A Cultural Ambassador in the Turkish Seljuk State: Mecdüddin İshak

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 1, 118 - 131, 28.03.2024

Faruk Yılmaz Hasan Hüseyin Adalıoğlu

Öz

The content of our article is Majd al-Din Ishaq, one of the important figures who served the Turkish Seljuk State, and his effects on the cultural life of Anatolia. Majd al-Din Ishaq, Seljuk sultans of Türkiye Kılıç Arslan II, Ghiyath al-Din Kaykhusraw I, Rukn al-Din Sulaymanshah II is an important diplomat and statesman who lived during the reigns of Izz al-Din Kayka’üs I and Ala’ al-Din Kayqubad I and served the sultans. In addition to being a statesman, he is an important sufi and cultural ambassador. Majd al-Din Ishaq served as ambassador between the Seljuk State of Turkey and the Abbasid Caliphate. He pioneered not only in political life and diplomacy, but also in the formation of the intellectual and cultural ground of Anatolia. He was influential in bringing the Fütüvvet organization to Anatolia, and he made important contributions to the intellectual life of Anatolia by inviting important scholars he met during his travels to Turkey. Majd al-Din Ishaq invited respected scholars and Sufi connoisseurs such as Muhyi al-Din ibnArabi and Evhaduddin Kirmani to Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Mecdüddin İshak, Turkish Seljuks, Abbasid Caliphate

Türkiye Selçuklu Devleti’nde Bir Kültür Elçisi: Mecdüddin İshak

Öz

Makalemizin muhtevası, Türkiye Selçuklu Devleti’nin hizmetinde bulunmuş önemli simalardan biri olan Mecdüddin İshak ve Anadolu’nun kültürel hayatına etkileridir. Mecdüddin İshak, Türkiye Selçuklu sultanları II. Kılıç Arslan, I. Gıyaseddin Keyhüsrev, II. Rükneddin Süleymanşah, I. İzzeddin Keykavus ve I. Alâeddin Keykubat dönemlerinde yaşamış, sultanların hizmetinde bulunmuş önemli bir diplomat ve devlet adamıdır. Devlet adamlığının yanı sıra, önemli bir mutasavvıf ve kültür elçisidir. Mecdüddin İshak, Türkiye Selçuklu Devleti ile Abbasi Halifeliği arasında elçilik görevlerinde bulunmuştur. O, sadece siyasi hayatta ve diplomaside değil, Anadolu’nun fikrî ve kültürel zeminin oluşturulmasına da öncülük etmiştir. Fütüvvet teşkilatının Anadolu’ya gelmesinde etkili olduğu gibi, yaptığı seyahatler sırasında tanıştığı önemli âlimleri Türkiye’ye davet ederek, Anadolu’nun düşünce hayatına önemli katkılarda bulunmuştur. Mecdüddin İshak, Anadolu’ya Muhyiddin ibnü’l- Arabî, Evhadüddin Kirmanî, gibi saygın ilim ve tasavvuf erbabını davet etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mecdüddin İshak, Türkiye Selçukluları, Abbasi Halifeliği

