BRICS-T ülkelerinde ekolojik ayak izinin eğilimi ve ekolojik ayak izinin bileşenleri üzerine bir değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 4, 950 - 969, 29.10.2023

Ahmet Mesut Büyüksarıkulak , Seher Suluk , Mustafa Büber

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1256846

Cited By: 1

Öz

Son elli yılda ortaya çıkan ve hızlanan ekonomik faaliyetler, nüfus artışı ve teknolojik gelişmeler başta olmak üzere birçok faktör çevreyi olumsuz etkilemiş ve günümüzün önemli sorunlarından biri haline gelmiştir. Olumsuz etkinin değerlendirilmesinde kullanılan ölçütlerden biri de ekolojik ayak izidir. Ekolojik ayak izinin biyolojik kapasite ile karşılanması gerekmektedir. BRICS ülkeleri dünya nüfusunda önemli bir paya sahiptir ve ekonomik ağırlığının gelecekte daha da artması beklenmektedir. Bu sebeple bu ülkelerde ekolojik ayak izinin gelecekte büyüyerek önemli çevre sorunlarını beraberinde getirmesi öngörülmektedir. Bu çalışmada BRICS ülkelerine Türkiye’yi de ekleyerek ekolojik durumları ile ekolojik ayak izini oluşturan bileşenlerin seyri tespit edilip, sebepleriyle değerlendirilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak ele alınan tüm ülkelerin ekolojik ayak izi artma eğilimindedir. Brezilya ve Rusya ekolojik fazla verirken, diğer ülkeler ekolojik açık vermektedir. Ülkelerin ekonomik ağırlıklarının gelecekte daha da artacağı düşünüldüğünde ekolojik ayak izi daha da büyüyecektir. Dolayısıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına ağırlık verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik Ayak İzi, BRICS Ülkeleri, Türkiye

An assessment on the trend of the ecological footprint and the components of ecological footprint in BRICS-T countries

Öz

Many factors, especially economic activities, population growth, and technological developments that have emerged and accelerated in the last fifty years, have negatively affected the environment and have become one of the important problems today. One of the criteria used to evaluate the negative impact is the ecological footprint. The ecological footprint needs to be met with biocapacity. BRICS countries have a significant share in the world population and their economic weight is expected to increase further in the future. For this reason, it is foreseen that the ecological footprint in these countries will grow in the future and bring important environmental problems. In this study, by adding Turkey to the BRICS countries, the ecological status and the course of the components that make up the ecological footprint were tried to be determined and evaluated with their reasons. As a result, the ecological footprint of all the countries involved in the study tends to increase. Brazil and Russia have an ecological surplus, while other countries have an ecological deficit. Considering that the economic weight of the countries will increase in the future, the ecological footprint will grow even more. Therefore, it is recommended to focus on renewable energy sources.

