Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksinde Sürekli Olarak Yer Alan Şirketlerin Sürdürülebilirlik Faaliyetlerinin Analizi

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 3, 492 - 511, 15.07.2020

Erdinç Karadeniz Buket Uzpak

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.667720

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı Küresel Raporlama Girişimi ilkeleri çerçevesinde Borsa İstanbul (BIST) Sürdürülebilirlik Endeksinde sürekli olarak yer alan şirketlerin sürdürülebilirlik faaliyetleri ile bu faaliyetleri raporlama düzeylerini analiz etmek ve söz konusu şirketlerinin eksikliklerinin veya varsa üstün taraflarının neler olduğunu saptamaktır. Bu amaçla BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde 2014 yılından bu yana her yıl yer alan 7 şirketin kurumsal web siteleri ile 2018 yılına ait faaliyet raporları, Küresel Raporlama Girişimi ilkeleri olan ekonomik, çevresel ve sosyal faktörler çerçevesinde içerik analizi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alan şirketlerin ekonomik, çevresel ve sosyal bağlamda duyarlı oldukları, gerçekleştirdikleri faaliyetleri ve duyarlılıklarını belgeler, sertifikalar, politikalar ile destekledikleri ortaya konmuştur. Buna karşın şirketlerin sürdürülebilirlik faaliyetleri ve bu faaliyetlerin raporlanması bağlamında hem bütünsel hem de ekonomik performanslarının kurumsal web siteleri ve faaliyet raporları açısından ayrıştığı ve paylaşılan bilgi düzeylerinin farklılık gösterdiği saptanmıştır. Ayrıca şirketlerin kurumsal web siteleri ile faaliyet raporlarında çevresel bağlamda en az yer verdikleri unsurların biyolojik çeşitlilik ve çevresel şikâyet mekanizması olduğu gözlemlenmiştir. Sosyal bağlamda ise şirketlerin kurumsal web siteleri ile faaliyet raporlarında en az verdikleri unsurların toplumsal bağlamda şikâyet mekanizması ile yerli halkın hakları olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilirlik Raporlaması, Küresel Raporlama Girişimi, Borsa İstanbul

Analysis of Sustainability Activities of Companies Continually in The Borsa Istanbul Sustainability Index

Öz

The purpose of this research is to analyze the sustainability activities and the reporting levels of the companies that are included in the Borsa İstanbul (BIST) Sustainability Index within the framework of the Global Reporting Initiative principles and to determine the deficiencies or superiorities of these companies. For this purpose, the corporate websites of 7 companies that have been included in the BIST Sustainability Index every year since 2014 and the annual reports of 2018 were analyzed with content analysis within the framework of the economic, environmental and social factors, which are the principles of the Global Reporting Initiative. As a result of the analysis, it was revealed that the companies included in the BIST Sustainability Index are sensitive in economic, environmental and social context, and support their activities and sensitivities with documents, certificates and policies. On the other hand, in terms of sustainability activities and reporting of these activities, it was found that both their holistic and economic performances differ in terms of corporate websites and annual reports, and shared knowledge levels differ. In addition, biodiversity and environmental grievance mechanism were observed to be the least included in corporate websites and annual reports in the environmental context. In the social context, it is determined that the elements that the companies include at least in corporate websites and annual reports are the rights of the local people with the social complaint mechanism.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Sustainability Reporting, Borsa Istanbul

