KABİN EKİPLERİNDE İŞ-AİLE ÇATIŞMASI VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 4, 795 - 820, 10.10.2024

Aybike Zorlu , Şafak Gündüz

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1433905

Öz

Havayolları, havacılık ekosisteminin önemli bir parçasıdır ve sürdürülebilir olmak için kaynaklarını verimli şekilde kullanmalıdır. Havayolu hizmet üretiminde önemli rol oynayan ve havayollarının marka imajını yansıtan kabin ekipleri, havayollarının en önemli kaynaklarından biridir. Havacılığın dinamik yapısı ve çalışma şartları kabin ekiplerinin hem iş hem de aile hayatlarındaki sorumlulukları arasında denge kurmalarını zorlaştırarak çatışma yaratabilir. Bu araştırma kapsamında kabin ekiplerinde iş-aile ve aile-iş çatışmalarının işten ayrılma niyetine etkisi araştırılmış ve bu değişkenlerin demografik faktörlere göre farklılık durumları incelenmiştir. Bu araştırma kapsamında Türkiye'deki havayollarında kabin görevlisi olarak çalışan 404 kişiden veri toplanmıştır. Anket ile toplanan verilerin analizi için SPSS 28.0 istatistik programı kullanılmıştır. Tüm ölçeklerin ve alt boyutlarının güvenilirliğini belirlemek için Cronbach-Alfa katsayısı incelenmiştir. Aynı zamanda geçerlilik ve faktör analizleri yapılmıştır. Bağımlı ve bağımsız değişkenler arası ilişkinin varlığını ve derecesini tespit etmek üzere yapılan çoklu regresyon analizi neticesinde kabin ekiplerinin yaşadığı iş-aile ve aile-iş çatışmalarının işten ayrılma niyetlerini etkilediği sonucuna varılmıştır. Demografik faktörler ve değişkenlerin ilişkisi için parametrik ve non-parametrik testlerden faydalanılmış ve iş-aile çatışmasının medeni hal ve eğitim durumuna, aile-iş çatışmasının medeni hal, eğitim durumu ve çocuk sayısına ve işten ayrılma niyetinin medeni hal ve aylık gelire göre anlamlı farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş-Aile Çatışması, İşten Ayrılma Niyeti, Kabin Ekipleri

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır. Bu araştırma için Maltepe Üniversitesi Etik Kurulu’nun 04.04.2022 tarih ve 2022/11-08 sayılı kararı ile etik kurul onayı alınmıştır.

Teşekkür

Yayın sürecinde katkısı olan hakemlere ve editör kuruluna teşekkür ederiz.

INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN WORK- FAMILY CONFLICT AND QUITTER INTENTION IN CABIN CREWS

Öz

Airlines are an important part of the aviation ecosystem and must use their resources efficiently to be sustainable. Cabin crews, who play an important role in airline service production and reflect the brand image of airlines, are one of the most important resources of airlines. The dynamic structure and working conditions of aviation can create conflict by making it difficult for cabin crew to balance their responsibilities in both work and family life. Within the scope of this research, the effects of work-family and family-work conflicts on intention to quit in cabin crews were investigated and the differences of these variables according to demographic factors were examined. Within the scope of this research, data was collected from 404 people working as cabin attendants in airlines in Turkey. As a result of the multiple regression analysis conducted to determine the existence and degree of the relationship between dependent and independent variables, it was concluded that the work-family and family-work conflicts experienced by cabin crews affected their intention to quit. Parametric and non-parametric tests were used for the relationship between demographic factors and variables, and it was revealed that work- family conflict differs significantly according to marital status and educational status, family-work conflict varies significantly according to marital status, educational status and number of children, and intention to quit varies according to marital status and monthly income. has come out.

