Ortaçağ’dan Aydınlanma sürecine Batı’da meşruiyet düşüncesinin değişim ve dönüşümü

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 4, 1020 - 1036, 29.10.2023

Fevzi Yahşi

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1310291

Öz

Ortaçağ döneminde kavimler göçü sonrası Roma imparatorluğunun, ikiye ayrılmasından sonra başlayan süreç siyaset, din, meşruiyet temelinde kök salmıştır. Bu dönemde Batı’da siyasal iktidarın kaynağı “Omnis potestas a Deo” yani “Bütün iktidarlar Tanrıdan gelir” ilkesinden hareketle oluşturulmuştur. Dönemin siyasal, ictimai yapısına bakıldığında feodal siyasal düzen ile de eklemlenerek meşruluğun din, devlet, toplumsal yapı ile bağlantı kurulmuştur. Batı’da Feodal siyasal düzen ve Kilise arasındaki ilişkiden dolayı giderek güçlenen Kilise örgütlenmesinden söz edilebilir. Batı’da aydınlanma ve modern devlete geçiş sürecinde ise siyaset, din ve meşruluk ilişkisi farklı bir değişim ve dönüşüm geçirmiştir. Rönesans ve reform süreciyle ortaya çıkan düşünce akımları neticesinde feodal aristokrasinin, dinsel ve ahiret düşüncesine karşın, bu dünyacı, kapitalist düşünceye dayalı bilimsel düşünce gelişmeye başlamıştır. Ortaçağ dönemi dine ve kiliseye dayalı feodal siyasal sistemde zamanla ekonomik ve toplumsal alanda üstünlük, burjuva denilen zümreye geçer. Burjuvazi ve ortaya çıkan yeni felsefe, “aydınlanma felsefesi” denilen süreci başlatmıştır. Sanayi devrimiyle bireyci, kapitalist, akla, bilgiye vurgu yapan aydınlanma düşüncesi, kilisenin otoritesine karşı çıkıp bunun yerine doğanın ve aklın otoritesini koymayı hedeflemiştir. Vahiy, otorite ve gelenek meşruiyeti zemininden, birey, bilgi ve akıl meşruiyet zeminine geçiş dönemin belirgin özelliği olmuştur. Bu makalede amaç Batı’da Ortaçağ’dan Aydınlanma sürecine modern devletin inşasında meşruiyet anlayışının geçirdiği değişim ve dönüşümü göstermektir.

Anahtar Kelimeler

Meşruiyet, Batı, Ortaçağ, Feodalite, Aydınlanma.

The change and transformation of legality thought in the West from the Medieval to the enlightenment process

Öz

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. & Köker, L. (2004). İmparatorluktan Tanrı Devletine. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ağaoğulları, M. A. & Köker, L. (2013). Tanrı Devletinden Kral Devlete. Ankara: İmge Kitabevi.
• Atabay, M. (2004). Aydınlanma Çağı ve Avrupa. Ankara: Nobel Yayınları.
• Cassirer, E. (2005). Devlet Efsanesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Çetin, H. (2007). Çağdaş Siyasal Akımlar. Ankara: Orion Kitabevi.
• Çetin, H. (2015). Siyasal İktidar ve Meşruiyet. H. Çetin (Ed.), Siyaset Bilimi kitabı içinde (s. 66–115). Ankara: Orion Kitabevi.
• Çiğdem, A. (2001). Aydınlanma Düşüncesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ertugay. F. (2015). Siyaset. H. Çetin (Ed.), Siyaset Bilimi kitabı içinde (s.31–60). Ankara: Orion Kitabevi.
• Goldmann, L. (1999). Aydınlanma Felsefesi, (Çev: E. Arslan). Ankara: Doruk Yayınları.
• Hampson, N. (1991). Aydınlanma Çağı (Çev: J. Parla). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Hobbes, T. (2007). De cive, yurttaşlık felsefesinin temelleri. İstanbul: Belge Yayınları.
• Hobbes, T. (2012). Leviathan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Huberman, L. (2009). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla (Çev: Murat Belge). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kant, I. (1983). Aydınlanma Nedir (1784). Felsefe Yazıları (Çev: N. Bozkurt). İstanbul: Remzi Yayınları.
• Merriman, J. (2018). Rönesans’tan Bugüne Modern Avrupa Tarihi (Çev: Ş. Alpagut). İstanbul: Say Yayınları.
• Mosca, G. (2013). Siyaset Biliminin Temelleri. (Çev: H. İlhan). Ankara: Alter Yayıncılık.
• Parkinson, C.N. (1984). Siyasal Düşüncenin Evrimi. (Çev. Mehmet Harmancı). İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Perkins, A. (2013). Siyaset. Ankara: Liman Kitapları.
• Poggi, G. (2009), Modern Devletin Gelişimi, Sosyolojik Bir Yaklaşım. (Çevirenler: Şule Kut ve Binnaz Toprak). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Rousseau, J.J. (2017). Toplum Sözleşmesi. (Çev: M. Hüseyin Ergül), İstanbul: Erasmus Yayınları.
• Smith, P. (2009). Rönesans ve Reform Çağı, Bir Sosyal Arka plan Çalışması (Çev: S. Çağlayan). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.