Kaynakça

• Anand, S. & Sen, A. (2000). Human development and economic sustainability. World Development, 28(12), 2029-2049.
• Aracı, H. & Yüksel, Ö. (2016). Şeffaflık ve hesap verilebilirliğin sağlanmasında sürdürülebilirlik raporları: BIST sürdürülebilirlik endeksindeki şirketlerin sürdürülebilirlik raporlarının incelenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18, 103-131.
• Başar, A.B. & Başar, M. (2006). Sosyal sorumluluk raporlaması ve Türkiye’deki durumu. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 213-230.
• Bayraktutan, Y. & Uçak, S. (2011). Ekolojik iktisat ve kalkınmanın sürdürülebilirliği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3(4), 17-36.
• Borsa İstanbul (2014). BIST Sürdürülebilirlik Rehberi [Web: https://www.borsaistanbul.com/data/ kilavuzlar/surdurulebilirlik-rehberi.pdf. Erişim Tarihi:04.02.2019].
• Borsa İstanbul (2015). Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi Araştırma Metodolojisi [Web: https://www.borsaistanbul.com/endeksler/bist-pay-endeksleri/surdurulebilirlik-endeksi. Erişim Tarihi: 21.04.2018].
• Borsa İstanbul (tarihsiz). Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi. [Web:http://www. borsaistanbul.com/endeksler/bist-pay-endeksleri/surdurulebilirlik-endeksi. Erişim Tarihi: 27.04.2019]
• Caymaz, E., Soran, S. & Erenel, F. (2014). Şirketlerde kurumsal sürdürülebilirlik ve kurumsal sosyal sorumluluk ilişkisi: küresel ilkeler sözleşmesi Türkiye örneği. Journal of Management Marketing And Logistics, 1(3), 208-217.
• Chapin I. F. S., Torn, M. S. & Tateno, M. (1996). Principles of ecosystem sustainability. American Naturalist, 148(6), 1016-1037.
• Duran, B. (2018). Sürdürülebilirlik kavramının önemi karşılaşılan sorunlar ve şirketlerin sürdürülebilirlik raporlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Ertan, Y. (2018). Türkiye’de sürdürülebilirlik raporlaması (2005-2017). Muhasebe Ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(3), 463-478.
• Finkbeiner, M., Schau, E. M., Lehmann, A. & Traverso, M. (2010). Towards life cycle sustainability assessment. Sustainability, 2(10), 3309-3322.
• Gri-Global Reporting Initiative G4 (2013). GRI G4 Sustainability Reporting Guidelines Report. [Web:https://www2.globalreporting.org/standards/g4/Pages/default.aspx.Erişim Tarihi: 20.11.2018].
• Gürlük, S. (2010). Sürdürülebilir kalkınma gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilir mi?. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 85-99.
• Herkes İçin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlaması Ulusal İnceleme Raporu (2016). [Web: http://csrforall.eu/tr/icerik/reports/CSR-Ulke-Analiz-RaporuTR-190116.pdf. Erişim Tarihi: 20.03.2019].
• Huang, T. & Wang, A. (2010). Sustainability reports in China: content analysis. In 2010 International Conference On Future Information Technology And Management Engineering kongresinde sunulan bildiri. 2,154-158.
• Karabıçak, M. & Özdemir, M. B. (2015). Sürdürülebilir kalkınmanın kavramsal temelleri. Vizyoner Dergisi, 6(13), 44-49.
• Karadeniz, E. & Uzpak, B. D. (2019). Dünyada en yüksek marka değerine sahip otel zincirlerinin sürdürülebilirlik faaliyetlerinin küresel raporlama girişimi ilkeleri bağlamında incelenmesi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(1), 6-20.
• Karakaya, E. (2016). Paris iklim anlaşması: içeriği ve Türkiye üzerine bir değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-12.
• Kuşat, N. (2012). Sürdürülebilir şirketler için kurumsal sürdürülebilirlik ve içsel unsurları. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2), 227-242.
• Once, S., Onay, A. ve Yesilcelebi, G. (2015). Corporate sustainability reporting and situation in Turkey. Journal Of Economics Finance And Accounting, 2(2), 230-252.
• Pamukçu, F. (2011). Finansal raporlama ile kamuyu aydınlatma ve şeffaflıkta kurumsal yönetimin önemi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 50, 133-148.
• Paris İklim Anlaşması (tarihsiz), [http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/04/160422_ paris_iklim_anlasmasi_imza. Erişim Tarihi: 16.11.2016].
• Pelit, E., Baytok, A., & Oybalı, H. H. (2015). Sürdürülebilir turizm mi? turizmde sürdürülebilirlik mi? kavramsal bir tartışma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi,6(14), 39-58.
• Rec Raporu (2014), [Web: http://www.rec.org.tr/dyn_files/42/6203-WG2-Report.pdf. Erişim Tarihi: 12.05.2016].
• Sürdürülebilirlik Nedir? (tarihsiz), [Web:http://www.yesiloji.com/yesilhaber/surdurulebilirlik-nedir/ Erişim Tarihi: 12.05.2016].
• Şahin, Z., & Çankaya, F. (2018). Türkiye'de gri rehberine göre hazırlanan sürdürülebilirlik raporlarının içerik analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(4), 860-879.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Tarquinio, L., Raucci, D., & Benedetti, R. (2018). An investigation of global reporting initiative performance indicators in corporate sustainability reports: Greek, Italian and Spanish Evidence. Sustainability, 10(4), 1-19.
• Tavşancıl, E. & Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• World Commission on Environment and Development (1987). Report of the World Commission on Environment and Development-Our Common Future [Web: https://sustainabledevelopment.un.org/ content/documents/5987our-common-future.pdf. Erişim Tarihi: 18.03.2019].
• Yavuz, V. A. (2010). Sürdürülebilirlik kavramı ve şirketler açısından sürdürülebilir üretim stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 63-86.
• Yükçü, S. & Kaplanoğlu, E. (2016). Sürdürülebilir kalkınmada finansal olmayan raporlamanın önemi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(1), 63-101.