Debating Urban Agriculture in Istanbul: Capital and Community-Based Approaches

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 761 - 774, 01.11.2024

Cemil Yıldızcan

Öz

This article critically discusses the transformative and empowering aspects of urban agriculture (UA) practices in Istanbul, a “food-disabling” (Tornaghi, 2017) megacity. The study examines the internal contradictions and conflicts of UA (McClintock, 2014), focusing on its impacts on traditional agricultural actors and relationships displaced within the neoliberal urban context. It also questions whether soilless and vertical farming practices, which increasingly benefit from public and private incentives, displace socially embedded traditional agricultural practices and the possibilities of food communing. In this context, while capital-intensive new UA practices are argued to have limited potential to challenge neoliberal individualisation and marketisation, it is also emphasised that urban agriculture, which can be repositioned within the discourse of urban food commons, carries some emancipatory and empowering aspects through collective resources and community-based responsibility in areas colonised by neoliberal relations.

Anahtar Kelimeler

Urban Agriculture, Vertical Farming, Soilless Farming, Urban Food Commons

Proje Numarası

Bideb-2219: 1059B192100569.

İstanbul’da Kent Tarımını Tartışmak: Sermaye ve Topluluk Temelli Yaklaşımlar

Öz

Bu makale, “gıdayı engelleyen” (Tornaghi, 2017) bir megakent olan İstanbul’daki kent tarımı uygulamalarının dönüştürücü ve güçlendirici boyutlarını eleştirel bir perspektifle tartışıyor. Çalışma, kent tarımının içsel çelişkilerini ve çatışmalarını (McClintock, 2014) neoliberal kentsel bağlamda yerlerinden edilen geleneksel tarım aktörleri ve ilişkileri üzerindeki etkileri bağlamında tartışıyor. Ayrıca, giderek daha fazla kamusal ve özel teşviklerden yararlanan topraksız ve dikey tarım uygulamalarının, toplumsal olarak gömülü geleneksel tarım uygulamalarını ve gıdayı müşterekleştirme imkanlarını yerinden edip etmediğini sorguluyor. Bu bağlamda, sermaye yoğun yeni kent tarımı uygulamalarının, neoliberal bireyselleşme ve piyasalaştırmaya meydan okuma potansiyelinin kısıtlı olduğunu iddia ederken, kentsel gıda müşterekleri söylemi içinde yeniden konumlandırılabilecek, kolektif kaynaklar ve topluluk temelli sorumluluk aracılığıyla neoliberal ilişkilerin sömürgeleştirdiği alanlarda toplulukları özgürleştirici ve güçlendirici bazı yanlar barındırdığının da altı çiziliyor.

Anahtar Kelimeler

Kent Tarımı, Dikey Tarım, Topraksız Tarım, Kentsel Gıda Müşterekleri

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

Bideb-2219: 1059B192100569.