Kaynakça

• Abdurrahman Câmî. (1337). Nefehâtü’l-üns min hazarâti’l-kuds. Neşreden: Mehdî Tevhîdî Pûr. Tahran.
• Addas, C. (2020). Ibn ‘Arabi ou La quéte du Soufre Rouge, (Muhyiddin İbn Arabî Kibrit-i Ahmer’in Peşinde). Tercüme: Atila Ataman. İstanbul: Sufi Yayınları.
• Aksarâyî, (1944). Müsameretül’l-ahbâr. Neşreden: Osman Turan. Ankara: Süleymaniye Kütüphanesi, Kemal E. Kürkçüoğlu Koleksiyonu, 547. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Anonim. (1952). TârîhuÂl-i Selçûk ve Anadolu (Anonim Selçukname). Neşreden ve çeviren: Feridun N. Uzluk. İstanbul.
• Azamat, N. (1995). “Evhadüddîn-i Kirmânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/518-520, İstanbul: TDV. Yayınları.
• Bayram, M. (2018). Ahi Evren Hâce Nasirü’d-Din Mahmud ve Ahi Teşkilatının Kuruluşu. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Bayram, M. (2006). Ahi Evren Tasavvufî Düşüncenin Esasları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bayram, M. (2016). Hâce Nasîrü’d-din-i Tûsî’nin İntihalciliği ve Ahi Evren Hâce Nasirü’d-din ile İlgisi. Konya: Çizgi Yayınları.
• Bayram, M. (2005). Şeyh Evhadü’d-Dîn Hâmid El-Kirmânî ve Menâkıb-Nâmesi. Konya: Kardelen Yayınları.
• Bayram, M. (2012). Sadru’d-Din-i Konevî. İstanbul: Hikmetevi Yayınları.
• Cahen, C. (1988). La Turquie Pré-Ottomane. I’Institut Français d’études Anatoliennes d’Istanbul, İstanbul-Paris: Divit Yayınları, Varia Turcicia: VII.
• Can, M. (1986). “Selçuklular Devri Konya Kütüphanelerinin Tarihçesi”. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 2/1, Konya.
• El-Cendî, M. (1903). Şerhu Fususu’l-hikem. Neşreden: Celaleddin Aştiyânî. Meşhed: Çâphâne-i Dânişkâh. Chittick, W. “The Last Will and Testament of Ibn ‘Arabi’s Foremost Disciple, Sadr al-Din Qunawi”. Sophia Perennis, cilt: IV, no: 1.
• Demirtaş, F. (2021). “Anadolu Selçuklu Devleti’nde Fütüvvet ve Ahilik: Siyasetin Kurumundan Kurumun Siyasetine”. bilimname dergisi, sayı: 46, Kayseri.
• Ebu’l-Ferec. (1950). Abu’l-Farac Tarihi1-2. Çeviren: Ömer Rıza Doğrul. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. El-Ezdî, Abdülhak b. Abdurrahman. El-Ahkâmü’l-Kübrâ fi’l-Hadîs. Konya: Yusuf Ağa Kütüphanesi. Numara: 5059.
• Gaffârî. (1342). Târih-i Cihân-ârâ. Neşreden: Hasan Nurakî. Tahran.
• Hacıgökmen, M. A. (2010). “Mecdüddin İshak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/210-211, Ankara: TDV. Yayınları.
• Hacıgökmen, M. A. (2012). “Türkiye Selçukluları Şehzade ve Sultanlar Muallimi Mecdüddin İshak”. Ankara: Türk Tarih Kurumu, Belleten, c: LXXVI, sayı: 276.
• İbn Bîbî. (2020). El-Evâmiru’l-Alâi’yye fî’l-umûri’l-Alâi’yye Selçuknâme. Çeviren: Mürsel Öztürk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. Muhâdaratü’l-ebrâr. Konya: Yusuf Ağa Kütüphanesi. Numara: 546.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. Muhâdaratü’l-Ebrâr. İstanbul: Millet Feyzullah Efendi Kütüphanesi. Numara: 1750.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. Muhâdaratü’l-Ebrâr. İstanbul: Nuruosmaniye Kütüphanesi. Numara: 4227. Numara: 4225. Numara: 4228. Numara: 4230.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. Rûhu'l-Kuds. Amasya: Beyazıt İl Halk Kütüphanesi. Numara: 656/2.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. Tâcü’r-resâil. İstanbul: Beyazıt Veliyyüddin Efendi Kütüphanesi. Numara: 1759.
• İbn Vâsıl. (1957). Müferricü’l-kürûb fî ahbâr-i Benî Eyyûb. Neşreden: Cemâleddin eş-Şeyyâl. Kahire: Dâru’l-kütübi vel-Vesâiki’l-Kavmiyye.
• Kaplan, H. (2021). Tahrif ve Tashih. Ankara: Kalem Neşriyat.
• El-Kârî el-Bağdâdî, İ. (1959). Menâkıbu İbn Arabî. Neşreden: Salahaddin el-Müneccid. Beyrut: Müessesetü’t-Türâsi’l-Arabî.
• Kılıç, M. E. (2001). “İbnu’l-Arabî’nin I. İzzeddîn Keykâvus’a Yazdığı Mektubun Işığında Dönemin Dînî ve Siyâsî Tarihine Bakış”. Editör: Osman Eravşar. I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi. Konya. C: 2.
• El-Kirmânî (1347). Menâkıb-ı Evhâdüddîn Hâmid b. Ebi’l-Fahr Kirmânî. Neşreden: Bedîüzzaman Fürûzanfer. Tahran.
• Koca, S. (1997). Sultan I. İzzeddin Keykâvus. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Konevî, Sadreddin. Konevî’nin Not Defteri. Konya: Yusuf Ağa Kütüphanesi. Numara: 7850.
• Köprülü, M. F. (2015). Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu. Hazırlayan: Orhan Köprülü. İstanbul: Alfa Basım Yayınları. Müneccimbaşı Ahmed. (2001). Câmiu’d-düvel. Tercüme: Ali Öngül. İzmir: Akademi Kitabevi.
• Öngül, A. (2018). Anadolu Selçukluları. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Sadri, M. (2002). Regâyibü’l-menâkıb (Sadreddin Konevî’nin Menkıbeleri). Çeviren: M. Emin Agar. İstanbul: Anka Yayınları.
• Es-Safedî, Salâhuddîn Halîl. (2000). El-Vâfî bi’l-vefeyât. Beyrut: Dârü’l-İhyâ-i’t-Türâsi’l-Arabî.
• Sahîh Ahmed Dede. (2011). Mecmuatü’t-Tevârîhi’l-Mevleviyye. Hazırlayan: Cem Zorlu. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Şahin, H. (2021). Dervişler, Fakihler, Gaziler Erken Osmanlı Döneminde Dinî Zümreler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Şahin, H. (2010). “Şeyh Mecdüddin İshak’ın Türkiye Selçuklu Yönetimi ile İlişkileri”. I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri. Konya.
• Şeker, M. (2019). Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması. Ankara: DİB. Yayınları.
• Turan, O. (1971). Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Yahya, O. (1964). Histoire et classification de l’œuvre d’Ibn ‘Arabī. Damas.
• Yahya, O. (2001). Müellefâtü İbnü’l-Arabî Târîhuhâ ve Tasnîfuhâ. Tercüme: Ahmed Muhammed et-Tayyib. Kahire: El-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb.
• Yıldız S. N. ve Şahin H. (2013). “In the proximity of sultans: Majd al-Dīn Ishāq, Ibn 'Arabī and the Seljuk court”. The Seljuks of Anatolia: Court and Society in the Medieval Middle East, London.
• Yılmaz, F. (2023). Mecdüddin İshak’ın Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kültürel Hayatına Etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.