Liberalizm bağlamında kentsel ayrışma

Yıl 2021, , 1159 - 1171, 13.10.2021

Eylül Bayraktar

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.828563

Öz

Geçmişi daha eskiye dayansa da kentsel ayrışma, küreselleşme ve neo-liberalizmin kentleri dönüştürme serüveni ile önemli kent araştırmaları konularından biri olmuştur. Liberalizm ve günümüzde neo-liberalizm, uzun yıllar dünyaya hâkim olmuş politikalar ile kentlerin gelişmesi ve dönüşmesine sebep olmuştur. Sanayi Devrimi’ne kadar uzanan kentlerdeki ayrışma, özellikle 1980 sonrasında küreselleşme ve neo-liberalizmin kentlerdeki etkisi ile derinleşmeye başlamıştır. Bu çalışmada kentsel ayrışma liberalizm üzerinden okunacaktır. Çalışmanın amacı, liberalizmin kentsel ayrışma olgusuna bakışını, liberalizme kentsel ayrışma üzerinden yapılan eleştirilerle birlikte ele almaktır. Çalışma ile cevap aranılan sorular, “liberalizm kentsel ayrışma olgusuna nasıl bakmaktadır ve kentsel ayrışma bugünün neo-liberal uygulamaları ile nereye doğru gitmektedir?” sorularıdır.Bu kapsamda “kapalı siteler”, “kentsel dönüşüm” ve “soylulaştırma” konuları tartışılmıştır.Çalışmada varılan sonuç, liberalizmin kentsel ayrışmadan beslendiği veuygulanan politikalar eliyle aynı zamanda kentsel ayrışmayı beslediği sonucudur.Çalışma kapsamında ele alınan üst ve üst-orta sınıfın tercihi “kapalı siteler”, rantın adaletsiz dağılımı ile anılan “kentsel dönüşüm uygulamaları” ve kentsel dönüşümün alt sınıfların yerinden edilmesi ile sonuçlandığı “soylulaştırma”; kente müdahale eden politikaların ayrışmayı nasıl derinleştirdiğini gözler önüne sermektedir. Konu ile ilgiligelecek çalışmalarda, bu çalışmada ele alınan sürecin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde nasıl ilerlediğine dayalı araştırmalar yapılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

kent, kentsel ayrışma, liberalizm, neoliberalizm, chicago okulu

Urban segregation in the context of liberalism

Öz

Even though its history is older, urban segregation becomes one of the important subjects of urban research along with the adventure of globalization and neoliberalism transforming cities. Liberalism and today neoliberalism have caused development and transformation of cities with policies that have dominated the world for many years. The segregation in cities dating back to the Industrial Revolution has started to deepen especially after 1980 with the effect of globalization and neoliberalism on cities. In thisstudy, urban segregation is studied on the basis of liberalism. The purpose of the study is to discuss liberalism's view of urban segregation phenomenon with criticisms about liberalism on the basis of urban segregation. The questions of “how does liberalism look at the phenomenon of urban segregation and where is urban segregation going along with today’s neoliberal practices?” are tried to be answered.In this context, "gated communities", "urban transformation" and "gentrification" issues are discussed.The conclusion reached in the study is that liberalism is fedfrom urban segregation and at the same time it feeds urban segregation through implemented policies.Considered within the scope of the study, "gated communities" preferred by the upper and upper-middle class, "urban transformation practices" come with the unequal distribution of rent, and "gentrification" in which urban transformation results in the displacement of the lower classes; reveals how policies that interfere with the city deepen the segregation. In future studies related to the subject, it will be possible to conduct research based on how the process discussed in this study progresses in developed and developing countries.

Anahtar Kelimeler

Urban, Liberalism, Neoliberalism, Urban Segregation, Chicago School

Kaynakça

• Alptekin, M. Y. (2012). Şehir ve toplum. İstanbul: Beta.
• Bógus, L. M. M. (2008, July). Urban segregation: A theoretical approach. In Proceeding of the 13th Biennal Conference of International Planning History Society, IPHS, Chicago.
• Buğra, A. (2013). Kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Duru, B., & Alkan, A. (2002). 20. yüzyılda kent ve kentsel düşünce. A. Alkan & B. Duru, (Ed.), 20. yüzyıl kenti kitabı içinde (s. 7­­–25 ). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji (H. Özel & I. Bayar & Z. Mercan & Ş. Pala & T. Kabadayı & M. T. Kara & İ. D. Aytaç & M. Özcan, Çev.). Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Harris, C. D., & Ullman, E. L. (2002). Kentin doğası. A. Alkan & B. Duru, (Ed.), 20. yüzyıl kenti kitabı içinde (s. 55–75). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Kurtuluş, H. (2002). Kentsel dönüşüme modern kent mitinin çöküşü çerçevesinden bakmak. Planlama Dergisi, (53), 49–53.
• Nakiboğlu, C. (2004). Neoliberal küreselleşme sürecinde yoksulluk ve yoksullukla mücadele. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öktem, B. (2016). Küresel kent söyleminin kentsel mekanı dönüştürmedeki rolü: Büyükdere-Maslak aksı. H. Kurtuluş, (Ed.), İstanbul’da kentsel ayrışma kitabı içinde (s. 25–76). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Özgür, F. E. (2006). Sosyal ve mekansal ayrışma çerçevesinde yeni konutlaşma eğilimleri: Kapalı siteler, İstanbul, Çekmeköy örneği. Planlama Dergisi, 4, 79–95.
• Roberts, P. (2000). The evolution, definition and purpose of urban regeneration. In P.Roberts & H. Sykes, (Eds.), Urban regeneration a handbook (pp. 9–36 ). London, UK: SAGE Publication.
• Ruiz-Tagle, J. (2013, August). Theories of segregation and policies for integration: Travel of ideas and concrete consequences in Chicago (US) and Santiago (Chile). In Proceeding of The Sociology of Urban and Regional Development, International Sociological Association: ISA, Berlin.
• Serter, G. (2013). Şikago Okulu kent kuramı: Kentsel ekolojik kuram. Planlama Dergisi, 23(2), 67–76.
• Sönmez, B. (2014). Soylulaştırmanın yeni biçimleriyle yerinden edilmeyi yeniden düşünmek. Planlama Dergisi, 24(1), 42–53.
• Üçoğlu, M. (2015). Neoliberalizm kent alanlarında neden yoksulluğa ihtiyaç duymaktadır? İdeal Kent, 6 (16), 34–49.
• Wirth, L. (2002). Bir yaşam biçimi olarak kentleşme. A. Alkan & B. Duru, (Ed.), 20. yüzyıl kenti kitabı içinde (s. 77–106). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Yaman, M. (2015). Türkiye’de kentsel dönüş(tür)me uygulamaları: Sosyo-politik bir yaklaşım. Antalya: Otorite Yayınları.
• Yaylı, H. (2012). Küreselleşmenin kentler üzerine etkisi: İstanbul örneği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 331–356.
• Yıldırım, S. (2019). Ansiklopedik kent sözlüğü. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Yılmaz, N. (2004). Farklılaştıran ve ayrıştıran bir mekanizma olarak kentleşme. İstanbul Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (48), 249–267.