademik Öz-Yeterlik İnançları: Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 319-334.
• Aşık, M. (2019), Üniversite Öğrencilerinin Öz Yeterlik Düzeylerinin Öz Anlayış Ve Ebeveyn Kabul-Reddine İlişkin Algıları Çerçevesinde İncelenmesi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1-91.
• Atalay, Z., Aydın, U., Bulgan, G., Taylan, R. D., Özgülük, S. B. (2017a), Bilinçli-Farkındalık Temelli Öz Yeterlik Ölçeği-Yenilenmiş (BFÖÖ-Y): Türkiye Uyarlama Çalışması, Elemen-tary Education Online, 16(4), 1803-1815.
• Atalay, Z., , U., Bulgan, G., Taylan, R. D., Özgülük, S. B. (2017b), Bilinçli-Farkındalık (Mind-fulness) Temelli Psiko-Eğitim Programının Öğrencilerin Matematik Kaygısı, Tutumları Ve Öz Yeterlikleri Üzerindeki Etkisi, TÜBİTAK Projesi, Program Kodu: 1001, Proje No: 115K450, İstanbul.
• Aypay, A. (2010), Genel Öz Yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçe’ye Uyarlama Çalışması, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-131.
• Bakioğlu, F. (2017), Psikolojik Danışman Adaylarının Özyeterlikleri İle Kültüre Duyarlılıkları, Cinsiyet Rolleri ve Bilinçli Farkındalıkları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 1-124.
• Bandura, A. (1994), Self-Efficacy, In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia Of Human Behavior, (4), 71-81. Bandura, A. (1997), Self-Efficacy in Changing Societies, Cambridge: Cambridge University Press, Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics,18(4), 280-334.
• Basım, N., Korkmazyürek, H., Tokat, A. O. (2008), Çalışanların Öz Yeterlik Algılamasının Yenilikçilik ve Risk Alma Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma, Selçuk Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 101-119.
• Brown, K. W. Ve Ryan, R. M. (2003), The Benefits of Being Present: Mindfulness and Its Role in Psychological Well-Being, Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822-848.
• Buluş, M. Ve Öztürk Samur, A. (2017), Beş-Altı Yaş Çocuklarının Sosyal Duygusal Uyumu-nu Yordamada Ebeveyn Benlik Saygısı, Temel İhtiyaçları ve Öz Yeterliğin Rolü, PAU Eği-tim Fakültesi Dergisi, (41), 105-119.
• Cengiz, R., Serdar, E., Donuk, B. (2016), Üniversite Öğrencilerinin Bilinçli Farkındalık ve Girişimcilik Düzeylerinin İncelenmesi, International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1321-1328.
• Çelik, D. A. Ve Çetin, F. (2014), The Role Mindfulness and Self-Consciouness on Interper-sonal Conflict Rresolution Approaches, Research Journal of Business and Manage-ment, 1(1), 29-38.
• Çevik Demir, Ş. (2013), Ergenlerde Benlik Saygısı Ve Dini Başa Çıkma, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Psikolojisi Bilim Dalı, Doktora Tezi, 1-235.
• Çuhadaroğlu, F. (1986), Adolesanlarda Benlik Saygısı, Uzmanlık Tezi, Hacettepe Üniversi-tesi Tıp Fakültesi, 1-50.
• D’amıco, A., Ve Cardacı, M. (2003), Relations among Perceived Self-Efficacy, Self-Esteem, and School Achievement, Sage Journals, 92(3).
• Demir, T. (2013), İlköğretim Öğrencilerinin Yaratıcı Yazma Becerileri İle Yazma Özyeterlik Algısı İlişkisi Üzerine Bir Çalışma, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(1), 84-114.
• Deniz M. E., Ve Sümer, A. S. (2010), Farklı Özanlayış Düzeylerine Sahip Üniversite Öğren-cilerinde Depresyon, Anksiyete ve Stresin Değerlendirilmesi, Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(158), 116-127.
• Deniz, M. E., Erus, S. M., Büyükcebeci, A. (2017), Bilinçli Farkındalık İle Psikolojik İyi Oluş İlişkisinde Duygusal Zekanın Aracılık Rolü, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergi-si, 7(47), 17-31.
