Sağlık sektöründe dönüşümcü liderlik ile ilgili yapılmış olan çalışmaların içerik analizi ile incelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 4, 1126 - 1142, 13.10.2021

Birol Yetim , Özgür Uğurluoğlu

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.825882

Cited By: 1

Öz

Liderlik, insanoğlu kadar eski bir kavram olsa da literatürde ölçümü ve tanımı noktasında bir fikir birliği bulunmamaktadır. Bu durumun doğal bir sonucu olarak, zaman içerisinde farklı liderlik tanım ve tarzları ortaya çıkmıştır. Günümüzde dönüşümcü, etkileşimci ve karizmatik liderlik gibi farklı liderlik tarzları sıklıkla tartışılmaktadır. Ancak literatür incelendiğinde, sağlık sektöründe dönüşümcü liderlik ile ilgili genel eğilimin net olmadığı ve ulusal literatürde de bu türden kavramların son yıllarda tartışılmaya başlandığı görülmektedir. Dahası Türkiye’de söz konusu kavramlar ile ilgili genel eğilim oldukça belirsizdir. Bu nedenle bu araştırmada, Türkiye’de sağlık sektöründe dönüşümcü liderlik ile ilgili yapılmış olan ulusal ve uluslararası çalışmaların içerik ve kapsam bakımından ele alınması amaçlanmıştır. Bu amaçla, Ebscohost, Google Akademik, Sciencedirect, Scopus, TÜBİTAK ULAKBİM ve YÖK Ulusal Tez Merkezi taranmış ve tarama sonucunda, 57’si Türkçe ve 9’u İngilizce olmak üzere toplamda 66 çalışma değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma sonucunda, sağlık sektöründe dönüşümcü liderlik ile ilgili ilk çalışmaların 2006 yılında yapıldığı ve çalışmaların büyük bir çoğunluğunun son 5 yılda yapıldığı tespit edilmiştir. Araştırma kapsamına alınan çalışmalarda kullanılan anahtar kelimeler incelendiğinde ise; liderlik, örgütsel bağlılık ve çalışan performansı gibi bazı kavramların sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Bu araştırmanın, sağlık sektöründe dönüşümcü liderlik ile ilgili genel eğilimi ortaya koyması ve çalışılmamış araştırma konularının tespit edilmesi bakımından önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dönüşümcü Liderlik, Sağlık Yönetimi, Literatür, İçerik Analizi

Examination of studies on transformational leadership in health sector through content analysis

Öz

Leadership is a concept since the being of humankind. But there is no consensus about its definition and measurement. As a result of this situation, a number of leadership styles have been defined. For instance, transformational, transactional and charismatic leadership approaches have been discussed frequently these days. But, it is not clear what the overall trend on transformational leadership in health sector and also in Turkey. For that, it is aimed to examine the national and international studies carried out on transformational leadership in the health sector. Ebscohost, Google Scholar, Sciencedirect, Scopus, TÜBİTAK ULAKBİM and YÖK National Thesis Center were scanned to achieve the objectives of the study and 66 studies, 57 in Turkish and 9 in English were examined. It was determined that the first studies on transformational leadership in the health sector were carried out in 2006. Also, most of the studies were carried out in the last 5 years. It is also seen that some concepts such as leadership, organizational commitment, and employee performance are frequently studied. It is considered that this research is really important in terms of revealing the overall trend of transformational leadership in the health sector and identifying research subjects that had not been studied.

