KARŞILAŞTIRMALI AFET YÖNETİMİ TÜRK VE FRANSIZ JANDARMASI ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 341 - 360, 30.01.2025

Tekin Avaner , Aslan Mehmet Çoşkun

Öz

Son yıllarda dünya genelinde yaşanan afetler birçok ülkede büyük oranda fiziki, sosyal ve ekonomik kayıplara sebep olmaktadır. Birçok ülke bu afet kayıplarını azaltmak amacıyla afet yönetim politikalarını Sendai afet risk azaltma çerçevesinin hedefleri ve stratejileri ile uyumlu hale getirmeye çalışmaktadır. Afetlerin sebep olduğu sosyal ve ekonomik kayıpların önlenmesi ancak toplumun bütün kesimlerden paydaşların sürece katılımı ve proaktif önleyici tedbirlerin hayata geçirilmesi ile sağlanabilmektedir. Bu bağlamda Türkiye’de 2009 yılında bütünleşik afet yönetim modeli Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) kurulması ile uygulamaya alınmıştır. Bu yaklaşımda afet öncesi ve sonrası dönem için farklı bakanlıklar, kurum ve kuruluşlar, STK, özel sektör ve gönüllüler arasında gerekli koordinasyon sağlanarak etkin bir işbirliği ile afetlere karşı güçlü bir savunma gerçekleştirmektedir. Türkiye’de afet yönetiminde milat olarak kabul ettiğimiz 1999 depreminden sonra jandarma, afetlere müdahalede desteğini artırarak bütünleşik afet yönetiminde önemli bir aktör konumuna gelmiştir. Çalışmada, afetler, afetlerin etkileri ile Türk ve Fransız afet yönetim sistemleri incelenmiş, afet yönetim sistemi odağında Türk ve Fransız Jandarmalarının rol ve sorumlulukları örnek olaylar üzerinden değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, Türk ve Fransız jandarmalarının iki ülkenin maruz kaldığı risklere göre, afet yönetiminde benzer amaçlarla farklı gelişim alanlarında şekillendiği tespiti ile bu çerçevede öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Jandarma, Afet Yönetimi, TAMP, Fransa, ORSEC

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyulduğunu yazarlar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde ÖHÜİİBF Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazarlarına aittir.

Teşekkür

Yayın sürecinde başta hakemler ve editör kurulu olmak üzere emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunarım.

COMPARATIVE DISASTER MANAGEMENT EXAMPLE OF TÜRK AND FRENCH GENDARMERIE

Öz

In recent years, disasters have caused significant physical, social and economic losses in many countries around the world. In order to reduce disaster losses, countries are trying to align their disaster management policies with the goals and strategies of the Sendai disaster risk reduction framework. Preventing social and economic losses caused by disasters can only be achieved by the participation of stakeholders from all segments of society in the process and the implementation of proactive preventive measures. In this context, the integrated disaster management model was put into practice in Türkiye in 2009 with the establishment of the Disaster and Emergency Management Presidency (AFAD). In this approach, the necessary coordination is provided between different ministries, institutions and organizations, NGOs, the private sector and volunteers for the pre- and post-disaster period and a strong defence is carried out against disasters with effective cooperation. After the 1999 earthquake, which we consider a milestone in disaster management in Türkiye, the gendarmerie increased its support in disaster response and became an important actor in integrated disaster management. In the study, disasters, the effects of disasters and Türk and French disaster management systems were examined, and the roles and responsibilities of the Türk and French Gendarmes were evaluated through case studies in the focus of the disaster management system. As a result, it was determined that the Türk and French Gendarmes were shaped in different development areas with similar purposes in disaster management according to the risks that the two countries are exposed to, and new strategies are presented within this framework

