“Mikro Çevre İstismarcılığından Fabrika İşçiliğine” Çalışma Hayatında Meydana Gelen Bazı Sosyolojik Farklılaşmalar (Avcı-Toplayıcı Toplum, Tarım Toplumu Ve Sanayi Toplumu)

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 1, 1 - 18, 28.03.2024

Fatih Furkan Alpdoğan

Öz

Çalışma insan ihtiyaçlarını karşılamak için insan emeğinin bir sonucu olarak ortaya çıkan mal ve hizmetlerin tamamıdır. Burada dikkat edilmesi gereken asıl konu zaman, uzam ve insan ilişkileridir. Avcı toplayıcı dönemde çalışma hayatı günümüz paradigmasıyla değerlendirildiğinde belirli bir düzene ya da uzmanlaşmaya dayanmamaktadır. Zanaatkârlığın ve pazarın doğuşu sosyolojik ve iktisadi şartları farklı bir boyuta taşımıştır. Sanayi devrimini meydana getiren sosyal şartların ortaya çıkışı ise çalışma hayatında derin farklılaşmaları beraberinde getirerek, çalışma kavramına yeni bir anlam kazandırmıştır. Mavi yakalılar Avrupa özelinde yeni bir sınıf ortaya çıkmışlardır. Mavi yakalılar ortaya çıktıkları dönemde fabrika işçiliği ile özdeşleştirilirken adları genellikle üretimle beraber anılmıştır. Üretim bandının askerleri olarak görülen fabrika işçileri süreç içerisinde tüketime endüstrisine etki eden ve sosyal farklılaşmayı yeniden tasarlayan bireyler olarak değerlendirilmeye başlandılar.

Anahtar Kelimeler

Çalışma Hayatı, Sosyal Değişme, İşçi, Mikro Çevre İstismarcılığı, Sosyal Farklılaşma.

"From Micro Environmental Exploitation to Factory Workmanship" Study Some of the Sociological Differences That Occur in Life (Hunter-Gatherer Society, Agricultural Society and Industrial Society)

Öz

Work is the totality of goods and services that arise as a result of human labor to meet human needs. The main issue to be considered here is time, space and human relations. When the working life in the hunter-gatherer period is evaluated with today's paradigm, it is not based on a certain order or specialization. The emergence of the social conditions that brought about the industrial revolution brought about deep differentiations in working life and gave a new meaning to the concept of work. A new class of blue-collar workers has emerged in Europe. While blue-collar workers were identified with factory labor in the period of their emergence, their names were often associated with production. Factory workers, who were seen as soldiers of the production line, began to be considered as individuals who influenced consumption and industry and redesigned social differentiation in the process.

Anahtar Kelimeler

Work Life, Worker, Micro-Environmental Abuse, Factory Work, Social Change, Social Differentation

