Öz
Uygulamada iş ilişkisini sona erdiren temel sebeplerden biri olan işverenin fesih hakkı ve işverenin fesih hakkının toplu iş sözleşmesi özerkliğine dayanılarak sınırlandırılabilmesinin sınırının incelenmesi büyük önem taşımaktadır. Sürekli borç niteliğinde olan iş sözleşmesinin fesih yoluyla sona erdirilmesi işçi veya işveren tarafından tek taraflı irade beyanının karşı tarafa ulaşmasıyla mümkün olmaktadır. İş sözleşmesinin sona ermesine ilişkin ülkemizde uygulanan yasal düzenlemeler genel olarak nispi emredici niteliktedir. Bu özelliği nedeniyle yasal düzenlemerle işçi lehine değişiklikler yapılabilmektedir. İşverenin fesih hakkının sözleşmelerle sınırlandırılması veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin koşulların ağırlaştırılması, feshe ilişkin kuralların nispi emredici nitelik taşıması nedeniyle mümkündür. Uygulamada işverenin fesih hakkının sınırlandırılması daha çok toplu iş sözleşmesiyle olmaktadır. Bu durumun en büyük sebebi ise işveren karşısında güçsüz konumda olan işçilerin bireysel anlamda işveren ile pazarlık gücüne sahip olamaması ve bu konudaki taleplerin ancak toplu iş sözleşmeriyle sağlanabilmesinden kaynaklanmaktadır. Ancak toplu iş sözleşmesiyle işverenin fesih hakkının sınırlandırılması konusundaki yetki sınırsız değildir. İşverenin fesih hakkına getirilen sınırlamaların; feshi imkansız hale getirmemesi, ölçülülük ilkesine uygun olması, hakkın kötüye kullanımı yasağına ve ayrımcılık yasaklarına aykırı olmaması ve kanunun mutlak emredici hükümlerine aykırılık oluşturmaması gerekmektedir. Sayılan gerekçeler çerçevesinde çalışmamızda işverenin fesih hakkının toplu iş sözleşmesiyle sınırlandırılmasında sınırın ne olacağı konusu İş Hukuku’nun temel ilkeleri ile birlikte incelenmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Fesih fesih hakkının sınırlandırılması işveren toplu iş sözleşmesi
Kaynakça
- Akipek, J. /Akıntürk, T., (2007), Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, İstanbul, Beta Yayınevi.
- Akyiğit, E., (2018), İş Hukuku, İstanbul, Seçkin Yayıncılık.
- Akyiğit, E., (2015), Toplu İş Hukuku El Kitabı, İstanbul, Seçkin Yayıncılık.
- Alp, M., (2006), “Otuz Hizmet Yılını Doldurmuş ve Emekliliğe Hak Kazanmış Olmak İş Sözleşmesinin Feshi İçin Geçerli Sebep Midir?”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Yargıtay Kararları ve İncelemeleri Dergisi, C. 1, S. 2, 141-158.
- Alp, M., (1999), “Ölçülülük İlkesinin Özel Hukuk ve İş Hukukunda Özellikle de Hizmet Akdinin Feshinde Uygulanması -Alman Hukukuna Göre-”, Yasa Hukuk Dergisi, Y. 21, C. 17, S. 205, 1519-1534.
- Alpagut, G.: (2005), “İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi”, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası’nca düzenlenen “III. Yılında İş Yasası” Semineri yayını, 21-25 Eylül Bodrum, 200-251.
- Alpagut, G.: (2008), “İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Sözleşmesel Kayıtlar ve Sözleşmenin Tarafların Anlaşmasıyla Sona Ermesi (İkale Sözleşmesi)”, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 11. Toplantı, İstanbul Barosu, Galatasaray Üniversitesi, İstanbul, 19-52.
- Arıcı, K., (1997), “Hizmet Akitlerinde Cezai Şart Konulması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1, 31-45.
- Başbuğ, A./Yücel Bodur, M., (2018), İş Hukuku, İstanbul, Beta Yayınevi.
- Birben, E., (2006), “İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshinde Ölçülülük İlkesi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE, 2006 (dok. tez.).
- Canbolat, T., (2012), “Toplu İş İlişkileri Yasa Tasarısı”, Çalışma Mevzuatı Seminer Notları, Türkiye Toprak İşverenleri Sendikası, İstanbul 2012, 187-219.
- Çatalkaya, D., (2019), İş Hukukunda Ölçülülük İlkesi, İstanbul, Beta Yayınevi.
- Çelik, N., (2000), İş Hukuku Dersleri, İstanbul, Beta Yayınevi.
- Çelik, N., (1997), “İşverenin Hizmet Akdini Fesih Hakkının Sözleşmelerle Sınırlandırılması”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, Ankara, 219-230.
- Çelik, N./Caniklioğlu, N./Canbolat, T., (2019), İş Hukuku Dersleri, İstanbul, Beta Yayınevi.
- Demir, F., (2013), En Son Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir, Albi Yayınları.
- Dural, M./Sarı, S., (2009), Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, İstanbul, Filiz Kitabevi.
- Dütz, W./Thüsing, G., (2016), Arbeitsrecht, Verlag C.H Beck, 21. Auflage, München.
- Ekmekçi, Ö., (2002), “4773 Sayılı İş Güvencesi Yasası Karşısında Yargının Durumu ve Ortaya Çıkabilecek Uygulama Sorunları Üzerine”, Mess Mercek Dergisi, Özel Sayı, Ekim 2002.
- Ekmekçi, Ö., (2019), Toplu İş Hukuku Dersleri, İstanbul, On İki Levha Yayınları.