Anahtar Kelimeler

Transformational leadership, Health management, Literature, Content analysis

Kaynakça

• Acar, A. Z. (2013). Farklı örgüt kültürü tipleri ve liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Lojistik işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 5-31.
• Akbolat, M., Oğuz, I. Ş. I. K., & YILMAZ, A. (2013). Dönüşümcü Liderlik Davranişinin Motivasyon Ve Duygusal Bağliliğa Etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (11).
• Akyurt, N., Alparslan, A. M., & Oktar, Ö. F. (2015). Sağlık Çalışanlarında Liderlik Tarzları-İş Tatmini-Örgütsel Bağlılık Modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(13), 50-61.
• Al-Abrrow, H. A. W. (2014). Transformational leadership and organisational performance in the public healthcare sector: The role of organisational learning and intellectual capital. Irish Journal of Management, 33(1), 27.
• Aslan, Ş., & Özata, M. (2011). SaĞlık Çalışanlarında Hizmetkâr Liderlik: Dennis-Winston ve Dennis-Bocernea Hizmetkâr Liderlik Ölçeklerinin Geçerlik ve Güvenirlik Araştırması. Journal of Management & Economics, 18(1).
• Attari, M. (2013). The impact of transformational leadership on nurse psychological empowerment. International Journal of Hospital Research, 2(2), 71-76.
• Avcı, A. (2015). Dönüşümcü ve işlemci liderlik stilleri: kavramsal çerçevesi ve eğitim örgütleri açısından etkileri. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (5), 85-108.
• Avolio, B. J., Zhu, W., Koh, W., & Bhatia, P. (2004). Transformational leadership and organizational commitment: Mediating role of psychological empowerment and moderating role of structural distance. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 25(8), 951-968.
• Ay, F. A., & Keleş, K. (2017). Etkileşimci ve dönüşümcü liderlik tarzlarının işten ayrılma niyeti ve iş performansı üzerinde etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 193-203.
• Baker, G. R., & Denis, J. L. (2011). Medical leadership in health care systems: from professional authority to organizational leadership. Public Money & Management, 31(5), 355-362.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.
• Bass, B. M. (1997). Does the transactional–transformational leadership paradigm transcend organizational and national boundaries?. American Psychologist, 52(2), 130.
• Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership and organizational culture. Public Administration Qquarterly, 112-121.
• Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership. Psychology press.
• Bass, B. M., Waldman, D. A., Avolio, B. J., & Bebb, M. (1987). Transformational leadership and the falling dominoes effect. Group & Organization Studies, 12(1), 73-87.
• Basu, R., & Green, S. G. (1997). Leader‐member exchange and transformational leadership: an empirical examination of innovative behaviors in leader‐member dyads. Journal of Applied Social Psychology, 27(6), 477-499.
• Bozkurt, O., & Goral, M. (2014). The assesment of modern leadership styles in relation with demographic factors. Research Journal of Business and Management, 1(3), 169-179.
• Buchbinder, S., & Shanks, N. (2012). Introduction to health care management. Burlington, Mass.
• Burns, M. G., Leadership, Harper-Row, Newyork 1978.
• Can, H., ve Güney S., (2018). Genel İşletme. 4. Baskı. Siyasal Kitabevi: Ankara.
• Chaudhuri, M., Kettunen, J., & Naskar, P. (2016). Reflections on Leadership Styles from Higher Education in India. Manodip Ray Chaudhuri, Juha Kettunen and
• Partha Naskar (2015). Reflections on Leadership Styles from Higher Education in India, Universal Journal of Management, 3(10), 395-401.
• Chemers, M. M. (1997). Transformational leadership. An Integrative Theory of Leadership, 78-93.
• Chen, J. C., & Silverthorne, C. (2005). Leadership effectiveness, leadership style and employee readiness. Leadership & Organization Development Journal.
• Cinnioğlu, H., Atay, L., & Diker, O. (2019). Yiyecek İçecek İşletmeleri Çalışanlarının Yöneticilerinde Algıladıkları Liderlik Davranışı ile İşten Ayrılma Niyetleri Arasındaki İlişki, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 397, 414.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 423-442.