Anahtar Kelimeler

Gendarmerie, Disaster Management, TAMP, France, ORSEC

Kaynakça

• AFAD, (2023). 2022 Doğa kaynaklı olay istatistikleri, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Ankara. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Istatistikler/2022-Yili-Doga-Kaynakli-Olay-Istatistikleri.pdf
• AFAD Sözlük, (2014). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. ISBN: 978-975-19-6271-3. 2014.Ankara
• Ak, T., (2022). Afetlere müdahalede jandarmanın katkısı: 2020 yılı Elazığ-Sivrice depremi örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi. 5(2). 430—447. DOI: 10.33712/mana.1124481
• Akkaş, N., (2003). Jandarma teşkilatına ilişkin genel bilgiler, A. Z. Özgür (Ed.) Jandarmanın Görev ve Yetkileri, Anadolu Üniversitesi Yayını. Eskişehir, s.61-85.
• Altundaş, O., (2013). Yeni yüzyılda jandarma teşkilatları ve değişim. Türk İdare Dergisi. Cilt: 85, Sayı: 476. 415—444.
• Anadolu Ajansı, (2020). Elazığ’da depremzedelerin ev eşyaları jandarma araçlarıyla taşınıyor. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/elazigda-depremzedelerin-ev-esyalari-jandarma-araclariyla-tasiniyor/1728618
• Anadolu Ajansı-a, (2023). Deprem bölgesinde 186 bin 239 konteynerin kurulumu tamamlandı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/deprem-bolgesinde-186-bin-239-konteynerin-kurulumu-tamamlandi
• Anadolu Ajansı-b, (2023). Deprem bölgesinden tahliye edilip geri dönmek isteyenlere kolaylık sağlanacak. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/afad-deprem-bolgesinden-tahliye-edilip-geri-donmek-isteyenlere-kolaylik-saglanacak/2884284
• Avaner, T., (2022). Afet yönetiminde teknoloji: geçmişten geleceğe risk azaltma ve müdahale teknolojileri üzerine,
• Bozkurt Ö. (Ed.), 2022. Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminde Afet Politikaları, Ankara: TİAV. ISBN:978-625-7197-29-8. ss 291—319.
• Avaner, T., & Fedai, R., (2020). Türkiye’de afet yönetiminde kurumsal yapılanma, Farklı Boyutları ile Afet Yönetimi. Yaman M. & Çakır E. (Ed.), Nobel Yayınları, Ankara, ss 25—43.
• Avaner, T., & Ayas Ö., (2021). Jandarma bölgesinde afet yönetimi ve malvarlığına karşı suç: elazığ ve malatya depremleri örnekleri. Global Journal of Economics and Business Studies, 10(20), 26—41.
• Avaner, T., & Lekesizgöz K. A., (2021). Afet Yönetiminde Kolluğun Etkinliği: Elazığ Depreminde Jandarma Çadır Kurma Faaliyetleri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 339—356. https://doi.org/10.17494/ogusbd.1040350
• Aydın, A., Durgun S. H., & Bucak, U., (2019). Jandarma genel komutanlığının içişleri bakanlığına hızlı uyumu, Assam Uluslararası Hakemli Dergi 13. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildirileri Özel Sayısı, 70—83. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/assam/issue/48907/572410
• Bitfrost, (2023). Reasüransta doğal afetler, Retrieved from: https://www.bifrost.re/blog/natural-catastrophes-in-reinsurance
• Building Resilience, (2020). Why invest in resilience?, Retrieved from: https://cdkn.org/sites/default/files/files/Why-invest-in-resilience_A-BRACC-policy-brief.pdf
• Carte de France, (2023). Departement du Haut-Rhin – 68, Retrieved from: https://www.cartesfrance.fr/carte-france-departement/carte-departement-Haut-Rhin.html
• Centre for Research on the Epidemiology of Disasters-CRED, (2022). Disaster year in review 2021global trends and perspectives report, Issue No. 62. Retrieved from: https://cred.be/sites/default/files/2021_EMDAT_report.pdf
• Crutchfield M., (2013). Phases of disaster recovery: emergency response for the long terme, Retrieved from: https://reliefweb.int/report/world/phases-disaster-recovery-emergency-response-long-term
• Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, (2018). Bakanlıklara bağlı. ilgili. ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşların teşkilatı hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Resmî Gazetenin Tarihi - Sayısı: 15/7/2018 - 30479
• Çoban H., (2019). Afet sonrası iyileştirme planı hazırlanması, Resilience. 3(2). 239—246. DOI: 10.32569/resilience.618181
• Drabek, T. E., (1996). Sociology of disaster: ınstructor guide, Emmitsburg. MD: Emergency Management Institute, Federal Emergency Management Agency.
• Drabek, T.E., (2004). Social dimensions of disaster 2nd ed.: instructor guide. Emmitsburg, Maryland: Emergency Management Institute, Federal Emergency Management Agency.
• EM-DAT Documentation, (2023). EM-DAT veri giriş kriterleri, Retrieved from: https://doc.emdat.be/docs/protocols/entry-criteria/
• EM-DAT, (2017). The emergency disasters data base, Retrieved from: www.em-dat.net/new.htm