Anahtar Kelimeler

Ecological Footprint, BRICS Countries, Turkey

Kaynakça

• Aall, C. & Norland, I. T. (2005). The Use of the Ecological Footprint in Local Politics and Administration: Results and Implications from Norway, Local Environment, 10(2), 159–172.
• Akıllı, H., Kemahlı, F., Okudan, K. & Polat, F. (2008). Ekolojik Ayak İzinin Kavramsal İçeriği ve Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde Bireysel Ekolojik Ayak İzi Hesaplaması, Akdeniz İİBF Dergisi, 08(15), 1–25.
• Altıparmak, A. & Avcı, Z. (2011). Uluslararası Ticaret, Ekolojik Ayakizi ve Türkiye, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 35–45.
• Aşcı, M. E. (2019). BRICS Ülkelerinin Küresel Güç Olma Potansiyelleri ve Türkiye, Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 39–60.
• Başoğlu, A. (2018). STIRPAT Modeli Kapsamında Türkiye’de Ekolojik Ayak İzinin Belirleyicileri, İktisat Seçme Yazılar (içinde), (Editörler: Havvanur Feyza Erdem & Aykut Başoğlu), 1. Basım, Trabzon: Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım.
• Battal, T. & Akan, E. (2019). BRICS Ülkeleri ile Türkiye’nin Performans ve Potansiyel Kriterleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Beykoz Akademi Dergisi, 7(1), 1–35.
• Bayraktar, Ş. (2020). Factors Contributing Ecological Footprint Awareness of Turkish Pre-Service Teachers, International Education Studies, 13(2), 61–70.
• BBC. (2022). Çin Kuraklıkla Başa Çıkmak İçin ‘Bulut Tohumlamaya’ Başladı. Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/cd1yv0ldez2o (Erişim Tarihi: 12.12.2022).
• Chen, S-T. & Chang, H-T. (2016). Factors That Affect the Ecological Footprint Depending on the Different Income Levels, AIMS Energy, 4(4), 557–573.
• Curry, R., Maguire, C., Simmons, C. & Lewis, K. (2011). The Use of Material Flow Analysis and the Ecological Footprint in Regional Policy-making: Application and Insights from Northern Ireland, Local Environment, 16(2), 165–179.
• Dam, T. A., Pasche, M. & Werlich, N. (2017). Trade Patterns and the Ecological Footprint a Theory-based Empirical Approach, Working Paper, Jena Economic Research Papers, No. 2017–005, Friedrich Schiller University Jena, Jena.
• Fakher, H.-A. (2019). Investigating the Determinant Factors of Environmental Quality (Based on Ecological Carbon Footprint Index), Environmental Science and Pollution Research. DOI: https://doi.org/10.1007/s11356-019-04452-3
• Fox, M. (2019). Amazon in Flames (Interview), NACLA Report on the Americas, 51(4), 328–332. DOI: https://doi.org/10.1080/10714839.2019.1692937
• Gaaliche, M. (2012). Impact of the Qualitative and Quantitative Aspects of Human Activity on the Ecosystem: Demonstration through the Use of Ecological Footprint Approach, European Journal of Interdisciplinary Studies, 4(2), 77–83.
• Ghita, S. I., Saseanu, A. S., Gogonea, R.-M. & Huidumac-Petrescu, C.-E. (2018). Perspectives of Ecological Footprint in European Context under the Impact of Information Society and Sustainable Development, Sustainability, 10(9), 3224, 1–25. DOI: https://doi.org/10.3390/su10093224
• Global Footprint Network. (2022). Ecological Footprint. https://www.footprintnetwork.org/our-work/ecological-footprint/ (Accessed: 06.08.2022).
• Guo, J., Ren, J., Huang, X., He, G., Shi, Y. & Zhou, H. (2020). The Dynamic Evolution of the Ecological Footprint and Ecological Capacity of Qinghai Province, Sustainability, 12(7), 3065. DOI: 10.3390/su12073065
• Güney, T. (2017). Türkiye ve BRICS Ülkelerinde Ekonomik Özgürlüğün Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi, International Review of Economics and Management, 5(2), 30–47.
• Gürcan, E. C. (2019). BRICS Ülkelerinin Afrika’daki Yükselişine Jeopolitik Ekonomi Penceresinden Bir Bakış, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(3), 556–569.
• Hashiru, M. & Tüfekçi, Ö. (2018). Putting the ‘N’ or Replacing the ‘S’ in the BRICS? Nigeria’s Rise as an Emerging Power, Journal of Management and Economics Research, 16(3), 11–23.
