Avrupa ülkelerinin sağlık göstergeleri ve sağlık harcamalarının kümeleme analizi ile karşılaştırılması

Yıl 2021, , 365 - 377, 12.04.2021

Pınar Yalçın Balçık , Şenol Demirci , Murat Konca

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.696742

Cited By: 5

Öz

Sağlık sistemlerinin temel amacı, vatandaşların sağlık hizmetlerini yeterli ve etkin bir şekilde kullanmalarını sağlamaktır. Sağlık hizmetlerinin niceliği ve kalitesi arttıkça, yaşam kalitesi ve doğumda yaşam beklentisi gibi sağlık göstergeleri de iyileşmektedir. Sağlık göstergeleri ve sağlık harcamaları, politika yapıcıların sağlık sistemlerini karşılaştırmasına ve sağlık sistemlerinin mevcut durumunu izlemesine ve değerlendirmesine olanak tanır. Sağlık göstergeleri ve harcamalarının uluslararası düzeyde karşılaştırılmasının arkasındaki temel neden, ülkelerin başarılı sağlık sistemlerini referans almalarına olanak sağlamaktır. Bu kapsamda bu çalışmanın amacı, AB’ye üye 28 ülke, 6 aday ülke ve EFTA üyesi 3 ülkenin sağlık göstergeleri ve sağlık harcamalarının kümeleme analizi yöntemiyle karşılaştırılmasıdır. Kümeleme analizi sonuçlarına göre çalışma kapsamındaki ülkeler 3 grup altında toplanmıştır. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birinci grupta yer alan ülkelerin kamu, cepten ve özel sağlık harcamaları ortalamaları üç grup arasında en düşüktür. Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu birinci kümenin; hekim ve hemşire sayısı, doğumda beklenen yaşam süresi, anne ölüm hızı ve sigara tüketimi gibi sağlık göstergeleri ortalamalarının diğer iki kümenin gerisinde kaldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Göstergeleri, Sağlık Harcamaları, Kümeleme Analizi, Türkiye

Comparison of European countries’ health indicators and health expenditures by clustering analysis

Öz

The main purpose of health systems is to ensure citizens utilize the health services by adequately and effectively. As the quantity and the quality of health services are improved, health indicators such as quality of life and life expectancy at birth are also improved. Health indicators and health care expenditures allow policy makers to compare health systems and to monitor and evaluate the current situation of the health systems. The main reason behind the international comparison of health indicators and expenditures is to enable countries to benchmark successful health systems. In this context, the aim of this study was to compare health indicators and health expenditures of 28 European Union (EU) countries, 6 EU candidate countries and 3 European Free Trade Association (EFTA) countries by cluster analysis method. As a result of the clustering analysis, the countries were grouped under 3 clusters. The public, private and out-of-pocket health expenditure per capita averages of the first cluster, which Turkey was included in, was the lowest among three clusters. It was determined that the cluster in which Turkey was placed falled behind other two clusters in terms of life expectancy at birth, number of physicians and nurses, maternal mortality rate, and smoking ratio health indicator averages.

