Acil durum ve afet yönetiminde süreç yaklaşımı ve teknoloji

Yıl 2020, , 776 - 791, 01.10.2020

Levent Memiş , Cenay Babaoğlu

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.731103

Cited By: 15

Öz

Afetler, doğal ve yapay olmak üzere farklı sebeplerden meydana gelmekte ve zararlara yol açmaktadır. Afetlere sebep olan riskleri tam anlamıyla sıfırlamak mümkün olmamakla beraber, etkin bir afet yönetimi zararların azaltılmasında fayda sağlamaktadır. Bu noktada risk belirleme ve zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarından oluşan bütünleşik afet yönetimi kabul görmektedir. Yer verilen aşamaların etkinliği için “örgütlenme, insan kaynakları ve teknoloji” unsurları temel düzeyde önem kazanmaktadır. Bu çalışmada bütünleşik afet yönetimi, teknoloji odaklı olarak inceleme konusu yapılmıştır. Nesnelerin interneti, farklı türleriyle sensörler, GPS, 3D baskı, 5G, uçan göz, sanal/artırılmış gerçeklik gibi teknolojik gelişmelerin, afet yönetimi açısından ortaya çıkardığı fırsatlar ve afet yönetimi sürecinin etkinliğini artırma potansiyeli bu kapsamda incelenmiştir. Risklerin belirlenmesi ve zararların azaltılmasında farklı verilerin desteğiyle coğrafi bilgi sistemlerinin; hazırlık sürecinde uzaktan algılama, AR, VR ve erken uyarı sistemlerinin; müdahale aşamasında mobil uygulamalar, 5G, nesnelerin interneti, sosyal ağlar, kayıt-zincir ve uçan göz gibi yeniliklerin; iyileştirme aşamasında ise ortaya çıkan büyük veri ve uçan gözün öne çıktığı tespit edilmiştir. Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı başta olmak üzere, Türkiye’de ilgili kurumların teknolojiyi afet yönetim sürecine dâhil etme çabası bilinmektedir. Bu çalışmada farklı teknolojilerin acil durum ve kriz yönetiminde nasıl kullanıldığı incelenmiş ve Türkiye’deki çabalar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji, Afet Yönetimi, CBS, blokzincir

Technology and stages approach in emergency and disaster management

Öz

Disasters consist of different reasons that can be described as natural and artificial and cause damages. It is not possible to completely reset the risks caused by disasters and an effective disaster management becomes important. At this point, integrated disaster management consisting of risk determination and loss reduction, preparation, response, and improvement stages is accepted. “Organization, human resources and technology elements are gaining importance for the effectiveness of the stages. In this study, integrated disaster management and technology-oriented examination are made. Opportunities created by technological developments such as the Internet of Things, sensors, GPS, 3D printing, 5G, flying eye, virtual / augmented reality in terms of disaster management and the potential to increase the effectiveness of the disaster management process were examined within this scope. In this context, with the support of different data in determining risks and reducing losses, GIS, GIS, remote sensing, AR, VR and early warning systems in the preparation process; In the intervention stage, innovations such as mobile applications, 5G, internet of things, social networks, blockchain, drone; It is determined that the big data, CBS and drone emerged in the improvement phase. AFAD including primarily in Turkey, the other in technology efforts of the relevant institutions are known to include disaster management process. This study examines how different technologies are used in emergency and crisis management and efforts in Turkey are evaluated.

