Yenilenebilir enerjide Türkiye'nin dünyadaki yeri ve uygulanan teşviklerin değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 693 - 709, 31.07.2022

Derya Şencan

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1083332

Öz

Enerji, günümüzde dünya ülkelerinin en önemli sorunlarından biri haline gelmiştir. Bilindiği gibi kömür, petrol gibi enerji kaynaklarının ömürleri sınırlıdır. Ayrıca fosil yakıtların kullanılması nedeniyle küresel ısınmanın her geçen gün arttığı bir gerçektir. Bu yüzden enerji ihtiyacımız için alternatif çözümler bulunmalı ve yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanılmalıdır.
Yenilenebilir enerji, sürekli yenilenen doğal süreçlerden elde edilir. Güneş, rüzgar, okyanus, hidroelektrik, biyokütle, jeotermal kaynaklar ve biyoyakıtlardan üretilebilen yenilenebilir enerji; elektrik üretimi, ısıtma/soğutma, ulaşım gibi alanlarda enerji sağlar. Yenilenebilir enerji sistemleri günümüzde hızla daha verimli ve ucuz hale gelmekte ve toplam enerji tüketimindeki payları artmaktadır.
Dünyada birçok ülkede yenilenebilir enerji kullanımının teşvik edilmesi için tarife garantisi, gelir vergisi, KDV, gümrük vergisi ve ithalat vergisi istisnası ve araştırma geliştirme (Ar-Ge) harcamaları indirimi, hatta bazı ülkelerde karbon vergisi gibi çeşitli vergi teşvik politikaları uygulanmaktadır. Bu çalışmada, dünyada ve Türkiye'de hızla artan yenilenebilir enerji sektöründeki son gelişmeler değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda öncelikle sürdürülebilir, enerji tasarruflu ve çevre dostu yenilenebilir enerji sistemleri ele alınmış ve son yıllarda Türkiye ile dünyadaki gelişimi incelenmiştir. Daha sonra Türkiye'deki yenilenebilir enerji sistemlerinde uygulanmakta olan vergisel ve diğer teşvikler ayrıntılı olarak incelenmiş ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir enerji, teşvikler, teşvik politikaları, vergi teşvikleri

The place of Türkiye in the world in renewable energy and the evaluation of incentives applied

Öz

Today, energy has become one of the most important problems of the world's countries. As is known, energy resources such as coal and oil have a limited lifespan. In addition, it is a fact that global warming is increasing day by day due to the use of fossil fuels. Therefore, alternative solutions should be found for our energy needs and more renewable energy sources should be used.Renewable energy is derived from natural processes that are constantly renewed. Renewable energy that can be produced from solar, wind, ocean, hydroelectric, biomass, geothermal resources and biofuels; It provides energy in areas such as electricity generation, heating/cooling, transportation. Renewable energy systems are rapidly becoming more efficient and cheaper, and their share in total energy consumption is increasing.In many countries around the world, various tax incentive policies such as income tax, VAT, customs duty and import tax exemption, research and development (R&D) expenditures reduction, and even carbon tax in some countries are implemented to encourage the use of renewable energy. In this study, the latest developments in the rapidly increasing renewable energy sector in the world and in Türkiyeare evaluated. In this direction, first of all, sustainable, energy-efficient and environmentally friendly renewable energy systems have been discussed and its development inTürkiyeand in the world in recent years has been examined. Then, tax and other incentives applied in renewable energy systems in Türkiyewere examined in detail and evaluations were made.