Anahtar Kelimeler

Health Indicators, Health Expenditures, Cluster analysis

Kaynakça

• Alptekin, N., & Yeşilaydın, G. (2015). OECD ülkelerinin sağlık göstergelerine göre bulanık kümeleme analizi ile sınıflandırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4), 137-155.
• Aronson, J. E., & Iyer L. S. (2013). Cluster Analysis. Boston: Springer.
• Boz, C., & Sur, H. (2016). Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkelerin sağlık harcamaları açısından benzerlik ve farklılık analizi. Sosyal Güvence Dergisi, 9, 23-46.
• Çelebi, K. A., & Cura, S. (2013). Etkinlik göstergeleri açısından sağlık sistemleri: karşılaştırmalı bir analiz. Maliye Dergisi, 164, 47-67.
• Çelik, Ş. (2013). Kümeleme analizi ile sağlık göstergelerine göre Türkiye’deki illerin sınıflandırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(2), 175-194.
• Clatworthy, J., Buick, D., Hankins, M., Weinman, J., & Horne, R. (2005). The use and reporting of cluster analysis in health psychology: A review. British journal of health psychology, 10(3), 329-358.
• De Silva, A. (2000). A framework for measuring responsiveness. Geneva: World Health Organization.
• Dunn, H., Quinn, L., Corbridge, S. J., Eldeirawi, K., Kapella, M., & Collins, E. G. (2018). Cluster analysis in nursing research: an introduction, historical perspective, and future directions. Western journal of nursing research, 40(11), 1658-1676.
• EFTA (2018). Retrieved January 10, 2019 from the World Wide Web: http://www.efta.int/about-efta/the-efta-states
• Erkekoğlu, H. (2007). AB’ye tam üyelik sürecinde Türkiye’nin üye ülkeler karşısındaki göreli gelişme düzeyi: Çok değişkenli istatistiksel bir analiz. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 28-50.
• European Commission (2017). State of health in the EU: companion report.
• European Union (2018). Retrieved January 10, 2019 from the World Wide Web: https://europa.eu/european-union/about-eu/countries_en
• Girginer, N. (2013). A comparison of the healthcare indicators of Turkey and the European Union members countries using multidimensional scaling analysis and cluster analysis. İktisat İsletme ve Finans, 28(323), 55-72.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kaufman, L., & Rousseeuw, P. J. (2009). Finding groups in data: an introduction to cluster analysis. John Wiley & Sons.
• Ke, X., Saksenaa, P., & Holly, A. (2011). The determinants of health expenditure: a country-level panel data analysis. Geneva: WHO.
• Klomp, J., & de Haan, J. (2010). Measuring health: a multivariate approach. Social Indicators Research, 96(3), 433-457.
• Legatum Institute Foundation (2018). The Legatum Prosperity Index. Retrieved January 10, 2019 from the World Wide Web: https://prosperitysite.s3accelerate.amazonaws.com/2515/4321/8072/2018_Prosperity_Index.pdf
• Lorcu, F., Bolat, B. A., & Atakisi, A. (2012). Examining Turkey and member states of European Union in terms of health perspectives of millennium development goals. Quality & quantity, 46(3), 959-978.
• Mazgit, İ. (2002). Bilgi Toplumu ve Sağlığın Artan Önemi. I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli, Turkey.
• Muntaner, C., Chung, H., Benach, J., & Ng, E. (2012). Hierarchical cluster analysis of labour market regulations and population health: a taxonomy of low-and middle-income countries. BMC Public Health, 12(1), 1-15.
• Murray, C., & Frenk, J. (2000). A framework for assessing the performance of health systems. Bulletin of the World Health Organization, 78, 717-731.
• Navarro, V. (2000). Assessment of the world health report 2000. The Lancet, 356(9241), 1598-1601.
• OECD (2018). Retrieved January 11, 2019 from the World Wide Web: https://data.oecd.org
• Öz, B., Taban, S., & Kar, M. (2009). Kümeleme analizi ile Türkiye ve AB ülkelerinin beşeri sermaye göstergeleri açısından karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 1-30.
• Pransky, G., Benjamin, K., & Dembe, A. E. (2001). Performance and quality measurement in occupational health services: current status and agenda for further research. American Journal of Industrial Medicine, 40(3), 295-306.
• Teleş, M., Konca, M., & Çakmak, C. (2018). Avrupa Birliği Döngüsündeki Ülkelerin Sağlık Sistemleri Performanslarının Karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(3), 811-835.
• Timor, M., & Lorcu, F. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliğine Üye Ülkelerin Sağlık Sistem Performanslarının Kümeleme ve Veri Zarflama Analizi ile Karşılaştırılması. Yönetim, 21(65), 25-46.
• Turanlı, M., Özden, Ü. H., & Türedi, S. (2006). Avrupa Birliği’ne Aday ve Üye Ülkelerin Ekonomik Benzerliklerinin Kümeleme Analiziyle İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 95-108.
• Uğurluoğlu, Ö., & Çelik, Y. (2005). Sağlık Sistemleri Performans Ölçümü, Önemi ve Dünya Sağlık Örgütü Yaklaşımı. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(1), 3-29.
• UNDP (2018). Human Development Indices and Indicators. New York: United Nations Development Programme.
• Wendt, C. (2009). Mapping European healthcare systems: a comparative analysis of financing, service provision and access to healthcare. Journal of European Social Policy, 19(5), 432-445.
• World Bank (2018). Retrieved January 11, 2019 from the World Wide Web: https://data.worldbank.org
• World Health Organization (2000). The world health report 2000: health systems: improving performance. World Health Organization.
• Yıldırım, H. H. (2005). Avrupa Birliği’ne Üye ve Aday Ülke Sağlık Sistemlerinn Karşılaştırmalı Performans Analizi: Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama. Verimlilik Dergisi, 4, 9-46.