Anahtar Kelimeler

Work-Family Conflict, Intention to Leave, Cabin Crew

Kaynakça

• Acun, A. (2016). İş aile çatışması ve turist rehberlerinin işten ayrılma niyetlerine etkisi, (Doktora Tezi), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Adkins, C. L., & Premeaux, S. F. (2012). Spending time: The impact of hours worked on work family conflict. Journal of Vocational Behaviour, 80, 380-389. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2011.09.003
• Aslan, Z., & Etyemez, S. (2015). İşgörenlerin tükenmişlik düzeylerinin işten ayrılma niyeti üzerine etkisi: hatay’daki otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 482-507. Erişim Adresi: https://isarder.org/2015/vol.7_issue.3_article022_full_text.pdf
• Bragger, J. D., Srednicki, O. R., Kutcher, E. J., Indovino, L.ve Rosner, E. (2005). Work-family conflict, work- family culture, and organizational citizenship behavior among teachers. Journal of Business and Psychology, 20(2), 303-324. https://doi.org/10.1007/s10869-005-8266-0
• Bruck, C. S., Allen, T. D.ve Spector, P. E. (2002). The relation between work–family conflict and job satisfaction: a finer-grained analysis. Journal of Vocational Behavior, 60, 336-353. https://doi.org/10.1006/jvbe.2001.1836
• Byrne, J.M., & Canato, A. (2017). It’s been a hard day’s night: work family interface and employee engagement. Organ. Dynam. 46 (2), 104–112. https://doi.org/10.1016/j. orgdyn.2017.04.006
• Cammann, C., Fichman, M., Jenkins, G. D., & Klesh, J. (1983). Assessing Organizational Change: A Guide to Methods, Measures, and Practices, Assessing the Attitudes and Perception of Organizational Members. S. E. Seashore, E. Lawler, P. H. Mirvisve, C. Cammann (Ed.), In Michigan Organizational Assessment Questionnaire. New York: John Wiley ve Sons.
• Carlson, D. S. (1999). Personality and role variables as predictors of three forms of work-family conflict. Journal of Vocational Behavior, 55, 236-253. https://doi.org/10.1006/jvbe.1999.1680
• Carlson, D. S., Kacmar, M. K., & Williams, L. J. (2000). Construction and initial validation of a multidimensional measure of work–family conflict. Journal of Vocational Behavior, 56(2), 249-276. https://doi.org/10.1006/jvbe.1999.1713
• Chen, C. F. (2006). Job satisfaction, organizational commitment, and flight attendants’ turnover intentions: A Note. Journal of Air Transport Management, 12, 274-276. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2006.05.001
• Chen, S. C. (2017). Paternalistic leadership and cabin crews' upward communication: the motivation of voice behavior. Journal of Air Transport Management, 62(4), 44-53. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2017.02.007
• Cheng, T.M., Hong, C.Y., Yang, B.C. (2018). Examining the moderating effects of service climate on psychological capital, work engagement, and service behavior among flight attendants. Journal of Air Transport Management, 67, 94-102. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2017.11.009
• Cho, D.-H., & Son, J.-M. (2012). Job embeddedness and turnover intentions: an empirical investigation of construction it industries. International Journal of Advanced Science and Technology, 40, 101-110. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/286015091_Job_Embeddedness_work_satisfaction_and_turnov er_intentions_of_construction_IT_workers
• Cotton, J. L., & Tuttle, J. M. (1986). Employee turnover: a meta-analysis and review with implications for research. Academy of Management Review, 11(1), 55-70. https://doi.org/10.2307/258331
• Çarıkçı, İ. H., & Çelikkol, Ö. (2009). İş-aile çatışmasının örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 153-170. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sbe/issue/23196/247777
• Demirci, U. (2019). İş doyumu ile işten ayrılma niyeti ilişkisine istihdam şekillerinin etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 1246-1258. DOI: 10.17719/jisr.2019.3134
• Dirik, D. (2019). Ulusal yazın bağlamında işten ayrılma niyetinin öncüllerine ilişkin bir meta-analiz çalışması. Yönetim ve Ekonomi, 26(1), 131-155. https://doi.org/10.18657/yonveek.520699
