Zanaatkarlıktan Yapay Zekâ Ortamına Tarihsel Süreçte Mimarın Değişen Rolü

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 614 - 627, 01.11.2024

Aslı Taş , Gizem Özkan Üstün , Fulya Pelin Cengizoğlu

Öz

Mimarlar Modernite ile birlikte yapı ustaları, zanaatkarlar ve mühendislerden farklılaşmış bir kimlik, sosyal statü ve pozisyon edinmişlerdir. Bu çalışmanın gözlemi benzer bir radikal değişimin oluşmaya başladığına dair imlerin varlığıdır. İçinde bulunduğumuz enformasyonun, bilginin, teknolojik imkânların artışının çağında art arda gerçekleşen hızlı değişiklik ve devrimlerin etkisiyle mimar kimliğinin de yeniden ele alınması gerekliliği gündeme gelebilir. Günümüz mimarlarının sahip olması gereken bilgi ve becerilerin farklılaşması, yapay zekâ, meta verse, blok zinciri, makine öğrenmesi, dijital ikiz gibi sistemler ile mimarların tasarlama biçimleri ve temsil teknikleri dönüşüme uğramaktadır. Bu bağlamda, çalışma tarihsel süreçte mimarın değişen rolü üzerinden kimliğindeki değişiklikleri saptamaya çalışır. Tarihsel süreç içerisinde mimarın rolünün stabil olmayan, devamlı / devingen bir değişime tabi olduğu sonucuna ulaşır.

Anahtar Kelimeler

Mimar, Mimarlık Mesleği, Mimarlık Mesleğinin Tarihi, Mimari Kimlik, Yapay Zeka

The Changing Role of the Architect from Craftsmanship to Artificial Intelligence Environment in Historical Context

Öz

Architects differentiated themselves from master builders, craftsmen, and engineers, acquiring a distinct identity, social status, and position with modernity. The observation of this study indicates the presence of signs that a similar radical change is beginning to emerge. The knowledge and skills that contemporary architects need to possess are diverging with the incorporation of systems such as artificial intelligence, metaverse, blockchain, machine learning, and digital twins into the process, thereby transforming the ways architects design and represent. In this context, the study attempts to identify changes in the architect's identity through the evolving role of the architect in the historical process. It concludes that the role of the architect throughout the historical process is not stable but subject to continuous and dynamic change.

Anahtar Kelimeler

Architect, Architectural Profession, History of Architectural Profession, Architectural Identity, Artificial Intelligence

