ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN MAL MUKABİLİ ÖDEME SİSTEMİNİN OLUŞTURDUĞU TAHSİLAT RİSKİ VE BU RİSKİN AZALTILMA YÖNTEMLERİ

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 510 - 524, 30.01.2025

Metin Ketboğa

Öz

Uluslararası ticaretin en önemli konularından birisi ihraç edilen malın bedelinin tahsil edilememe riskidir. Malın bedelinin tahsil edilememesi hem ihracatçı firmaların hem de ihraç ürünün ortaya çıkmasına katkı sağlayan birçok tedarikçi firmanın domino etkisi ile zarar görmesine neden olmaktadır. Mal mukabili ödeme yöntemi, uluslararası ticarette kullanılan geleneksel ödeme yöntemlerinden birisidir. Mal mukabili ödeme yönteminde ihracatçı firmalar, ihraç ettikleri ürünün bedelini ürünün teslim edilmesinden sonra tahsil etmektedir. Mal mukabili ödeme yönteminin bu özelliği, satıcı firmaların malın teslim edilmesinden sonra alacak riski ile karşı karşıya kalmalarına sebep olmaktadır. Türkiye’nin 2014-2023 yılları arasındaki dış ticaret verileri incelendiğinde, Türkiye’nin ihracatında mal mukabili ödeme yönteminin %66,22 ile yoğun bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Bu durum Türk ihracatçıların her an bir tahsilat riski ile karşı karşıya kalma ihtimalini ortaya çıkarmaktadır. Bu makalenin amacı, ihracatçı firmaların mal mukabili ödeme yöntemini kullanırken ihracat bedelinin tahsilat riskini azaltacak yöntemleri araştırarak, geleceğe yönelik firmaların olası bir finansal sorun yaşamalarının önüne geçecek çözüm önerileri sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ticaret, Uluslararası Ödeme Yöntemleri, Mal Mukabili Ödeme, İhracat, İthalat

COLLECTION RISK CREATED BY THE PAYMENT AGAINST GOODS SYSTEM USED IN INTERNATIONAL TRADE AND METHODS TO MITIGATE THIS RISK

Öz

One of the most important issues in international trade is the risk of not being able to collect the price of the exported goods. Failure to collect the price of the goods causes losses to both exporting companies and many supplier companies that contribute to the emergence of the exported product with a domino effect. The cash against goods payment method is one of the traditional payment methods used in international trade. In the cash against goods payment method, exporting companies collect the price of the product they export after the product is delivered. This feature of the cash against goods payment method causes the seller companies to face the risk of receivables after the delivery of the goods. When Turkey's foreign trade data between 2014 and 2023 is examined, it is seen that the cash against goods payment method is used intensively in Turkey's exports with 66.22%. This situation reveals the possibility that Turkish exporters may face a collection risk at any time. The purpose of this article is to examine the methods that will reduce the risk of non-payment of the export price when exporting companies use the cash against goods payment method and to offer solution suggestions that will prevent companies from experiencing possible financial problems in the future.

Anahtar Kelimeler

International Trade, International Payment Methods, Cash Against Goods Payment System, Export, Import

