Sosyal devlet perspektifinden Türkiye’de sosyal ve transfer harcamalarının iç ve dış borçlanma üzerinde etkisi

Yıl 2021, , 624 - 641, 12.04.2021

Emine Ebru Bozçelik

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.756222

Cited By: 2

Öz

Gelişen ve değişen dünya düzeni ile birlikte refah devletinin ortaya çıkmasıyla devletin sosyal konularda üstlendiği görevler çeşitlilik kazanmış ve toplumda yarattığı etkileri açısından değişim göstermiştir. Günümüz refah devletinin bir sonucu olarak, sosyal adaletin hayata geçirilmesinde sosyal harcamalar önemli bir işlev görmüş ve devlet sosyal adaleti sağlamada sorumlu tutulmuştur. Devletten beklenen sosyal hizmetlerin artmasıyla birlikte, ek güvenceler, dezavantajlı gruba ve yoksullara yönelik olarak yapılan yardımlar, işsizlik tazminatı gibi sosyal amaçlı transfer harcamalarında da gözle görülür bir artış yaşanmıştır. Yaşanan bu zaman diliminde sosyal harcamaların GSYİH’daki payı giderek artmış ve sosyal amaçlı harcamaların normal kamu geliriyle karşılanamaması, vergi gelirlerinin yeterli olmaması durumunda, bu tür harcamaların finansmanı sorun olarak ortaya çıkmıştır. Çalışmada sosyal devlet bağlamında 2010-2019 yılları arasında bütçe harcamaları veri analizi yapılmış ve bütçe harcamaları içerisinde sosyal harcamaların iç ve dış borçlanma üzerinde etkisi korelasyon yöntemi ile analiz edilmiş ve pozitif yönde ilişki tespit edildikten sonra hane halkına yapılan sosyal transfer harcamalar ve sosyal transfer harcamalar toplamı ile iç borç ve dış borç toplamına etkisi regresyon yöntemi ile analiz edilerek sonuçları değerlendirilmiştir. 2010-2019 yılları arasında bütçe harcamaları verileri Hazine ve Maliye Bakanlığının web sitesinden alınarak veri seti oluşturulmuştur. Sosyal harcamalarda ortaya çıkan bir artışın kamu borçlanmasını da arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Devlet, Sosyal Harcama, Devlet Borcu, Transfer Harcama, Sosyal Yardım

The effect of social and transfer expenditures on internal and external dept in Turkey in the perspective of social state

Öz

With the emergence of the welfare state along with the evolving and changing world order, the duties of the state on social issues have varied and changed in terms of their impact on society. As a result of today's welfare state, social expenditures have played an important role in the realization of social justice and the state has been held accountable for providing responsible.With the increase in social services expected from the state, there has been a noticeable increase in social transfer spending, such as additional guarantees, benefits for the disadvantaged group and the poor and unemployment benefits.In this period of time, the share of social expenditures in GDP has gradually increased and if the social expenditures cannot be covered by normal public income and tax revenues are not sufficient, financing of such expenditures has emerged as a problem.In the study budget expenditures data analysis has been made between 2010-2019 and the effect of social expenditures on domestic and external borrowing within budget expenditures is analyzed with the correlation method and after determining a positive relationship, the total of social transfer expenditures and social transfer expenditures to households and domestic debt and Its effect on the total external dept was analyzed with the regression method and its result were wvaluated the data set was created by taking the budget expenditures data between 2010 and 2019 from the website of the Ministry of Treasury and Finance.. It was concluded than an increase in social expenditure also increased public dept.