• Dağıstan, U,. (2013). Bilgi Çağı ve Modern Liderlik Teorileri, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Davies, W. (2000). Understanding strategy. Strategy & Leadership, 28(5), 25-30.
• Davis, T. R., & Luthans, F. (1979). Leadership reexamined: A behavioral approach. Academy of Management Review, 4(2), 237-248.
• DePree, M. Leadership Is an Art. New York: Bantam, Doubleday, 1989.
• Doğan, S., (2019). Algılanan Dönüşümcü Liderlik Tarzının Yöneticiye Güven Üzerindeki Etkisi ve Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Drolet, C. A. (2020). Globalization and the challenges of public administration: governance, human resources management, leadership, ethics, e-governance and sustainability in the 21st century: by Haroon A. Khan, London, Springer, 2018, 210 pp., US $126.09 (ebook), ISBN-10: 9783319695860.
• Durmuş, A. E. (2001). Kadın ve erkek yöneticilerin liderlik davranışları arasındaki farklılıklar: Türkiye’de seçilmiş bir grup yönetici üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eraslan, L. (2004). Liderlikte post-modern bir paradigma: dönüşümcü liderlik. Journal of Human Sciences, 1(1).
• Erdal, M. (2007), “İşletmelerde Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının Analizi”, Yüksek Lisans Projesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş
• Erdoğan, İ., İşletmelerde Davranış, İstanbul, 1991. İstanbul Üniversitesi: İstanbul.
• Eren, E., (2013). Yönetim ve Organizasyon: Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar, Beta Yayıncılık: İstanbul.
• Gelatt, J. P. (2005). Organizational design and structure. The Development of Management Theory & Practice In the United States, 281-302.
• Gün, İ., & Aslan, Ö. (2018). Liderlik kuramları ve sağlık işletmelerinde liderlik. Journal of Health and Nursing Management, 5(3), 217-226.
• İbicioğlu, H., Özmen, Ö., & Sebahattin, T., (2009). Liderlik Davranışı Ve Toplumsal Norm İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 1-23.
• İntepeler, Ş. S., & Barış, V. K. (2018). Dönüşümcü ve Etkileşimci Lider-İzleyen İlişkilerinin Hemşirelik ve Sağlık Hizmetlerine Etkisi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 97-104.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 443-465.
• Keklik, B. (2012). Sağlık Hizmetlerinde Benimsenen Liderlik Tiplerinin Belirlenmesi: Özel Bir Hastane Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 73-93.
• Khan, R., Bukhari, A., & Channar, Z. A. (2016). Effects of leadership style on health care organizational performance: A survey of selected tertiary care hospital in Karachi, Pakistan. Int J Econ Manag Sci, 5(333), 2.
• Kippenberger, T. (2002). Leadership express. Capstone Pub.
• Koç, H., & Topaloğlu, M. (2010). Yönetim bilimi. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Koçel, T. (2013). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayıncılık: İstanbul.
• Korkmaz, M. (2007). The effects of leadership styles on organizational health. Educational Research Quarterly, 30(3), 23-55.
• Lazar, L. (2020). Human Resource Management in Education: A Study of Transformational Leadership in an Era of Globalization (Doctoral Thesis). University of Michigan-Dearborn.
• Manion, J., (2015). From Management to Leadership Practical Strategies for Health Care Leaders, Secon Edition, Jossey-Bass, San Francisco, CA: The United States.
• Manojlovich, M. (2005). The effect of nursing leadership on hospital nurses' professional practice behaviors. JONA: The Journal of Nursing Administration, 35(7), 366-374.
• Martinet, A. C. (2010). Strategic planning, strategic management, strategic foresight: The seminal work of H. Igor Ansoff. Technological Forecasting and Social Change, 77(9), 1485-1487.
• McCleskey, J. A. (2014). Situational, transformational, and transactional leadership and leadership development. Journal of Business Studies Quarterly, 5(4), 117.
• Muenjohn, N., & Armstrong, A. (2008). Evaluating the structural validity of the multifactor leadership questionnaire (MLQ), capturing the leadership factors of transformational-transactional leadership. Contemporary Management Research, 4(1).
