Kapitalizmin kökenleri üzerine tarihsel bir inceleme

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 4, 1103 - 1128, 29.10.2023

Aslıhan Nakiboğlu , Serdar Dugan

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1331226

Öz

Tarihsel süreç içeresinde feodalizmden kapitalizme geçiş, içinde barındırmış olduğu karmaşık yapılar ve kavramsal karmaşalardan dolayı iktisat tarihi literatürü içeresinde ilgi çeken bir konu olmuştur. Bu süreç, feodalizm ve kapitalizmin kavramsal olarak tanımlanması, geçiş sürecindeki temel etkenlerin belirlenmesi ve feodalizmin katı çekirdeğinde, kapitalizmi barındırıp barındırmadığı gibi pek çok etkeni içinde taşımaktadır. Bu tartışmalar, iktisadi, siyasi ve sosyal pek çok etkeni içinde barındırdığı için, başta Marksist iktisat tarihi literatür olmak üzere diğer disiplinler-arası çalışmalar için de ilgi çeken bir konu olmaktadır. Bu tartışmaların halen devam etmesinin temel nedeni, feodalizmi ortaya çıkaran ve çöküşüne neden olan temel güç unsurlarının kapitalizmin doğuşunda etkisinin olup olmadığı üzerine yapılan tartışmalardır. Bu tartışmalar, kapitalizmin doğuşu, gelişimi ve bugünkü durumu hakkında daha iyi anlayış sağlamak için oldukça büyük önem taşımaktadır. Kapitalizmin Kökenleri Üzerine Tarihsel Bir İnceleme isimli makale çalışmasında, feodalizmden kapitalizme geçişin ana etmenleri incelenerek, bu geçiş sürecindeki önemli olaylar ve güç unsurları ele alınarak bu süreçteki tartışmaların temel odak noktaları özetlenecektir. Bu bağlamda, çalışmanın hedefi, feodalizmden kapitalizme geçiş sürecindeki iktisadi, siyasi ve toplumsal olayların geçiş tartışmaları perspektifinde incelenmesi ve kapitalizmi ortaya çıkaran güç unsurlarının feodalizmin iç dinamiklerinde bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi olarak özetlemek mümkündür. Kapitalizmin temel özelliklerinde feodal unsurların bulunup bulunmadığı da ele alınarak bu süreçteki tartışmaların temel noktaları değerlendirilmiştir. Buna ek olarak kapitalizmin katı çekirdeğinde feodal birtakım unsurlar bulunduğu ve sistem olarak feodal döneme kadar uzandığı, kavramların insan yaşamı bir evreye sahip olarak doğmaları, güçlenmeleri, durağanlaşmaları ve tarihsel süreçte kendilerinden sonraya bıraktıkları mirasla kalıcı oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