Kaynakça

• Alpdoğan, F. F. (2022). Modern çağın bir diğer boyutu posttruth durum’da “hakikatin tüketimi” bağlamında Zygmunt Bauman ve Jean Baudrillard’ın tüketime dair eleştirileri. Mukaddime, 13(2), 541-565. https://doi.org/10.19059/mukaddime.1119416
• Alpdoğan, F. F. (2023a). Zygmunt Bauman sosyolojisi: akışkan modernite özgür olduğunu zanneden köleler mi üretiyor?. İçtimaiyat, 7(2), 413-430. https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1222635
• Alpdoğan, F. F. (2023b). Sosyal hareketlerin değişimi üzerine bir inceleme: tüketim karşıtlığı örneği. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi(12), 1-19. https://doi.org/10.48131/jscs.1374097.
• Akbulut, E. (2006). Türk toplumunun batılılaşması ekseninde tüketim kültürünün gelişimi ve reklamlar. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arnold D. (2001). Coğrafi Keşifler Tarihi. (O. Bahadır Çev.). (4.bs), Alan Yayıncılık: İstanbul.
• Bozpınar, C. (2020). Marx öncesi emek değer teorisi: genel bir bakış. Politik Ekonomik Kuram, 4(1), 72-93.
• Braudel, F. (1990). Akdeniz ve Akdeniz Dünyası. (M. A. Kılıçbay Çev.). İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Buğra, A. (2016). İktisatçılar Ve İnsanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bulut, Ö. (2020). Karl Marx'ın sınıf mücadelesi ve politik ekonomi anlayışının aristotelesçi temelleri. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi (FLSF), (30).
• Carr, E. H. (1989). Bolşevik Devrimi 1. (O. Suda Çev.). Metis Yayınları: İstanbul.
• Deniz, M. (2009). Sanayileşme perspektifinde kentleşme ve çevre İlişkisi. Coğrafya Dergisi, (19), 95-105.
• Dinçer, S., Aydın, K., Büyükbayram, K. Y. (2021). Çalışma sosyolojisi açısından işyerinde maneviyat. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 10(27), 338-362.
• Durning, A. (1998). Ne Kadarı Yeterli?: Tüketim Toplumu ve Dünyanın Geleceği. (Sinem Çağlayan Çev.). Tubitak Tema Vakfı Yayınları: İstanbul
• Gezgin, M. F. (2000). Çalışma sosyolojisi-sosyal gelişme kitle iletişimi ilişkileri (I). Istanbul Journal of Sociological Studies, (26), 55-95.
• Gezgin, M. F. (1988). Cemaat-Cemiyet Ayırımı ve Ferdinand Tönnies. Istanbul Journal of Sociological Studies(22), 183-201.
• Gölçek, A. G., & Köktaş, A. M. (2016). Endüstri Devrimi ve Osmanlı İmparatorluğu: askeri fabrikalaşma örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 95-105.
• Hatt, Paul K.; Reiss, Albert J. (2002) Kentsel Yerleşmelerin Tarihi 20. Yüzyıl Kenti. (Bülent Duru & Ayten Alkan Çev.). İmge Kitabevi Yayınları, Ankara,
• Heaton, H. (1985). Avrupa İktisat Tarihi 1. (M. A. Kılıçbay & O. Aydoguş Çev.). Ankara: Teori Yayınları.
• Hilton, R. (1984). Feodalizmden Kapitalizme Geçiş. (M. Gürer & S. Sökmen Çev.). İstanbul: Metis.
• Hobsbawm E. (2003a). Devrim Çağı 1789-1848. (3.bs). (Bahadır Sina Şener Çev.). Dost Kitapevi: Ankara.
• Hobsbawm E. (2003b). Sermaye Çağı 1789-1848. (2.bs.). (B. Si. Şener Çev.). Dost Kitapevi: Ankara.
• Illich, I. (2000). Tüketim Köleliği, (2.bs). (M. Karaşahan Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Kitapcı, İ. (2019). Piyasaları olan toplumdan piyasa toplumuna: Karl Polanyi’nin perspektifinden iktisat sosyolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(4), 1089-1109.
• Koç, E., & Şenel, M. C., & Kaya. K. (2018). Dünyada ve Türkiye’de Sanayileşme I-strateji ve temel sanayileşme sorunları. Mühendis ve Makina, 59(690), 1-26.
• Korkmaz, A. (2006). Değişme Ve Farklılaşma. Doğu Kütüphanesi.
• Küçükkalay, A. M. (1997). Endüstri devrimi ve ekonomik sonuçlarının analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2).
• Marx, K. (1974), Kapital Ekonomi Politiğin Eleştirisi. (2.bs.). (M. Selik Çev.). Ankara: Odak Yayınları.
• Maslow, A (2001). İnsan Olmanın Psikolojisi. (O. Gündüz Çev.). İstanbul: Kural Dışı Yayıncılık.
• Menger, C. (1990). Carl Menger And His Legacy İn Economics (Vol. 22). Duke University Press.
• Miller, G. (2012), Tüketimin Evrimi Cinsiyet, Statü Ve Tüketim. (Gülçin Vardar Çev.), İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Öngen, T. (1993) Tekelci kapitalizm ve sınıf yapısı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49 (3-4), s. 303-349.
• Ören, K. & Yüksel, H. (2012). Geçmişten günümüze çalışma hayatı. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1(1).
• Özakın, D. (2021). Makineleşen bedenlerden kayıp kuşaklara Vf Odoyevski’nin endüstri devrimi ve çocuk işçiliğine yönelik eleştirileri. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 153-170.
• Özkan, M., Arzu, A. L., & Yavuz, S. (2018). Uluslararası politik ekonomi açısından dördüncü sanayi-endüstri devrimi’nin etkileri ve Türkiye. International Journal of Political Science and Urban Studies, 6(2).
• Polanyi, K. (2010). Büyük Dönüşüm Çağımızın Siyasal Ve Ekonomik Kökenleri. (9.bs) (A. Buğra Çev.). İletişim Yayınları: İstanbul.
• Ritzer, G. (2000), Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek Tüketim Katedrallerindeki Süreklilik Ve Değişim. (Şen Süer Kaya Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2011), Toplumun Mcdonaldlaştınlması Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme. (2.b.s.). (Şen Süer Kaya Çev. ). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Skousen, M. (2011). İktisadi Düşünce Tarihi: Modern İktisadın İnşası. (7.bs.). (M. Toprak & E. Erdem & M. Acar Çev). Ankara: Adres Yayınları.
• Tayyar, A., & Çetin, B. (2013). Liberal iktisadi düşüncede devlet. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 107-120.
• Tilly, C (2016). Avrupa'da Devrimler 1492-1992. (Özden Arıkan Çev.). Alfa Yayıncılık: İstanbul.
• Tilly, C. (2012). Coercion, capital, and european states. Contemporary Sociological Theory, 251.
• Toffler, A (1991). Ekonominin Çöküşü Eko Spazm. (Mete Akçok Çev.). İhsan yayınları: İstanbul.
• Turan, V. (2017). Karl Marx'ta bölüşüm. Politik Ekonomik Kuram, 1 (2), 143-167. DOI: 10.30586/pek.349643.
• Veblen T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Z. Gültekin ve C. Atay Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
• Weber, M. (1978). Economy And Society: An Outline Of İnterpretive Sociology (Vol. 1). Univ of California Press.
• Weber, M. (2014), Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı, (2.b.s). (Özer Ozankaya Çev.). İmge Kitabevi, Ankara.
• Yılmaz, R. & Koyuncu, D. T. (2020). Bir dönüşümün başlangıç hikâyesi: kara elmas ve endüstri devrimi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 1021-1042.