Anahtar Kelimeler

Emergency management, technology, Covid-19

Kaynakça

• Acar, M. & Çağdaş, D. Y. (2019). Endüstri devriminin ışığında “Afet 4.0”, içinde Dijital Dönüşüm Trendleri, Ela Sibel Bayrak Meydanoğlu, Müge Klein ve Dilek Kurt (Ed.), İstanbul: Filiz Kitabevi, s. 231-257.
• AFAD (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğal Kaynaklı Afet İstatistikleri. Erişim Adresi: https://www.afad.gov.tr/kitaplar, Erişim Tarihi: 02. 11. 2019.
• APCICT (2011). ICT for disaster risk management. Erişim Adresi: https://www.preventionweb.net/files/47520_ictfordisasterriskmanagement.pdf, Erişim Tarihi: 03. 11. 2019.
• Arthur, B. (2011). Teknolojinin doğası: Nedir ve nasıl evrilir. İstanbul: Optimist Yayınları.
• Agrawal, A.,Gans, J. & Goldfarb, A. (2019). Geleceği gören makineler: Yapay zeka ekonomisine giriş. İstanbul: Babil Kitap.
• Babaoğlu, C. (2019). Yerel yönetimlerde akıllı şehirler devri. Kriter Dergisi, 3 (32), 35-38.
• Babaoğlu, C. & Çobanoğlu, S. (2019). Akıllı kentler ve kentsel güvenlik. İçinde Türkiye’de İç Güvenlik Yönetimi, Tekin Avaner ve Ozan Zengin (Ed.), Ankara: Gazi Kitabevi, s. 327-353.
• Bahadır, H. & Uçku, R. (2018). Uluslararası acil durum veri tabanına göre Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki afetler. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4 (1), 28-33.
• BİLGEM (2019). Türkiye ulusal coğrafi bilgi sistemi altyapısının kurulumu projesi başladı. Erişim Adresi: https://bilgem.tubitak.gov.tr/tr/haber/turkiye-ulusal-cografi-bilgi-sistemi-altyapisinin-kurulumu-projesi-basladi, Erişim Tarihi: 14. 11. 2019.
• Basalla, G. (2013). Teknolojinin evrimi. Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Çağlayan, N.,Satoğlu, Ş. I. & Kapukaya, E. N. (2018). Afet yönetiminde büyük veri ve veri analitiği uygulamaları: Literatür araştırması. 7. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi Bildirisi. Bursa, Türkiye, 3-5 Mayıs 2018.
• Demirkesen, C., Gürbüz, S. Z., Sakarya, U., Deveci, H. S., Tankız, S., Öztoprak, F., Yılmaz, Ö., Atıl, İ., Arabacı, M. A., Akbab, N., Mişe, Ö. & Teke, M. (2014). Afet yönetiminde algılayıcı teknolojilerinin kullanımı. V. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu (UZAL-CBS 2014), İstanbul. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/269995083_Afet_Yonetiminde_Algilayici_Teknolojilerinin_Kullanimi, Erişim Tarihi: 05. 11. 2019.
• Deloitte (2020). Yeni Nesil Teknolojilerin COVID-19 Mücadelesindeki Önemi – Ülke Örnekleri. Erişim Adresi: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/consulting/yeni-nesil-teknolojilerin-covid-19-mucadelesindeki-onemi.pdf, Erişim Tarihi: 24. 04. 2020.
• Demirci, A. & Karakuyu, M. (2004). Afet yönetiminde coğrafi bilgi teknolojilerinin rolü. Doğu Coğrafya Dergisi, 12, s. 67-100.
• Dereli, T., Çelik, N. & Çetinkaya, C. (2018). A literature review on big data and social media usage in disaster management. Afet ve Risk Dergisi, 1 (2), s. 114-125. DSİ (2019). Ani dere taşkınları uzaktan algılama sistemiyle öğrenilecek. Erişim Adresi: http://www.dsi.gov.tr/images/haber-resimler/dokuz-s%C3%BCtun_2019-11-16_1484637755_1768622336_0.jpg?sfvrsn=0, Erişim Tarihi: 22. 11. 2019.
• EENA (2016). Digital transformation of cities: Smart cities and emergency services. Erişim Adresi: https://eena.org/document/smart-cities-emergency-services/, Erişim tarihi: 08. 11. 2019.
• Ergene OSİ (2011). Havzaya taşkın erken uyarı sistemi kuruluyor. Erişim Adresi: http://ergene.ormansu.gov.tr/ergene2/AnaSayfa/Taskin_erken_uyari_sistemi.aspx?sflang=tr, erişim tarihi: 14. 11. 2019.
• Genç, N. (2012). Afet yönetimi ve iletişim teknolojileri, İçinde E-Devlet: Kamu Yönetimi ve Teknoloji İlişkisinde Güncel Gelişmeler. Mehmet Z. Sobacı ve Mete Yıldız (Ed.), İstanbul: Nobel Yayıncılık, s. 353-380.
• INFORM (2018). Global risk ındex results. Erişim Adresi: https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/inform-global-risk-index-results-2018, Erişim Tarihi: 15. 11. 2019.