• Dıseth, A., Meland, E., Breıdablık, H. J. (2014), Self-Beliefs Among Students: Grade Level And Gender Differences In Self-Esteem, Self-Efficacy And Implicit Theories Of Intelligence, Learning and Individual Differences, 35, 1-8.
• Erbil, N. Ve Bostan. Ö. (2004), Ebe ve Hemşirelerde İşdoyumu, Benlik Saygısı ve Etkileyen Faktörler, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(3), 56-66.
• Fallah, N. (2016), Mindfulness, Coping Self-Efficacy And Foreign Language Anxiety: A Media-tion Analysis, Journal Educational Psychology, 6(37), 745-756.
• Germer, C. K. (2004), What Is Mindfulness?, Insight Journal, Fall 2004, 24-29.
• Germer, C. K. (2005), Mindfulness What Is It? What Does It Matter?, Mindfulness And Psychotherapy New York, NY, US: Guilford Press, 3-27.
• Güven, E. (2017), Örgütsel Davranış Konuları; Çalışanlar ve Örgüt Açısından Önemi, 24 Mayıs 2020 tarihinde https://engingvn.wordpress.com/2017/12/12/orgutsel-davranis-konulari-calisanlar-ve-orgut-acisindan-onemi/ adresinden alındı.
• Hanh, T. N. (1987), The Miracle Of Mindfulness: An İntroduction To The Practice Of Medita-tion, Boston: Beacon Press.
• Hanley, A. W., Palejwala, M. H., Hanley, R. T., Canto, A. I., Garland, E. L. (2015), A Failure In Mind: Dispositional Mindfulness And Positive Reappraisal As Predictors Of Acade-mic Self-Efficacy Following Failure, Personality and Individual Differences, 86, 332-337.
• Joo, Y. J., Bong, M., Choı, H. (2000), Self-Efficacy for Self-Regulated Learning, Academic Self-Efficacy, and Internet Self-Efficacy in Web-Based Instruction, Educational Technology Research and Development, 48, 5-17.
• Kahriman, İ. (2005), Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Benlik Saygıları ve Atılganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(1), 24-32.
• Kalaycı, Ş. (2018), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Dinamik Akademi Yayıncılık.
• Karagöz, Y. (2017), SPSS ve AMOS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği, Sivas: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Lawrence, D. (2000), Building self-esteem with adult learners, (First edition), London: Paul Chapman Publishing.
• Leary, M. R., Tambor, E. S., Terdal, S. K., Downs, D. L. (1995). Self-Esteem as an Inter-personal Monitor: The Sociometer Hypothesis, Journal ol"Personality and Social Psyc-hology, 68(3), 518-530.
• Long, B. H. (1986), Parental Dıscord Vs. Family Structure: Effects Or Diverce On The Self-Esteem Of Daughters, Journal Of Youth And Adolescence,1(15), 19-27. Luberto, C. M., Cotton, S., Mcleısh, A. C., Mıngıone, C. J., O’bryan, E. M. (2014), Mind-fulness Skills and Emotion Regulation: The Mediating Role of Coping Self-Efficacy, SpringerLink, (5), 373-380.
• Maşrabacı, T. S. (1994), Hacettepe Üniversitesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Mckay, M. Ve Patrıck, F. (2000), Self-Esteem, New Harbinger Publications, U.S.A.
• Nebioğulları, B. (2019), Çalışan/Çalışmayan Annelerin Ebeveynlik Özyeterlilik Algıları İle 11-13 Yaş Çocuklarının Algıladığı Anne Tutumu ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişki, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikolojik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1-74.
• Özkan, Ö., Karataş, H., Ergin, A. (2018), İlkokul Ögrencilerinin Bilinçli Farkındalık Temelli Öz-Yeterlik Düzeylerinin İncelenmesi, Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(26), 503-525.
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş., Deniz, M. E. (2011), Bilinçli Farkındalık Ölçeği’ni Türkçeye Uyarlama Çalışması, Eğitim ve Bilim, 36(60), 225-235.
• Palmer, A. Ve Rodger, S. (2009), Mindfulness, Stress, and Coping Among University Stu-dents, Canadian Journal of Counselling, 43(3), 198-212.