- Ekonomi, M., (2003), “Hizmet Akdinin Feshi ve İş Güvencesi”, Çimento İşv. D, Mart 2003, Özel Eki, 1-40. Ekonomi, M., (1984), İş Hukuku, Cilt I Ferdi İş Hukuku, İstanbul, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
- Elbir, H., (1987), İş Hukuku, İstanbul, 9. Bası. Engin, E., (2003), İş Sözleşmesinin İşletme Gerekleri İle Feshi, İstanbul, Beta Yayınevi.
- Eren, F., (2019), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Esener, T., (1978), İş Hukuku, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını.
- Gözler, K., (2014), Anayasa Hukukuna Giriş Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku, Bursa, Ekin Basın Yayın Dağıtım.
- Güzel, A., (2012), “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtayın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2010, Ankara.
- Kar, B., (2009), “Ölçülülük İlkesinin İş Güvencesinde Uygulanması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Eylül 2009, Y. 4, S. 15, 60-69.
- Kılıçoğlu, M., (2002), İş Kanunu Şerhi, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
- Kılıçoğlu, M./Şenocak, K. (2013), İş Kanunu Şerhi, İstanbul, Legal Yayınevi.
- Löwisch, M./Caspers, G./Klumpp, S., (2014), Arbeitsrecht, 10. Auflage, München.
- Narmanlıoğlu, Ü., (1998), “Ferdi İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 1996, İstanbul, 63-123.
- Narmanlıoğlu, Ü., (2009), “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtayın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2007, Ankara, 107-166.
- Narmanlıoğlu, Ü., (2002), Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği Çerçevesinde İşçinin Feshe Karşı Korunması, İktisadi, Sosyal ve Uluslararası Hukuki Boyutu ile İşçinin Feshe Karşı Korunması, İstanbul, Galatasaray Üniversitesi- İstanbul Barosu Yayınları, 311-337.
- Nikisch, A., (1959), Arbeitsreht, II, 2. Auflage, Tübingen.
- Odaman, S., (2003), İşverenin Hizmet Sözleşmesini Ahlak ve İyiniyet Kuralları ve Benzerlerine Aykırılık Nedeniyle Fesih Hakkı, Ankara.
- Oğuzman, M., (1978), Hukuki Yönden İşçi-İşveren İlişkileri, Cilt I, İstanbul, Fakülteler Matbaası.
- Oğuzman, M., (1955), Türk Borçlar Kanunu ve Mevzuatına Göre Hizmet (İş) Akdinin Feshi, İstanbul, İsmail Akgün Matbası.
- Oğuzman, M./Barlas, N., (2015), Medeni Hukuk, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
- Oğuzman, M./Öz, T., (2017), Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Cilt II, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
- Özdemir, M., (1999-2000), “İşverenin Bildirimli Fesih Hakkının Toplu İş Sözleşmeleriyle Sınırlandırılması”, Argumentum, Y. 9-11, S. 58.
- Özkaraca, E., (2013), “6356 Sayılı Kanunda Öngörülen Sendikal Güvenceler”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 38, 2013/3, 173-215.
- Özkaraca, E., (2016), “Toplu İş İlişkileri”, Yargıtayın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2014, Ankara, Oniki Levha Yayıncılık, 198-357.
- Öztürk, M., (2013), “İşçinin Sendika Özgürlüğünün Sendikal Nedenle Feshe Karşı Korunması”, Çalışma ve Toplum, 2013/3, 217-250.
- Saymen, F., (1954), Türk İş Hukuku, İstanbul, Hak Kitabevi.
- Soyer, M., (2005), “Feshe Karşı Korumanın Genel Çerçevesi ve Yargıtay Kararları Işığında Uygulama Sorunları”, İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplantısı, İstanbul, Legal Yayınevi.
- Sur, M., (2020), İş Hukuku Toplu İlişkiler, Ankara, Turhan Kitabevi.
- Sümer, H., (1997), İşçinin Sendikal Nedenle Feshe Karşı Korunması, Konya, Mimoza Yayınları.
- Süzek, S., (2002), “İş Akdini Fesih Hakkının Sınırlandırılması”, Yargıç Dr. Aydın Özkul’a Armağan, Kamu-İş, C. 6, S. 4, 73-94.
- Süzek, S., (2019), İş Hukuku, İstanbul 2019, Beta Yayınevi.
- Süzek, S., (1998), “İş Hukukunda Sözleşme Özgürlüklerinin Sınırlandırılması”, Yiğit Okur’a Armağan, Ankara, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, C. 1, S. 3, 359-371.
- Şahlanan, F., (2013), Sendika Üyeliğinin Güvencesi (Bireysel Sendika Özgürlüğünün Korunması), İHSGHD, C. 10, S. 37, 1-75.
- Tekinay, S./Akman, S./Burcuoğlu, H./Altop, A., (1993), Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Filiz Yayınevi.
- Tunçomağ, K./Centel, T., (2018), İş Hukukunun Esasları, İstanbul, Beta Yayınevi.
- Ünal, C., (2018), İş Hukukunda Yaş Ayrımcılığı, İstanbul, Oniki Levha Yayınları.
- Vischer, F., (2005), Der Arbeitsvertrag, 3. Erweiterte Auflage, Helbing&Lichenhahn.
- Waltermann, R., (2014), Arbeitsrecht, 16. Auflage, Verlag Franz Vahlen, München.
- Yıldız, G., (2014), İş Hukukunda Sözleşmesel Kayıtlar, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Yıldız, G., (2008), İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Yıldız, G., (2013), “Türk İş Hukukunda Orantılılık İlkesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, Özel Sayı, 681-706.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
| Kabul Tarihi | 27 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 3 Sayı: 3 |