Kaynakça

• Ağsakal, A., Erkan, M.K. (2016). Türkiye’de Dış Ticarette Ödeme Şekilleri ve Faiz Oranları, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 581-588.
• Andrius, J., Ilona J. (2023). The Upgraded Complex of Payment Methods Following Expansion of Contract Manufacturing in International Trade. Journal of Business and Economic Development. 8(1). 12-21. Doi: 10.11648/j.jbed.20230801.13
• Akkaya, Ü. (2005). Vesaik Mukabili ve Mal Mukabili Ödeme Şekillerinin Karakteristik Özellikleri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı. İstanbul. https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/41172.pdf (Erişim Tarihi: 27.12.2024).
• Akgüç, Ö. (2013). Dış Ticaret Finansmanı. İstanbul: Arayış Basım ve Yayıncılık.
• Bayram, O. (2019). Uluslararası Ticarette Tahsil Esasına Dayalı Ödeme Şekillerini ve Uygulama Adımları. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi İİBF Dergisi. 2(2). 209-216.
• Borchert, I., Yotov, Y.V. (2017). Distance, Globalization, And International Trade. Economics Letters, 153(2017), 33-58. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2017.01.023
• Ceylan, A., Korkmaz T. (2021). İşletmelerde Finansal Yönetim. Bursa: Ekin Basım Yayıncılık.
• Chye, K. (2014). Bank Payment Obligation. International Chamber of Commerce. Erişim Adresi: https://icc.tobb.org.tr/docs/Bank%20Payment%20Obligation.pdf (Erişim Tarihi: 20.02.2024).
• Cseko, K. (2009). Legal Characteristics of The Standby Letter of Credit. England: EU Working Papers.
• Çatuk, C. (2022). Uluslararası Ticarette Ödeme Şekilleri ve Oluşabilecek Riskler. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/profile/Cuneyt-Catuk/publication/358875185_ULUSLARARASI_TiCARETTE_ODEME_SEKILLERI_VE_OLUSABI_LECEK_RISKLER/links/6219cbaab1bace00839c2bf0/ULUSLARARASI-TiCARETTE-OeDEME-SEKILLERI-VE-OLUSABI-LECEK-RISKLER.pdf.(Erişim Tarihi: 05.02.2024)
• Çolak, S. (2010). Genetik Algoritmalar Yardımı ile Gezgin Satıcı Probleminin Çözümü Üzerine Bir Uygulama. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 423–438.
• Demiral, A. (2018). İhracat Kredi Sigortasının Önemi: Türkiye Örneği. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 10(19). 262-276.
• Dilek., M. (2007). Dış Ticarette Ödeme Yöntemleri ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar. (Yüksek Lisans Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı, Gazi Üniversitesi. Ankara. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=CR5f2hwQ63dWbQKTB41DHA&no=otqb0nIkScZNTbbscfOSIw
• Hun, P. (2011). A Study on Risk Management of Concerned Parties in Forfaiting. The International Commerce and Law Review. 52(2). 25-44.
• Hwang, S. ve Im, H. (2019). Why did the terms of payment in international trade change so much?, Applied Economics Letter. 26(7). 577-581.
• ICC Turkey, (2024). Bank Payment Obligation. Erişim Adresi: https://icc.tobb.org.tr/docs/BPO%20MAKALE%206.pdf (Erişim Tarihi: 27.12.2024).
• ITA. (2024). Payment Problems, https://www.trade.gov/payment-problems (Erişim Tarihi: 23.12.2024).
• Jancikova, E. (2014). Bank Payment Obligation – New Challenge For Supply Chain Finance. Proceedings of the 16th International Scientific Conference Finance and Risk 2014 vol. 2. 107-116. https://nhf.euba.sk/www_write/files/katedry/kfin/2014/FaR_2014_vol.2.pdf#page=189 (Erişim Tarihi: 25.12.2024).
• Kaya, F. (2014). Dış Ticaret ve Finansmanı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Long, D. (2019). International Logistic, Heidelberg: Springer.
• Mazure, G. (2010). Forfaiting and Factoring as the Means for Handling Transactions. Economic Science for Rural Development. 236-245.
• Michalski, E. (2016). International Competitive Intelligence. Annals of Marketing Management & Economics, 2 (1). 67-78. Erişim Adresi: https://amme.sggw.edu.pl/article/download/6853/5838/10438 (Erişim Tarihi: 27.12.2024).
• Mizan, A. (2011). Factoring: a Better Alternative of International Trade Payment Methods. ASA University Review. 5(2). 247-264.
• Onursal, E. (2013). Mevzuat ve Teknik Yönleri ile Dış Ticaret. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Ortakarpuz, M. (2019). The Management Risk of Collection Risk in Export. International Conferance on Advanced Reasrch in Managment, Business and Finance. 1-14. https://www.researchgate.net/publication/338236836_The_Management_of_Collection_Risk_in_Export (Erişim Tarihi: 29.12.2024).
• Özatay, F. (2011). Parasal İktisat Kuram ve Politika. Ankara: Efil Yayınevi.
• Öztürk, A., Sandalcılar, A. (2018). Dış Ticaret İşlemlerinde Tercih Edilen Ödeme Yöntemleri: Doğu Karadeniz Bölgesi Üzerine Bir Uygulama. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 20(4). 201-217.
• Polar, A. (2015). Uluslararası Ticarette Risk Yönetimi. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Kürsel Ekonomik Yayınları.
• Seyidoğlu, H. (2016). Uluslararası Finans. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Takım, A., İmamoğlu, İ., Naktiyok, Y. (2018). Dış Ticaret İşlemleri. Bursa: Ekin Kitap Evi Yayınları.
• TİM, (2024), İhracat Kredi Sigortası. Erişim Adresi: https://tim.org.tr/download/813a3a38b5ea43378878d45bb22fd5d1/5.2.T%C3%9CRK%20EX%C4%B0MBANK-ihracat%20Kredisi%20Sigortas%C4%B1.pdf (Erişim Tarihi: 28.12.2024).
• TÜİK. (2024). Dış Ticaret Verileri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Dis-Ticaret-104, (Erişim Tarihi: 20.02.2024)
• Türk Eximbank. (2024). Alacak Sigortası. Erişim Adresi: https://eximbank.gov.tr/tr/urun-ve-hizmetlerimiz/alacak-sigortasi, (Erişim Tarihi: 01.02.2024).
• UCC, (2024). What Is Cash on Delivery and How Does It Work, Erişim Adresi: https://www.uschamber.com/co/start/strategy/what-is-cash-on-delivery (Erişim Tarihi: 28.12.2024).
• Vriens, D. (2004). The Role of Information and Communication Technology in Competitive Intelligence. In D. Vriens (Ed.), Information and Communications Technology for Competitive Intelligence, IGI Global Scientific Publishing. 1-33. https://doi.org/10.4018/978-1-59140-142-1.ch001
• Yalçıner, K. (2012). Uluslararası Finansman. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yu, L., Lıu, Q., Hua, R., Fu, Y. (2020). Risk Analysis of Cash on Delivery Payment Method by Social Network Analysis and Fuzzy Petri Net. IEEE Access. 174160-174168.