• Pope, A. W., Mchale, S. M., Craıghead, W. E. (1988), Self-Esteem Enhancement With Children And Adolescents, (First Edition), Boston: Psychology Practitioner Guidebook Series.
• Rasmussen, M. K., Ve Pıdgeon, A. M. (2011), The Direct and Indirect Benefits of Disposi-tional Mindfulness on Self-Esteem and Social Anxiety, Anxiety, Stress & Coping, 24(2), 227-233.
• Rıce, V., Boykın, G., Jeter, A., Vıllarreal, J. (2013), The Relationship Between Mindfulness and Resiliency Among Active Duty Service Members and Military Veterans, In Proce-edings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting, 5(1), 1387-1391.
• Rogers, C.R. (1951), Client-Centered Therapy, Boston: Houghton Mifflin Company.
• Robbıns, S. P. Ve Judge, T. A. (2015), Organizational Behavior (Örgütsel Davranış), Çeviri Editörü: Prof. Dr. İnci Erdem, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Rogers, C. R. (1959), A Theory Of Therapy, Personality, And Interpersonal Relationships, As Developed In The Client-Centered Framework. In S. Koch (Ed.), Psychology: A Study Of A Science, New York: McGraw-Hill,3, 184-256.
• Rosenberg, M. (1965), Society And The Adolescent: Self-Image, Princeton: Princeton University Press.
• SCHUTTE, N.S. Ve MALOUFF, J.M. (2011), Emotional Intelligence Mediates The Relati-onship Between Mindfulness and Subjective Well-Being, Personality and Individual Differences, 50, 1116-1119.
• Schwarzer, R. (1994), Optimism, Vulnerability, And Self-Beliefs As Health-Related Cogniti-ons: A Systematic Overview, Psychology & Health, 9(3), 161-180.
• Sıegel, R. D., Germer, C. K., Olendzkı, A. (2009), Mindfulness: What Is It? Where Did It Come From?, Clinical Handbook of Mindfulness, 17-35.
• Sıngh, B. Ve Udaınıya, R. (2009), Self-Efficacy And Well-Being Of Adolescents, Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35(2), 227-232.
• Soğukpınar, E. (2014), Rehber Öğretmenlerin Benlik Saygısı İle Mesleki Benlik Saygısı Dü-zeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1-109.
• Sung-Ja, W. (2006), The Relationship between Clinical Stress, Self-Efficacy, and Self-Esteem of Nursing College Students, The Journal of Korean Academic Society of Nur-sing Education, 12(2), 205-213.
• Şahin, F. (1994), Yetiştirme Yurtlarında Kalan Gençlerin Benlik Saygıları Üzerine Bir İnce-leme, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Tang, M., Addıson, K. D., Bryant, D.L., Norman, R., O’connell, W., Joseph, A. Sıckıng S. (2004), Factors That Influence Self-Efficacy of Counselling Students: An Exploratory Study, Counselor Education &Supervision, 44(1), 70-80.
• Türedi, E. (2015), Özyeterlik, Benlik Saygısı ve Atılganlık Düzeyi İlişkisi-Cinsiyet Ve Deneyim Süresi Açısından Resmi Okul Ve Özel Okul Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma-, Toros Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1-58.
• Ünlü, S. (2014), Ortaokul Öğrencilerinin Türkçe Dersine Yönelik Tutumları Ve Öz Yeterlikle-ri Arasındaki İlişki, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Vardarlı, G. (2005), İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Genel Özyeterlik Düzeylerinin Yordanması, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışman-lık Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1-162.
• Yelkenci, Y. (2019), Aikido Yapan Ve Yapmayan Üniversite Öğrencilerinin Bilinçli Farkında-lıkları, Kaygı Düzeyleri Ve Psikolojik Dayanıklılıklarının İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1-126.
• Yıldız, M. Ve Çapar, B. (2010), Orta Öğretim Öğrencilerinde Benlik Saygısı İle Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(1), 103-131.
• Yılmam, B. (2019), Bilinçli Farkındalık Ve Öz-Duyarlılığın Öznel İyi Oluş Üzerindeki Etkisi, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1-98.
• Yiğit, M. C. (2018), Bireylerde Benlik Saygısı Ve Cinsel Özyeterlilik İlişkisinde Bilişsel Çar-pıtmaların Rolü, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1-90.