• Durna, U. (2004). Stres, A ve B tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 191-206. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13680/165545
• Duxbury, L. E.ve Higgins, C. A. (1991). Gender differences in work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 76(1), 60-74. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0021-9010.76.1.60
• Efeoğlu, İ. E.ve Özgen, H. (2007). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: ilaç sektöründe bir araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/4377/59983
• Erdoğan, I. (2009). The relationship between work-family conflict, life role salience and ındividual coping styles: A gender-sensıtive study, (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fu, C. K., & Shaffer, M. A. (2001). The tug of work and family: direct and indirect domain‐specific determinants of work‐family conflict. Personel Review, 30(5), 502-522. https://doi.org/10.1108/EUM0000000005936
• Fu, Y.K., (2013). The influence of internal marketing by airlines on customer-oriented behavior: a test of the mediating effect of emotional labor. Journal of Air Transport Management. 32, 49–57. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2013.06.014
• Frone, M. R., Russell, M., & Cooper, L. M. (1992). Antecedents and outcomes of work-family conflict: testing a model of the work-family interface. Journal of Applied Psychology, 77(1), 65-78. http://dx.doi.org/10.1037/0021-9010.77.1.65
• Frone, M. R., Yardley, J. K., & Markel, K. S. (1997). Developing and Testing an integrative model of the work family interface. Journal of Vocational Behavior, 50(2), 145-167. https://doi.org/10.1006/jvbe.1996.1577
• Giray, D. M.,& Ergin, C. (2006). Çift kariyerli ailelerde bireylerin yaşadıkları iş aile ve aile iş çatışmalarının kendini kurgulama davranışı ve yaşam olaylarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 21(57), 83-101.Erişim adresi: https://www.proquest.com/openview/13549c0f7c1de7626fa54f116a4f0386/1?pqorigsite=gscholar&cbl=2 8562
• Grandey, A. A.ve Cropanzano, R. (1999). The conservation of resources model applied to work–family conflict and strain. Journal of Vocational Behavior, 54(2), 350-370. DOI: 10.1006/jvbe.1998.1666
• Greenhaus, J., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. The Academy of Management Review, 10(1), 76-88. https://doi.org/10.2307/258214
• Gürbüz, S, & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları. Ankara.
• Gürbüz, S., & Bekmezci, M. (2012). İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarının bilgi işçilerinin işten ayrılma niyetine etkisinde duygusal bağlılığın aracılık ve düzenleyicilik rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41(2), 189-213. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuisletme/issue/9255/115789
• Gürpınar, G. (2006). Örgütsel adalet, örgütsel bağlılık, lider-üye mübadele ilişkisi ve ayrılma niyeti arasındaki ilişkiler üzerine ampirik bir çalışma. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Haar, J. M. (2004). Work-family conflict and turnover intention: exploring the moderation effects of perceived work-family support. New Zealand Journal of Psychology, 33(1), 35-39. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/279902256_Work- Family_Conflict_and_Turnover_Intention_Exploring_the_moderation_effects_of_perceived_work- family_support
• Hayes, L. J., O'Brien-Pallas, L., Duffield, C., Shamian, J., Buchan, J., Hughes, F., . . . North, N. (2012). Nurse Turnover: A Literature Review: An Update. International Journal of Nursing Studies, 49(7), 887- 905. DOI: 10.1016/j.ijnurstu.2011.10.001
• Hill, J. E. (2005). Work-family facilitation and conflict, working fathers and mothers, work-family stressors and support. Journal of Family Issues, 26(6), 793-819. https://doi.org/10.1177/0192513X05277542
• Hu, J.L., & Ho, C.W. (2016). Service quality and non-salary mechanism for airline companies in Taiwan. Journal of Air Transport Management. 55, 61–66. https://doi.org/10.1016/ j.jairtraman.2016.02.016
• Johnsrud, L. K., & Rosser, V. J. (2002). Faculty members’ morale and their intention to leave: a multilevel explanation. The Journal of Higher Education, 73(4), 518-542. DOI: 10.1353/jhe.2002.0039