• Hoekstra, A. Y. (2009). Human Appropriation of Natural Capital: A Comparison of Ecological Footprint and Water Footprint Analysis, Ecological Economics, 68(7), 1963–1974. DOI: 10.1016/j.ecolecon.2008.06.021
• IQAir. (2022). World Air Quality Report.
• Jiang, J., Ye, B. & Liu, J. (2019). Research on the Peak of CO2 Emissions in the Developing World: Current Progress and Future Prospect, Applied Energy, 235, 186–203. DOI: https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2018.10.089
• Karaş, E. (2020). Wagner Kanunu’nun BRICS Ülkeleri ve Türkiye Bazında Geçerliliğinin Sınanması, Maliye Dergisi, 178, 199–223.
• Kaypak, Ş. (2013). Ekolojik Ayak İzinden Çevre Barışına Bakmak, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1), 154–159.
• Koru, A. T. (2012). Tüketimin Ayak İzleri: Dünyaya Bakış, İktisat ve Toplum, 24, 13–19.
• Kutlu, Ş. Ş. & Kutlu, M. (2022). Turizm Faaliyetlerinin Ekolojik Ayak İzi Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, 182, 233–249.
• Özsoy, C. E. & Dinç, A. (2016). Sürdürülebilir Kalkınma ve Ekolojik Ayak İzi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(619), 35–55.
• Palmberg, I. (2006). Ekologiska Fotavtryck och Matematiskt Tänkande i Utbildning för Hållbar Utveckling, L. Häggblom, L. Burman & A-S. Röj-Lindberg (red.) Perspektiv på Kunskapens och Lärandets Villkor. Festskrift Tillägnad Professor Ole Björkqvist. Åbo Akademi, Pedagogiska Fakulteten, Specialutgåva Nr 1/2006.
• Parmaksız, S. & Kocabıyık, T. (2020). BRICS Ülke Borsaları ile Türk Borsası Arasındaki İlişkinin Keşfi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(3), 315–341.
• PWC. (2017). The Long View: How Will The Global Economic Order Change by 2050?.
• Raftopoulos, M. & Morley, J. (2020). Ecocide in the Amazon: the Contested Politics of Environmental Rights in Brazil, The International Journal of Human Rights, 24(10), 1616–1641. DOI: 10.1080/13642987.2020.1746648
• Reserve Bank of India. (2021). BRICS, BRICS Economic Bulletin. Erişim adresi: https://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/BRICSE20216DF8FA9335C0495893F0087A8729D73B.PDF
• Rugani, B., Roviani, D., Hild, P., Schmitt, B. & Benetto, E. (2014). Ecological Deficit and Use of Natural Capital in Luxembourg from 1995 to 2009, Science of the Total Environment, 468–469, 292–301. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2013.07.122
• Sandalcılar, A. R. (2012). BRIC Ülkelerinde Ekonomik Büyüme ve İhracat Arasındaki İlişki: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 161–179.
• Şimşek, T. & Bursal, M. (2019). Türkiye’de Ekolojik Ayak İzi ve Biyokapasite Arasındaki İlişki: Bootstrap Rolling Window Nedensellik Testi, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 452–465.
• Topdağ, D., Acar, T. & Çelik, İ. E. (2020). Estimation of the Global-Scale Ecological Footprint within the Framework of STIRPAT Models: The Quantile Regression Approach, Istanbul Journal of Economics, 70, 339–358.
• Tunçarslan, N. (2018). BRICS Ülkelerinin İklim ve Çevre Politikaları: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 36–50.
• Ursavaş, N. (2021). Türkiye’de Demokrasinin Ekolojik Ayak İzi Üzerindeki Etkisi, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), 2745–2757.
• Uysal Oğuz, C. & Kışlalıoğlu, C. (2022). Bolsonaro Döneminde Brezilya’nın Amazonlar Politikası, Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 5(1), 57–72.
• Van den Bergh, J.C.J.M. & Verbruggen, H. (1999). Spatial Sustainability, Trade and Indicators: An Evaluation of the ‘Ecological Footprint’, Ecological Economics, 29(1), 61–72. DOI: https://doi.org/10.1016/S0921-8009(99)00032-4
• Wilson, J. & Anielski, M. (2005). Ecological Footprints of Canadian Municipalities and Regions, The Federation of Canadian Municipalities, Quality of Life Reporting System.