Kaynakça

• Balamir, A. (1985). Mimarlık söyleminin değişimi ve eğitim programları. Mimarlık, 85/8, s.9-15.
• Balamir, A. (1996). Changes in the Discipline and Identity of the Architect: Classical-Academic and Modern Approaches to Profession, Education, Design. The Graduate School of Natural and Applied Sciences of The Middle East Technical University.
• Balamir, A. (1995). Modern mimarın kimliği ve disiplini: Mimarlık eğitiminde klasik ve modern yaklaşımlara bir bakış, Mimarlık ve eğitimi forum 1: nasıl bir gelecek?, İstanbul, 19-21 April, p. 353-364.
• Bell, D. (1973). The coming of post-industrial society: A venture in social forecasting, NY: Basic Books.
• Burckhardt, J. (1995). The civilization of the renaissance in Italy. London: Phaidon.
• Burr, K. L. and Jones, M. S. (2010). The role of the architect: changes of the past, practices of the present, and indication of future. International Journal of Construction Education and Research, 6.122–138
• Clark, D. (1996). Urban world/global city, Routledge, London.
• Conti, F. (1997). Rönesans sanatını tanıyalım. İnkılap Kitabevi, İstanbul, s. 3-5.
• Çağlar, N. (2008). Postmodern anlayışta siyaset ve kimlik. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 369-386.
• Davis, H. (2006). The culture of building. England: Oxford University Press.
• Dostoğlu, N. (2003). Mimarlıkta kadının adı. Arredamento Mimarlık, S. 9, s. 71-74.
• Doxiadis C. A. (1963). A new role for the architect. U.A. International Symposium on Architecture, Mexican Union of Architects, Mexico, 9 Oct.
• Eagleton, T. (2011). Postmodernizmin yanılsamaları. (Çeviren Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Frampton, K. (2020). Modern architecture: A critical history, New York, Thames and Hudson.
• Germaner, S. (2008). “Rönesans”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. Yem Yayınları, İstanbul, C. III, 1341.
• Güzelkokar, O., Gelişen, G. (2019). Mevcut yapıların sürdürülebilir yeşil binalara dönüştürülmesi. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, Sayı 2(2), 76-90.
• Güzer, A. (2009). Mimarlıkta geleceği düşünmek. Ankara: Mimarlar Derneği 1927, 63-64.
• Jencks, C. (1977). The language of postmodern architecture. Rizzoli, New York.
• Joshi, N. (2019). Robotic process automation just got intelligent thanks to machine learning, Forbes.
• Karatani, K. (2021). Metafor olarak mimari, Metis Yayınları.
• Larson, M. (1982). 20. yüzyılın başlarında mimarlık mesleği, Mimarlık, S. 4, s. 2-7.
• Leach, A. (2015). Mimarlık tarihi nedir?. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Leach, N. (1995). Fracture and breaks, educating architects, s. 26-29, Eds. Pearce, M., Toy, M., Academy Editions, Great Britain.
• Louw, H. (1995). Architectural education in a changing world, Mimarlık ve Eğitimi Forum 1: Nasıl Bir Gelecek?, İstanbul, 19-21 Nisan, s. 19-28.
• Özbay, H. (2023). Mimarın değişen rolü. Batı Akdeniz Mimarlık Dergisi, Sayı: 61,, s. 5-6.
• Özerk, G.B. (2015). Mimarlık ve gelecek. Batı Akdeniz Mimarlık Dergisi, 58, s. 23-25.
• Özgenel, L. (2023). Mimar kimlikleri üzerine düşünceler. Batı Akdeniz Mimarlık Dergisi, Sayı: 62, s. 11-16.
• Özgüner, O. (2007). Mimarın üç şapkası. Yapı, 304, s.28-30.
• Roth, M. (2014). Postmodernism: Style and subversion 1970-1990 at the V&A, http://www.dezeen.com/2011/09/26/postmodernism-style-and-subversion.
• Sim, S. (2006). Postmodern düşüncenin eleştirel sözlüğü. (Çeviren Mukadder Erkan-Ali Utku). Ankara: Ebabil Yayınları.
• Sezgin, F. (2005). Mimarlığın geleceği üzerine kestirimler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3).
• Sklair, L. (2006). Iconic architecture and capitalist globalization, city: Analysis of urban trends. Culture, theory, policy, action. 10(1), 21-47.
• Torabi, Z. And Brahman, S. (2013). Effective factors in shaping the identity of architecture. Middle-East Journal of Scientific Research, 15(1), 106-113.
• Tümer, G., Çolakoğlu, N., Sanlı, A., Ekinci, O., Karabey, H. (2003). Mimarlık ve medya. İstanbul: Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayınları.
• URL-1. https://www.meisterdrucke.com.tr, Son Erişim Tarihi: 10.04.2024.
• URL-2. https://ipfs.io, Son Erişim Tarihi: 10.04.2024.
• URL-3. https://scaranoarchitect.com/walter-gropius/, Son Erişim Tarihi: 10.04.2024.
• URL-4. https://www.archdaily.com/611169/ad-classics-at-and-t-building-philip-johnson-and-john-burgee, Son Erişim Tarihi: 10.04.2024.
• URL-5. https://www.cosasdearquitectos.com/2014/10/sobre-frank-gehry-yo-icono/, Son Erişim Tarihi: 10.04.2024.
• Vitruvius, (1960). The Ten Book on Architecture, çeviri M.H.Morgan. New York: Dover Publications, s. 5.
• Yüksekli, A.B. (2004). Mimari/mekan, gündelik/mekan. YTÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, s. 27-37.
• Yüksel, Ş. ve Yıldız, S. (2022). Metaverse dünyasında değişen sanal-gerçek mekanlar ve tasarımcının rolü. 7. Uluslararası Zeugma Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Gaziantep.
• Zheng, H. (2018). Drawing with bots: Human computer collaborative drawing experiments. Artificial Intelligence in Architectural Design. s.128-131.