• İlter, H. B. & Özkeser, İ. (?). Coğrafi bilgi sistemleri ile afet ve acil durum yönetim bilgi sistemleri. TMMOB Afet Sempozyumu. Erişim Adresi: http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/3910.pdf, Erişim Tarihi: 14. 11. 2019.
• İnan, K. (2019). Bilgi toplumuna geçerken teknolojik işlevsizlik (2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kadıoğlu, M. (2017). Afet yönetimi: Beklenmeyeni beklemek, en kötüsünü yönetmek. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Karaman, Z. T. (2016): Afet yönetimine giriş ve Türkiye’de örgütlenme. İçinde Bütünleşik Afet Yönetimi, Zerrin Toprak Karaman ve Asuman Altay (Ed.), İzmir: İlkem Yayınları, s. 1-36.
• Karaman, Z. T. (2018). Afetlerde erken uyarı ve toplumsal farkındalık yaratmada etkili kamu politikaları. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 2, s. 493-517.
• Karadeniz, M. & Çağlar, C. (2020). Yapay zekâya dayalı veri analizinin koronavirüs salgını sürecindeki yeri ve önemi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Enformatik Doktora Programı, Erişim Adresi: https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=yz_va_karadeniz_caglar_v3.pdf, Erişim Tarihi: 24. 04. 2020.
• Kavitha, T. & Saraswathi, S. (2018). Smart technologies for emergency response and disaster management: New sensing technologies or/and devices for emergency response and disaster management. İçinde Emergency and Disaster Management, Zhi Liu ve Kaoru Ota (Ed.), USA: IGI Global, s.1-40.
• Kurzweil, R. (2017). İnsanlık 2.0 (2. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Küçük, K., Bayılmış, C., Sönmez, A. F. & Kaçar, S. (2019). IoT teknolojilerini kullanan afet sonrası yönetim sistemi. Academic Platform Journal of Engineering and Science 7, 2, s. 298-305.
• Leonhard, G. (2018). Teknolojiye karşı insanlık. İstanbul: Siyah Kitap Yayınları.
• Macit, İ. (2019). Bütünleşik afet yönetiminde Sendai çerçeve eylem planının beklenen etkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5, 1, s. 175-186.
• Memiş, L. & Babaoğlu, C. (2020). Afet yönetimi ve teknoloji. İçinde Farklı Boyutlarıyla Afet Yönetimi, Murat Yaman ve Erkan Çakır (Ed.), Ankara: Nobel Yayıncılık, 163-178.
• Özmen, B. (2017). Türkiye’de afet ve acil durum yönetimi planlarının mevcut durumu ve mevzuat karmaşası. İçinde Afet Yönetimi, Özgür Önder ve Murat Yaman (Ed.), Bursa: Ekin Yayınevi, s.149-162.
• Postman, N. (2016). Teknopoli: Kültürün teknolojiye teslim oluşu. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Rıfkın, J. (2014). Üçüncü sanayi devrimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Schwab, K. (2017). Dördüncü sanayi devrimi. İstanbul: Optimist Yayınları.
• Tanrıcan, G. (2018). Depreme dirençli kentlerin oluşumunda deprem mühendisliğinin rolü. Şehir & Toplum, 10, Nisan-Temmuz, s.7-16.
• Toker, S. (2020). Koronovirüs salgını ile mücadelede büyük veri ve yapay zeka çalışmaları. SETA/Perspektif, S. 266.
• Toros, H. & Anbarcı, K. (2018). Hava kirliliğine dirençli kentler. Şehir & Toplum, Sayı 10, Nisan-Temmuz, s.17-30.
• Türkcan, E. (2011): Teknoloji tarihi. Hasan Çalışkan (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Uzun, M., Babagiray, S., Akbaş, A. İ., Yorulmaz, Ö., Soylu, M., Yılmaz, Ö. & Altın, O. (2018). Orman ve Su İşleri Bakanlığı bünyesinde kurulan Taşkın Tahmini ve Erken Uyarı Merkezi (TATUM) Çalışmaları. Erişim Adresi: http://www.ishad.info/PastConferences/ISHAD2018/ISHAD2018/papers/A1.6-ISHAD2018ID144.pdf, Erişim Tarihi: 22. 11. 2019.
• Yeum, C. M., Dyke, S. J. & Ramirez, J. (2018). Visual data classification in post-event building reconnaissance. Engineering Structures, 155, s. 16-24.
• Yıldız, M. & Demirhan, K. (2016). Analysis and comparison of the role of local governments with other policy actors in disaster relief via social media: The case of Turkey. İçinde Theoretical Foundations and Discussions on the Reformation Process in Local Governments, Uğur Sadioğlu ve Kadir Dede (Ed.), USA: IGI Global, 462-483.
• Yılmaz, Ü. (2019). İnsani yardım lojistiği faaliyetlerinde insansız hava araçlarının kullanım alanları. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 2, s. 43-54