: Feodalizm, Geçiş Tartışmaları, Kapitalizm

A historical examination on the origins of capitalism

Öz

Kaynakça

• Alkan, A., & Duru, B. (2002). 20. Yüzyıl Kenti. G. Sjoberg içinde, 20. Yüzyıl Kenti (s. 37–54). Ankara: İmge Yayınevi.
• Aydemir, C., & Güneş, H. H. (2006). Merkantilizmin Ortaya Çıkışı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 136–158.
• Ballinger, C. (2008). Mercantilism and the Rise of the West: Towards a Geography of Mercantilism. SSRN Electronic Journal, 1–36.
• Beaud, M. (2016). Kapitalizmin Tarihi. İstanbul: Yordam Kitap.
• Berg, M. (1994). The Age Of Manufacures, 1700–1820. London: Routledge.
• Bernholz, P., & Kugler, P. (2007). The Price Revolution in the 16th Century: Empirical Results from a Structural Vectorautoregression Model. Center of Business and Economics (WWZ), University of Basel.
• Coleman, D. C. (1956). Labour in the English Economy of the Seventeenth Century. The Economic History Review, 8(3), 280–285.
• Comninel, G. C. (2000). English Feudalism and The Origins of Capitalism. The Journal of Peasant Studies, 1–53.
• Çeven, M. (2019). Doğu’da ve Batı’da Orta Çağ Meslek Örgütlenmelerinin Benzerlikleri ve Farklılıkları Üzerine. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Bilim Dalı.
• Demir, K. A. (2020). Coğrafi Keşiflerin Ekonomi ve Kamu Yönetimi Sistemine Katkıları: Merkantilizm ve Kameralizm. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(1), 118–135.
• Dobb, M. (1946). Studies in the Development of Capitalism. London: Routledge Kegan.
• Dobb, M. (1950). Studies In The Development Of Capitalism. London: Routledge & Kegan Paul Ltd.
• Dobb, M. (1981). Kpaitalizm Sosyalizm Azgelişmiş Ülkeler ve İktisadi Kalkınma. (M. Selik, Çev.) Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Epstein, S. R. (2007). Rodney Hilton, Marxism and the Transition from Feudalism to Capitalism. Past & Present, 248–269.
• Eren, A. A. (2011). Sır Wıllıam Petty: Merkantilist Bir Düşünür mü? Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 22(79), 45–70.
• Fisher, D. (1989). The Price Revolution: A Monetary Interpretation. The Journal of Economic History, 1989.
• Fülberth, G. (2018). Kapitalizmin Kısa Tarihi. (S. Usta, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap.
• Gençoğlu, A. Y. ( 2013). Ticari Kapitalizmden Sanayi Kapitalizmine: Merkantilizm, Liberalizm ve Marksizm. Toplum Bilimleri Dergisi, 79–94.
• Gökten, Y. S. (2013). Hegemonya İlişkilerinin Dünü, Bugünü Ve Geleceği. Ankara: Notabene Yayınları.
• Gölçek, A. G. & Köktaş, A. M. (2016). Endüstri Devrimi ve Osmanlı İmparatorluğu: Askeri Fabrikalaşma Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (4), 95–105. DOI: 10.25287/ohuiibf.294663
• Güdek-Gölçek, Ş. (2023). Immanuel Wallerstein’in Dünya-Sistemleri Analizinin Epistemolojik Yaklaşımı ve Özdüşünümü. Fiscaoeconomia, 7(1), 885–910. Doi: 10.25295/ fsecon.1180282
• Gündüz, A. (2020). Ortaçağ'da Avrupa Feodal Kenti ve Osmanlı Kenti. Izmır Democracy Unıversıty Socıal Scıences Journal, 42–57.
• Güran, T. (2017). İktisat Tarihi. İstanbul: Der Kitabevi.
• Haney, L. H. (1920). History of economic thought; a critical account of the origin and development of the economic theories of the leading thinkers in the leading nations. New York: Macmillan.
• Heckscher, E. F. (1936). Revisions in Economic History: V. Mercantilism. The Economic History Review(Vol. 7), 44–54.
• Heckscher, E. F. (2007). Mercantilism (Cilt VOLUME 1). New York: London and New York.
• Hobsbawm, E. (2018). Sanayi ve İmparatorluk. (A. Ersoy, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Hobsbawm, E. (2019). Devrim Çağı(1789-1848). Ankara : Dost Kitabevi.
• Hunt, E. K., & Lautzenheiser, M. (2019). İktisadi Düşünce Tarihi Eleştirel Bir Perspektif. (V. U. Aslan, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hunt, E., & Lautzenheiser, M. (2011). History of Economic Thought . New York: M.E. Sharpe.
• Islahi, A. A. (2006). The Emergence of Mercantilism as a Reaction against Muslim Power: Some of the Evidences from History. Munich Personal RePEc Archive, Islamic Economics Research Center, 1–11.
• Jean Beuve, E. B. (2016). Mercantilism and Bureaucratic Modernization in Early Eighteenth-Century France. Economic History Society, 1–32.
• Keleş, R. (2005). Kent ve Kültür Üzerine. Mülkiye Dergisi, 9–18.
• Koçak, E. (2019). Merkantilist Politikalar Çerçevesinde Fransa İktisadının Doğu Akdeniz’deki Rekabetinin Tarihi Süreci. Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı .
• Maddison, A. (2006). The World Economy. OECD.
• Magnusson, L. (2015). The Political Economy of Mercantilism. New York,: Routledge Taylor & Francis Group.
• Marx, K. (2021). Das Kapital Band I Kritik der Politischen Ökonomie. (N. S. Mehmet Selik, Çev.) İstanbul : Yordam Kitap.
• Mathias, P. (1983). The First Industrial Nation The Economic History of Britain 1700–1914. New York: Taylor & Francis Group.
• Motomura, A. (1994). The Best and Worst of Currencies: Seigniorage and Currency Policy in Spain, 1597–1650. The Journal of Economic History, 1(54), 104–127.
• Örs, A. S. (2013). Kameralizm ve Osmanlı Devletine Etkileri (1808-1876). Yüksek Lisans Tezi . Afyonkarahisar: T.C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Özensoy, A. U. (2019). 15 ve 16. Yüzyıllarda Sömürgecilik Hareketleri, Fiyat Devrimi ve Sömürgecilik İdeolojisi. Tarih ve Gelecek Dergisi, 819–834.
• Özkan, M. (2020). Kamu Yönetimi Ansiklopedisi (Cilt 2). (Y. M. Işıkçı, E. Alacadağlı, & E. Akçagündüz, Dü) Ankara: Akademisyen Eğitim Danışmanlık Yayıncılık Hizmetleri A.Ş.
• Peukert, H. (2012). Handbook Of The History Of Economic Thought: Insights On The Founders Of Modern Economics. (J. G. Backhaus, Dü.) New York: Springer.
• Polanyi, K. ( 2001 ). The Great Transformation The Political and Economic Origins of Our Time . Boston, Massachusett: Beacon Press .
• Romano, B. M. (2003). European History. New York: Wiley Publishing.
• Savaş, V. F. (2007). İktisatın Tarihi. Ankara : Siyasal Kitabevi.
• Sweezy, P. M. (1986). PressFeudalism-to-Capitalism Revisited. Science & Society, 81-84.
• Sweezy, P. M., & Dobb, M. (1950). The Transition from Feudalism to CapitalismAuthor. Science & Society, 134-167.
• Tezgel, O. (2013, Ocak). Manüfaktürün Ortaya Çıkışı ve Fabrika Üretimine Geçişte Manüfaktürün Rolü: Emek Süreci Bağlamında Bir Değerlendirme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 4(1), 98–114.
• Ülgen, G. (2000). Merkantilizm'den Liberalizm'e Geçiş ve Piyasa Ekonomisi. İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi, 85–99.
• Ülgen, G. (2000). Merkantilizm'den Liberalizm'e Geçiş ve Piyasa Ekonomisi. İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi, 85–99.
• Wallerstein, I. (1976). From Feudalism to Capitalism: Transition or Transitions. Social Forces, 273–283.
• Williams, E. N. (1970). The Ancien Regime in Europe Government and Society in the Maior Sates 1648–1789. New York: Harper & Row, Publishers .
• Wood, D. (2004). Medieval Economic Thought. Edinburgh: Cambridge University Press.
• Zubritski, Mitropolski, & Kerov. (2011). İlkel Topluluk - Köleci Toplum - Feodal Toplum. (S. Belli, Çev.) Ankara: Sol Yayınları.