Anahtar Kelimeler

Renewable energy, incentives, incentive policies, tax incentives

Kaynakça

• Abolhosseini S, Heshmati A. (2014). The main support mechanisms to finance renewable energy development. Renew Sustain Energy Rev.,40:876–85.
• Akbaş Akdoğan, D. (2021). Enerji sistemindeki küresel dönüşüm yenilenebilir enerji ve kamu politikaları. Gazi Kitabevi.
• Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB). (2015). Yeni Teşvik Sistemi & Yatırımlarda Devlet Yardımı. https://www.akib.org.tr/files/downloads/Ekler/Yeni_Tesvik_Sistemi.pdf (Erişim tarihi: 19.10.2021).
• Akdoğan, İ. (2021). Avrupa Birliği, Türkiye Ve Dünya'da Çevre Dostu Yenilenebilir Enerji Politikalarının Uygulanmasında Devletin Rolü. Gazi Kitabevi.
• Bhattacharya SC, Jana Chinmoy. (2009). Renewable energy in India: Historical developments and prospects. Energy, 34(8):981–91.
• Bhattacharya M, Paramati SR, Ozturk I, Bhattacharya S. (2016). The effect of renewable energy consumption on economic growth: Evidence from top 38 countries. Appl Energy,162:733–41.
• China Institute, (2016). China’s renewable energy & Clean-Tech Market, Summary Report, (March), University of Alberta.
• Crago, Y Chernyakhovskiy (2014). Solar PV Technology Adoption in the United States: An empirical investigation of state policy effectiveness, Agricultural &Applied Economics Association’s(AAEA) Annual Meeting, Minneapolis.
• Çelikkaya, A. (2017). Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Yatırımlarına Sağlanan Teşvikler Üzerine Bir İnceleme. Vergi Sorunları Dergisi, (345), 9-23.
• Çelikkaya, A. (2018). Dünyada Yenilenebilir Enerji Yatırımlarına Sağlanan Vergi Teşviklerinin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 357-384.
• Dağdelen, D. (2015). T.C. Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği Ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü. Küresel Biyoyakıt Politikalarının Ab Ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. https://www.tarimorman.gov.tr/ABDGM/Belgeler/%C4%B0DAR%C4%B0%20%C4%B0%C5%9ELER/Uzmanlik%20Tez%20may%C4%B1s%202015/Derya%20Dagdelen.pdf
• Döner, İ. (2018). Yenilenebilir enerji kaynakları, muhasebe, vergi uygulamaları, sektöre sağlanan teşvik ve hibeler. Gazi Kitabevi.
• Dünya Enerji Konseyi, Türk Milli Komitesi. (2021). https://www.dunyaenerji.org.tr/2021-yenilenebilir-enerji-kuresel-durum-raporu-ozeti/ (Erişim tarihi: 26.11.2021).
• Hrncic, B., Pfeifer, A., Jurić, F., Duić, N., Ivanović, V., & Vušanović, I. (2021). Different investment dynamics in energy transition towards a 100% renewable energy system. Energy, 237, 121526. https://doi.org/10.1016/j.energy.2021.121526.
• International Energy Agency (IEA). (2021a).Global electricity generation mix, 2010-2020, IEA, Paris https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/global-electricity-generation-mix-2010-2020 (Erişim tarihi: 01.12.2021).
• International Energy Agency (IEA). (2021b). Global Energy Review: CO2 Emissions in 2020, https://www.iea.org/articles/global-energy-review-co2-emissions-in-2020 (Erişim tarihi: 01.12.2021).
• International Energy Agency (IEA). (2021c) Turkey 2021 Energy Policy Review, https://www.iea.org/reports/turkey-2021 (Erişim tarihi: 11.02.2021).
• International Energy Agency (IEA). (2021d). Renewable Energy Market Update 2021 / Renewable electricity / Renewables deployment geared up in 2020, establishing a new normal for capacity additions in 2021 and 2022. https://www.iea.org/reports/renewable-energy-market-update-2021/renewable-electricity (Erişim tarihi: 01.12.2021).
• Kaya, M. G. (2018). Yenilenebilir Enerji ve Yeşil Enerji Açısından Vergi Politikası. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Khan, S. A. R., Yu, Z., Belhadi, A., & Mardani, A. (2020). Investigating the effects of renewable energy on international trade and environmental quality. Journal of Environmental management, 272, 111089. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2020.111089.
• Kılıç, U., Kekezoğlu, B. (2022). A review of solar photovoltaic incentives and Policy: Selected countries and Turkey. Ain Shams Engineering Journal, 13(5), 101669.
• OECD report https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=RE_FIT# (Erişim tarihi: 21.02.2021).
• Qadir SA, Al-Motairi H, Tahir F, Al-Fagih L. (2021). Incentives, and strategies for financing the renewable energy transition: A review. Energy Rep., 7:3590–606.
• Renewables 2021 Global Status Report (2021). Paris: REN21 Secretariat. ISBN 978-3-948393-03-8. https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/GSR2021_Full_Report.pdf
• Resmî Gazete, 2021. 28.05.2021 Resmî Gazete Sayısı: 31494. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/05/20210528.pdf (Erişim tarihi: 20.12.2021).
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2021a). Enerji İşleri Genel Müdürlüğü. https://enerji.gov.tr/eigm-yenilebilir-enerji-uretim-faaliyetleri-lisansli-elektrik-uretimi (Erişim tarihi: 17.12.2021).
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2021b). Enerji İşleri Genel Müdürlüğü. (https://enerji.gov.tr/eigm-yenilenebilir-enerji-uretim-faaliyetleri-lisassiz-elektrik-uretimi (Erişim tarihi: 17.12.2021).
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2021c). Enerji İşleri Genel Müdürlüğü. https://enerji.gov.tr/eigm-yenilenebilir-enerji-uretim-faaliyetleri-yeka-modeli (Erişim tarihi: 17.12.2021).
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2021). Yatırım Teşvik Uygulamaları. https://www.sanayi.gov.tr/destek-ve-tesvikler/yatirim-tesvik-sistemleri/md0103011615 (Erişim tarihi: 25.12.2021).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). 2021. (https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1 (Erişim tarihi: 18.11.2021).
• Spillias, S., Kareiva, P., Ruckelshaus, M., & McDonald-Madden, E. (2020). Renewable energy targets may undermine their sustainability. Nature Climate Change, 10(11), 974-976. https://doi.org/10.1038/s41558-020-00939-x
• Usta, R. (2015). Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM). Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Stratejisi Ve Politikaları. https://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/1427476175-0.Ramazan_Ustanin_Sunumu.pdf (Erişim tarihi: 20.12.2021).
• Yılmaz O. (2015). Incentives for renewable energy and Turkey, Master Thesis, T.C.Adnan Menderes University, Institute of Social Sciences, Department of Finance, Aydın.