• Karatepe, O., & Kılıç, H. (2007). Relationships of supervisor support and conflicts in the work family interface with the selected job outcomesof frontline employees. Tourism Management, 28, 238-252. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.12.019
• Kearns, S. K. (2019). Uluslararası Havacılığın Temelleri. (A. Türkdoğan, A. Alkan, B. Çotuksöken, G. Tezer, H. Uyanık, M. Düzgün, O. E. Vatandaş, R. H. Kul, S. Korkmaz, S. Aydoğan, T. Saraçyakupoğlu, Çeviri) İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Lee, T. W., & Maurer, S. D. (1997). The retention of knowledge workers with the unfolding model of voluntary turnover. Human Resource Management Review, 7(3), 247-275. https://doi.org/10.1016/S1053- 4822(97)90008-5
• March, J., & Simon, H. (1958). Organizations. New York: John Wiley and Sons.
• McBey, K., & Karakowsky, L. (2001). Examining sources of influence on employee turnover in the part-time work context. Career Development International, 6(1), 39-48. https://doi.org/10.1108/01437730010325013
• Mumu, J. R., Tahmid, T., & Azad, M. A. K. (2021). Job satisfaction and intention to quit: A bibliometric review of work-family conflict and research agenda. Applied Nursing Research, 59, 151334. https://doi.org/10.1016/j.apnr.2020.151334
• Nohe, C., Meier, L. L., Sonntag, K., & Michel, A. (2015). The chicken or the egg? a meta-analysis of panel studies of the relationship between work–family conflict and strain. Journal of Applied Psychology, 100(2), 522- 536. https://doi.org/10.1037/a0038012
• Özen Kutanis, R. (2015). Türkiye'de Örgütsel Davranış Çalışmaları. Ankara: Gazi Kitap Evi Tic. Ltd. Şti. Özmutaf, N. M. (2007). Örgütlerde bireysel performans unsurları ve çatışma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 41-60.
• Price, J. L., & Mueller, C. W. (1981). A causal model of turn- over for nurses. Academy of Management Journal, 24(3), 543-565. https://doi.org/10.2307/255574.
• Steers, R. M., & Mowday, R. T. (1981). Employee turnover and post-decision justification. Research in Organizational Behavior, 3, 235-282.
• Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, (16), 282-298. https://doi.org/10.1016/0001-8791(80)90056-1
• Şengil, S. (2023). Örgüt kültürü, iş yeri yalnızlığı ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi:Ankara medipol üniversitesi örneği, (Yüksek Lisans Tezi), Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tang, A. D., Chang, M.L., Wang, T.H., & Lai, C. H. (2020). How to create genuine happiness for flight attendants: Effects of internal marketing and work-family interface. Journal of Air Transport Management, 87,1-9. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101860
• Tett, R. P., & Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: path analyses based on meta‐analytic findings. Personnel Psychology, 46(2), 259-293. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1993.tb00874.x
• Turunç, Ö.& Çelik, M. (2010). Algılanan örgütsel desteğin çalışanların iş-aile, aile-iş çatışması, örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyetine etkisi: savunma sektöründe bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 209-232. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/2825/38175
• Torun, Y. (2016). Personel güçlendirme ve işten ayrılma niyeti ilişkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü: Örgütsel sinizm ölçeği geliştirmeye yönelik bir araştırma. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Voydanoff, P. (1988). Work role characteristics, family structure demands, and work/family conflict. Journal of Marriage and Family, 50(3), 749-761. https://doi.org/10.2307/352644
• Voydanoff, P. (2004). Implications of work and community demands and resources for work-to family conflict and facilitation. Journal of Occupational Health Psychology, 9(4), 275-285. https://doi.org/10.1037/1076- 8998.9.4.275Yener, S. (2018). İşten ayrılma niyetinin belirleyeni olarak psikolojik rahatlık. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 169-192. https://doi.org/10.18037/ausbd.552551