Bekarların korkulu rüyası: Cumhuriyetin ilk yıllarında bekarlık vergisine dair tartışmalar

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 663 - 679, 31.07.2022

Şahin Yeşilyurt

Öz

Bu çalışma köklü bir geçmişe sahip olan ve birçok ülkede uygulanmış olan bekarlık vergisini tarihsel bir perspektiften ele almaktadır. Çalışmada Türk vergi sisteminde münferit bir vergi olarak uygulanmayan bekarlık vergisine ilişkin olarak, özellikle Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminde meydana gelen tartışmalara yer verilmektedir. İlgili verginin uygulanmasına yönelik olarak Süleyman Sırrı Bey tarafından defalarca kanun teklifinde bulunulmuştur. Ancak bu teklifler her seferinde olumsuz bir şekilde neticelenmiştir. Dolayısıyla bu vergi Türk vergi sistemindeki yerini alamamıştır. Her ne kadar bu vergi teklifi yürürlüğe girmemiş olsa da dönemin basını bu muhtemel vergiye yakın bir ilgi göstermiştir. İlgili dönemde Türk basınının bekarlık vergisine gösterdiği yakın ilgi nedeniyle, gazete haberleri çalışmanın dayanak noktasını oluşturmaktadır. Bu haberlerden de görülebileceği üzere, bekarlık vergisine ilişkin olarak ilgili verginin hem lehine hem de aleyhine görüşler ortaya konulmuştur. Hatta bazı haberlerde vergiye karşı alaylı bir yaklaşım tarzı da sergilenmiştir. Örneğin ‘ceketimi satarım ve vergimi öderim yine de evlenmem’ görüşü oldukça ilginçtir. Tüm bu görüşler kapsamında bekarlık vergisine ilişkin tartışmalar Cumhuriyet’in ilk yıllarında önemli bir konuma sahip olmuştur. Ayrıca yakın dönemde Türk basınında bekarlık vergisi yeniden tartışma konusu olmuştur. Bu tartışmalardan hareketle, çalışma günümüzde bekarlık vergisinin uygulanmasının kolay olmadığını ileri sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Süleyman Sırrı, vergi, bekarlık, bekarlık vergisi

The nightmare of bachelors: Debates on the bachelor tax in the early years of the Turkish Republic

Öz

This study researches the bachelor tax from a historical perspective. The study focuses on discussions regarding the bachelor tax since the early period of Turkey, underlining that it was not introduced as a separate tax in the Turkish tax system. Süleyman Sırrı Bey has repeatedly proposed a law for the implementation of the bachelor tax. However, these proposals always resulted in negative. Therefore, this tax could not take its place in the Turkish tax system. Although these tax proposals were not put into effect, the press of the period showed a close interest to it. Due to the close interest of the Turkish press to this tax, newspapers constitute the basis of the study. As discussed below, there were both in favor and against opinions on the bachelor tax. In some news, moreover, there was a sarcastic approach to this tax. The view, for instance, that ‘I sell my coat and pay my taxes, but still will not get married’ is quite interesting. As a result, the discussions regarding bachelor tax had an important position in the first years of the Republic. On the other hand, nowadays, the bachelor tax has also been the subject of discussion in the Turkish press. But, based on these discussions, the study concludes that it is not easy to introduce the bachelor tax today.

Anahtar Kelimeler

Tax, bachelor, the bachelor tax, süleyman sırrı

Kaynakça

• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC.), D.1, C.5, İ.1, (9.9.1336/9.11.1920).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC.), D.1, C.4, İ.1, (8.11.1336/8.1.1920).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC.), D.3, C.9, İ.2, (2.3.1929).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC.), D.4, C.6, İ.1, (3.12.1931).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC.), D.6, C.10, İ.1, (1.4.1940).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC.), D.7, C.7, İ.1, (3.9.1944).
• Gelir Vergisi Kanunu, Kanun No: 5421, Kabul Tarihi: 3.6.1949.
• Akşam Newspaper: 11 December 1931; 12 December 1931; 16 March 1932; 25 March 1932; 26 March 1932; 29 March 1932.
• Anadolu Newspaper: 16 October 1935; 3 February 1937.
• Cumhuriyet Newspaper: 19 March 1929; 20 March 1929; 21 March 1929; 23 March 1929; 24 March 1929; 25 March 1929; 27 April 1929; 31 March 1929; 3 April 1932; 16 October 1935; 17 April 1940; 30 January 1944.
• Milliyet Newspaper: 21 March 1929; 23 March 1929; 25 March 1929.
• Son Posta Newspaper: 26 December 1931. Tan Newspaper: 8 April 1940; 19 April 1940. Ulus Newspaper: 2 October 1935. Ulusal Birlik Newspaper: 15 October 1935.
• Vakit Newspaper: 30 March 1929; 1 April 1929; 4 April 1929; 5 April 1929; 7 April 1929; 9 April 1929; 10 April 1989; 12 April 1929; 14
• April 1929; 17 April 1929; 20 April 1929; 21 April 1929; 25 April 1929; 26 April 1929; 17 May 1929.
• Akkoyun, T. (2000). Cumhuriyetin ilk yıllarında bekarlık vergisi teşebbüsleri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 15(1), 183-198.
• Barnet, L. (2013). The attempts to tax bachelors in Michigan, New York: Chronicle.
• Ironside, K. (2017). Between fiscal, ideological, and social dilemmas: the Soviet ‘bachelor tax’ and post-war tax reform, 1941–1962. Europe-Asia Studies, 69(6), 855-878.
• İnalcık, H. (1959). Osmanlılarda raiyyet rüsûmu”, Belleten, 23(92), 575-610.
• Kornhauser, M. E. (2013). Taxing bachelors in America: 1895-1939. Studies in the History of Tax Law, 6(15), 467-487.
• McCurdy, J. G. (2009). Citizen bachelors: manhood and the creation of the United States, London: Cornell University Press.
• Mutlu, C. (2013). Milli Mücadele’de Türkiye’de azalan nüfus ve izdivac meselesi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 29(85), 169-206.
• Özer, S. (2013). Cumhuriyet’in ilk yıllarında bekârlık vergisi’ne ilişkin tartışmalar. Akademik Bakış Dergisi, 6(12), 173-191.
• Pollard, J. (2005). The fascist experience in Italy, London: Routledge.
• Sahillioğlu, H. (1991). Arus resmi. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 3, 422-433.
• Sayın, A. V. (2000). Tarih-i mali: kuruluşundan kanuni döneminin sonuna kadar Osmanlı maliye tarihi (1299-1566). Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Yayın No: 1999/356.
• Sayın, A. V. (1999). Tekalif kavaidi (Osmanlı Vergi Sistemi), Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Yayın No: 1999/352.
• Semiz, Y. (2010). 1923–1950 döneminde Türkiye’de nüfusu arttırma gayretleri ve mecburi evlendirme kanunu (bekârlık vergisi). Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 27, 423-469.
• Sudi, S. (2008). Osmanlı vergi düzeni (defter-i muktesid), Isparta: Fakülte Kitapevi.
• Teitelbaum, M. S. & Winter, J. M. (1985). The fear of population decline, Florida: Academic Press Inc.
• The Social Hygiene Bulletin, (1921). The tax on bachelors, 8(5), 1-2.