Kaynakça

• Aydın Koç, F. ve Ömürgönülşen, U. (2023). 6360 Sayılı Kanunun getirdiği yeni büyükşehir yönetimi modelinde belediyelerin tarım ve hayvancılığı destekleme görevleri ve mevcut faaliyetleri hakkında kırsal alanda yaşayan halkın memnuniyet düzeyi üzerine bir araştırma: Ankara örneği. MEMLEKET: Politics & Administration/Siyaset Yönetim, 18(39), 62-99. https://doi.org/10.56524/msydergi.1209900
• Beykoz Üniversitesi (2021). Topraksız tarımda üniversite-belediye iş birliği [Haber bülteni] Erişim adresi https://www.beykoz.edu.tr/content/editor/61233efeb3447_beykozuni-ar-ge-kulubu.pdf
• Çelik, C. (2024, Ağustos). The social reproduction of natural resource extraction and gendered labour regimes in rural Turkey. Journal of Agrarian Change, 24(3), e12535. https://doi.org/10.1111/joac.12535
• Darly, S. ve McClintock, N. (2017). Introduction to urban agriculture in the neoliberal city: Critical European perspectives. ACME: An International Journal for Critical Geographies, 16(2), 224-231.
• Dehaene M. ve Tornaghi C. (2021). Conclusions. The programmatic dimension of an agroecological urbanism, C. Tornaghi ve M. Dehaene (Ed). Resourcing an agroecological urbanism. Political, transformational and territorial dimensions (s.220-228) içinde, London: Routledge.
• Erişen, Y. (2022). The role of urban agriculture in sustainable urban development, creation of social bonds and community formation. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Eyüpsultan Belediyesi (2022) Tarımda Kalkınma için Kolları Sıvadık: Tarım 4.0 [Haber] 24 Şubat 2022. Erişim adresi https://www.eyupsultan.bel.tr/tr/main/news/tarimda-kalkinma-icin-kollari-sivadik-tarim-4/16700
• FAO, IFAD, UNICEF, WFP ve WHO. (2023). The State of Food Security and Nutrition in the World 2023: Urbanization, agrifood systems transformation and healthy diets across the rural–urban continuum Rome. FAO. https://doi.org/10.4060/cc3017en
• Foster, J. B. ve Clark, B. (2020). The Robbery of Nature: Capitalism and the Ecological Rift. NYU Press. http://www.jstor.org/stable/j.ctv1jk0hp8
• Gandy, M. (2006). Urban nature and the ecological imaginary. N. Heynen, M. Kaika, and E. Swyngedouw (Ed). In the Nature of Cities: Urban Political Ecology and the Politics of Urban Metabolism (s.62-72) içinde, London: Routledge.
• Glowa, M. (2017). Urban Agriculture, Food Justice, and Neoliberal Urbanization: Rebuilding the Institution of Property. A. Alkon & J. Guthman (Ed). The New Food Activism: Opposition, Cooperation, and Collective Action (s.232-256) içinde. Berkeley: University of California Press. https://doi.org/10.1515/9780520965652-011
• Hampwaye, G. (2013). Benefits of urban agriculture: Reality or illusion?. Geoforum, 49, R7-R8. Hebinck, P. (2018). De-/re-agrarianisation: Global perspectives. Journal of Rural Studies, 61, 227-235.
• İstanbul Kent Bostanları Çalışma Grubu (2021). Tarım Yapan Kent İstanbul: Bugünden Yarına Müşterek Hayatlar, İstanbul Kent Konseyi. Erişim adresi https://istanbulkentkonseyi.org.tr/wp-content/uploads/2021/10/Tarim-YapanKent-Istanbul.pdf.
• İPA (2022). İstanbul Vizyon 2050 Strateji Belgesi. Erişim adresi https://ipa.istanbul/wp-content/uploads/2022/07/ISTANBULVIZYON2050_Kitap.pdf.
• İBB (2019). İstanbul Topraksız Tarım Serası Kurdu. [Haberler] 11.12.2019. Erişim adresi https://www.ibb.istanbul/gundem/haberler/ibb-topraksiz-tarim-serasi-kurdu-35196
• Kağıthane Belediyesi (2022). Bakan Kirişçi’nin Katılımıyla Dünya’nın 2. En Derin Dikey Tarım Merkezi Kâğıthane’de Açıldı [Haber] Erişim adresi https://www.kagithane.istanbul/guncel/haber_detail/bakan-kiriscinin-katilimiyla-dunyanin-2-en-derin-dikey-tarim-merkezi-kagithanede-acildi/76/9999/0
• McClintock, N. (2010). Why farm the city? Theorizing urban agriculture through a lens of metabolic rift. Cambridge journal of regions, Economy and Society, 3(2), 191-207.
• McClintock, N. (2014). Radical, reformist, and garden-variety neoliberal: coming to terms with urban agriculture’s contradictions. Local Environment, 19(2), 147–171. https://doi.org/10.1080/13549839.2012.752797
• Mougeot, L. J. A. (2000). Urban agriculture: Definition, presence, potentials and risks, and policy challenges. Cities feeding people series Rep 31, Ottawa: International Development Research Centre https://idl-bnc-idrc.dspacedirect.org/bitstream/10625/26429/12/117785.pdf
• Sharzer, G. (2012). A critique of localist political economy and urban agriculture. Historical Materialism, 20(4), 75-114.
• Silivri Belediyesi (2020). T.C. Silivri Belediyesi 2019 Faaliyet Raporu. Erişim adresi https://www.silivri.bel.tr/uploads/faaliyet_raporu_2019.pdf
• Swyngedouw, E. (2006). Metabolic urbanization: the making of cyborg cities. N. Heynen, M. Kaika, and E. Swyngedouw (Ed). In the Nature of Cities: Urban Political Ecology and the Politics of Urban Metabolism (s.21-40) içinde, London: Routledge.
• Tandoğan, O. ve Özdamar, E. G. (2022). Kentsel Tarımın Tarihsel Süreç İçinde Değişimi. İDEALKENT, 13(35), 221-251.
• TBMM Tutanak Hizmetleri Başkanlığı (2023), Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu 24 Ekim 2023 Salı 6’ncı Toplantı, Tutanak Dergisi, Dönem: 28 Yasama Yılı:2, Erişim adresi https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=3170
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023). On İkinci Kalkınma Planı 2024-2028. Erişim adresi https://onikinciplan.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/11/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028.pdf
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (2023). 2024-2028 Stratejik Plan, Erişim adresi https://www.tarimorman.gov.tr/SGB/Belgeler/stratejikplan.pdf
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (2022). İstanbul Kapalı Dikey Tarım Uygulama Merkezi Hizmete Açıldı [Haber] 8 Aralık 2022. Erişim adresi https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/5624/Istanbul-Kapali-Dikey-Tarim-Uygulama-Merkezi-Hizmete-Acildi
• Tornaghi, C. (2017). Urban Agriculture in the Food-Disabling City: (Re)defining Urban Food Justice, Reimagining a Politics of Empowerment. Antipode, 49(3), 781-801. http://dx.doi.org/10.1111/anti.12291
• Türkkan, C. (2023). Urban Gardens vs. Community Gardens: Tensions and Trajectories for Urban Agriculture in Istanbul. Moment Dergi, 10(1), 30-47.