• Mumford, M. D., Zaccaro, S. J., Harding, F. D., Jacobs, T. O., & Fleishman, E. A. (2000). Leadership skills for a changing world: Solving complex social problems. The Leadership Quarterly, 11(1), 11-35.
• Odumeru, J. A., & Ogbonna, I. G. (2013). Transformational vs. transactional leadership theories: Evidence in literature. International Review of Management and Business Research, 2(2), 355.
• Özdemir, H. N. Ç., Çakır, R., & Küçükali, R. (2019). Sağlık Yöneticilerinin Liderlik Özellikleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2893-2907.
• Polatçı, S., & Sobacı, F. (2017). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlerin çatışma yönetim strateji tercihlerinin incelemesi: Türkiye genelinde bir araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), 27-40.
• Rage, M. D. Leadershıp Style On Oraganızatınal Performance At Telecommunıcatıon Companıes In Mogadıshu-Somalıa. EPRA International Journal of Research and Development (IJRD), 4(3).
• Rasool, H. F. (2015). Leadership styles and its impact on employee's performance in health sector of Pakistan. City University Research Journal, 5(1).
• Rauch Jr, C. F., & Behling, O. (1984). Functionalism: Basis for an alternate approach to the study of leadership. In Leaders and managers (pp. 45-62). Pergamon.
• Rosenman, E. D., Fernandez, R., Wong, A. H., Cassara, M., Cooper, D. D., Kou, M., ... & Grand, J. A. (2018). Changing systems through effective teams: a role for simulation. Academic Emergency Medicine, 25(2), 128-143.
• Rosenman, E. D., Vrablik, M. C., Brolliar, S. M., Chipman, A. K., & Fernandez, R. (2019). Targeted simulation-based leadership training for trauma team leaders. Western Journal of Emergency Medicine, 20(3), 520.
• Sama, L. M., & Shoaf, V. (2008). Ethical leadership for the professions: Fostering a moral community. Journal of Business Ethics, 78(1-2), 39-46.
• Sarto, F., & Veronesi, G. (2016). Clinical leadership and hospital performance: assessing the evidence base. BMC health services research, 16(2), 85-97.
• Sfantou, D. F., Laliotis, A., Patelarou, A. E., Sifaki-Pistolla, D., Matalliotakis, M., & Patelarou, E. (2017, December). Importance of leadership style towards quality of care measures in healthcare settings: a systematic review. In Healthcare (Vol. 5, No. 4, p. 73). Multidisciplinary Digital Publishing Institute.
• Shortell, S. M., & Kaluzny, A. D. (2006). Health care management: organisation design and behaviour. 5th. Sl: Thomson Delmar Learning.
• Stogdill, R.M. (1974). Handbook of Leadership: A Survey of The Literature. New York: Free Press.
• Tasi, M. C., Keswani, A., & Bozic, K. J. (2019). Does physician leadership affect hospital quality, operational efficiency, and financial performance?. Health care management review, 44(3), 256-262.
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranışı Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16.
• Tyssen, A. K., Wald, A., & Heidenreich, S. (2014). Leadership in the context of temporary organizations: A study on the effects of transactional and transformational leadership on followers’ commitment in projects. Journal of Leadership & Organizational Studies, 21(4), 376-393.
• Uğurluoğlu, Ö., & Çelik, Y. (2009). Örgütlerde stratejik liderlik ve özellikleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(2), 121-156.
• Uys, J., & Webber-Youngman, R. (2019). A 4.0 D leadership model postulation for the Fourth Industrial Revolution relating to the South African mining industry. Journal of the Southern African Institute of Mining and Metallurgy, 119(10), 793-800.
• Ünlüönen, K., & Çatır, O. (2016). Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderliğin Örgütsel Sessizlik Üzerine Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Journal of Travel and Hospitality Management, 13(2), 69-88.
• West, M., Armit, K., Loewenthal, L., Eckert, R., West, T., & Lee, A. (2015). Leadership and leadership development in health care: the evidence base.
• Yukl G. (2010). Leadership In Organizations, 7th Edition, Upper Saddle River, Prentice Hall, NJ.
• Yukl, G. (1999). An evaluation of conceptual weaknesses in transformational and charismatic leadership theories. The Leadership Quarterly, 10(2), 285-30.