Anahtar Kelimeler

Social State, Social State Spending, Transfer Spending

Kaynakça

• AÇSHB, (2018). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2018 Faaliyet Raporu, Ankara.
• Batırel, Ö.F.(1976). İktisadi Gelişme ve Kamu Maliyesi İlişkisi Üzerine. İstanbul İ.T.İ.A. Dergisi, İstanbul.
• Bayata, H.G. (2008). Dış Borçların Sürdürülebilirliği: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmamış). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları Ve Yorum. 9. Basım, Ankara: Pegem Yayınları.
• Chang, C-P., Lee, C.-C., Ferg, G. ve Ning, S.-L. (2016). “Does Higher Goverment Dept Link to Higher Social Expenditure? New Method, New Evidence, Appilied Economics, 48(16), p.1429-1451.
• Demir, S. (2019). Sosyal Yardımların İstihdam İle İlişkisi: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Dökmen, G. ve Kaplan, Z. (2018). “Sosyal Harcamaların Devlet Borçlanması Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Örneği”, Maliye Araştırmaları Dergisi, Cilt.4, Sayı:2, ss.99-113.
• Erdoğdu, M.M. (2008). Türkiye’de Sosyal Bütçe ve Gelişimi. Türkiye’de Sosyal Bütçe Nasıl Yapılıyor? Nasıl İzleniyor? Ed. A. Buldan, İstanbul: TESEV Yayınları, 1-126.
• ESSPROS (2016). http://ec.europa.eu/eurostat/documents(3859598/7766647/KS-GQ-16-010-EN-N.pdf/3fe2216e-13b0-4ba1-b84f-a7d5b091235f (Erişim Tarihi: 15.09.2019)
• Güler, H. (2018). Türkiye ve OECD Ülkelerinde Mali Küreselleşmenin Kamu Sosyal Harcamaları Üzerine Etkisi, Maliye Dergisi, Ocak-Haziran 2018, ss.2019-239.
• Gür, E. (2018). “Kamu Harcamalarının Finansmanında Dış Borçların Etkisi”, Sosyal Bilimler Dergisi, S.27, ss.155-166 (508).
• Kanca, O.C. (2012). Türkiye’de Transfer Harcamaların Salınımı ve Politik Gelişmeler. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi.
• Küçükoğlu, M., Taş, H.Y., Ercan, H., (2018). Türkiye’de Sosyal Devlet Anlayışı içerisinde Transfer Harcamaların Yeri ve Önemi, Emek ve Toplum Dergisi, S.19, ss.448.
• Raisova, M., Pavlikova, L. ve Semancikova, J. (2016). “ The Impact of Social Expenditure on Public Debt in The Czech Republic and Slovakia” E+M Ekonomie a Management, 19(3), p.158.
• OECD (2007). The Social Expenditure Database: An Interpretive Guide, http://stats.oecd.org/oecdstatdownloadfiles/oecdsocx2007interpretativeguide_en.pdf (Erişim Tarihi: 15.09.2019)
• Okur, A., Soylu, N., ve Aslan, E. (2016). Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmeti (SED) İdarecilere ve Meslek Elemanlarına Yönelik El Kitabı, Ankara.
• Önen, S. M. (2010). Yerel Yönetimlerin Yoksullukla Mücadelesi: Malatya Belediyesi Örneği, Sayıştay Dergisi, Sayı.79, ss.63-95.
• Özbudun, E. (2010). Türk Anayasa Hukuku, Ankara.
• Özen, A. (2003). Türkiye’de Transfer Harcamaların Gelişimi ve Ekonomik Etkilerinin İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Öztürk, N. (2016). Kamu Maliyesi, Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Sanz, I. ve Valazquez, F. (2007). “The Role of Ageing in The Growth of Goverment and Social Welfare Spending in the OECD”, European Journal of Political Economy, 23(4), p.917-931.
• Şeker, M. (2011). Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Raporu, İstanbul: TESEV Yayınları.
• Türkal, H. (2003). İç ve Dış Borçlanmanın Ekonomi Üzerine Etkilerinin Karşılaştırılması, Maliye Sermaye Yazıları, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’ni Geliştirme Vakfı, Ankara.
• Ulusoy A. (2007). Maliye Politikası, Trabzon: Üçyol Kitapevi.
• Zülüfüoğlu, Ö. (2007). Türkiye’de 1990 Sonrası Kamu Harcamalarının Finansmanında Kullanılan Yöntemler, Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmamış), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• https://www.etimolojiturkce.com/kelime/paternalizm (Erişim Tarihi: 07.4.2020)
• https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5018.pdf (Erişim Tarihi: 02.02.2020)
• www.mfa.gov.tr (Erişim Tarihi: 23.02.2020)