• EM-DAT, (2023). The emergency disasters data base, Retrieved from: www.em-dat.net/new.htm Ergünay O., (2009). Afet yönetimi: genel ilkeler, tanımlar, kavramlar, Acil ve Afet Dergisi, 2(4), Acil ve Afet Derneği. Ankara. 2014. Ankara: Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• Erkal T., & Değerliyurt, M., (2009). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi. 14 (22). 147—164. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunidcd/issue/2437/31194
• EU Civil Protection,(2023). france civil protection, european civil protection and humanitarian aid operations. Retrieved from: https://civil-protection-humanitarian-aid.ec.europa.eu/what/civil-protection/national-disaster-management-system/france_en
• Gendarmerie National, (2018). Les pelotons de gendarmerie de haute montagne fêtent leurs 60 ans. Retrieved from: https://www.gendarmerie.interieur.gouv.fr/gendinfo/histoire/les-pelotons-de-gendarmerie-de-haute-montagne-fetent-leurs-60-ans
• Gendarmerie National-a, (2020). Le gendarme du XIXe siècle, homme-orchestre de la sécurité publique, Retrieved from: https://www.gendarmerie.interieur.gouv.fr/gendinfo/histoire/le-gendarme-du-xixe-siecle-homme-orchestre-de-la-securite-publique
• Gendarmerie National-b, (2022). Série d’incendies sur le territoire : les gendarmes mobilisés pour assurer la protection de la population, Retrieved from: https://www.gendarmerie.interieur.gouv.fr/gendinfo/actualites/2022/serie-d-incendies-sur-le-territoire-les-gendarmes-mobilises-pour-assurer-la-protection-de-la-population
• Haut-Rhin.(2013). Haut-Rhin plan orsec departemental, service ınterministériel de défense et de protection civiles. Retrieved from: https://www.haut-rhin.gouv.fr/contenu/telechargement/6502/34961/file/ORSECDG68vol1.pdf
• Institut des Hautes Etudes de Défense Nationale- IHEDN, (2021). Contrıbutıons et coopératıons des forces mılıtaıres aux ınterventıons lors de catastrophes clımatıques: perspectıves transatlantıques. Retrieved from: https://ihedn.fr/en/2021/05/04/contributions-et-cooperations-des-forces-militaires-aux-interventions-lors-de-catastrophes-climatiques-perspectives-transatlantiques/
• Jandarma Dergisi, (2021, 03 Ekim). Cumhuriyet öncesi dönemde jandarmanın eşkıya ile mücadelesi, Jandarma Dergisi Sayı 160. ss 10—15. Ankara
• Jandarma Genel Komutanlığı-a, (2024). Jandarma asayiş bot komutanlığı, Erişim adresi: https://www.jandarma.gov.tr/asayis/jandarma-asayis-bot-komutanligi
• Jandarma Genel Komutanlığı-b, (2024). Jandarma sualtı arama ve kurtarma timleri, Erişim adresi: https://www.jandarma.gov.tr/jandarma-sualti-arama-ve-kurtarma-timleri-sak
• Jandarma Genel Komutanlığı-c, (2024). JAK tabur komutanlığı, Erişim adresi: https://www.jandarma.gov.tr/joak/jak-tabur-komtanligi
• Jandarma Genel Komutanlığı-ç, (2024). Jandarma köpek timleri, Erişim adresi: https://www.jandarma.gov.tr/jandarma-kopek-timleri
• Jandarma Kanunu, (1983). Jandarma teşkilat görev ve yetkileri kanun. Resmi Gazete Tarih: 12.03.1983 Sayı: 17985, Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2803.pdf
• JICA, (2004). Türkiye’de doğal afetler konulu ülke strateji raporu, Erişim Tarihi: 14.06.2024. https://www.spo.org.tr/resimler/ekler/5d8ce590ad8981c_ek.pdf
• JICA, (2022). Global agenda, Erişim adresi: https://www.jica.go.jp/english/TICAD/overview/publications/leviid00000003sp-att/global_agenda_20_20.pdf
• JÖAK, (2023). İzmir depremi arama ve kurtarma faaliyeti, Erişim adresi: https://www.jandarma.gov.tr/joak/izmir-depremi-arama-ve-kurtarma-faaliyeti
• Kadıoğlu M., (2008). Modern bütünleşik afet yönetimin temel ilkeleri, afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri. JICA Türkiye Ofisi Yayınları No:2. Ankara 2008. ss.1—34. s.6.
• Kahraman S., Polat E., & Korkmazyürek B.,(2021). Afet yönetim döngüsündeki ana terimler, Avrasya Terim Dergisi, 9 (3). 7—14, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejatd/issue/66518/958753
• Korkut, Y., (2019). Afet yönetiminde kritik başarı faktörlerini belirlemek için analitik hiyerarşi prosesi ve metin madenciliği destekli bir model önerisi, Yüksek Lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, 206 s.
• La sécurité çivile, (2004). Loi n° 2004-811 du 13 août 2004 de modernisation de la sécurité çivile, Retrieved from: https://www.legifrance.gouv.fr/loda/id/JORFTEXT000000804612
• Lee, J., (2020). Post-disaster trust in Japan: the social impact of the experiences and perceived risks of natural hazards, Environmental Hazards. 19:2.171186. DOI: 10.1080/17477891.2019.1664380
• Ministère De L’intérieur, (2023). Sséismes en turquie et syrie : envoi par la france de personnels de la sécurité civile et du centre de crise et de soutien, Retrieved from: https://www.interieur.gouv.fr/actualites/communiques-de-presse/seismes-en-turquie-et-syrie-envoi-par-france-de-personnels-de
• National Academies,(1999). The ımpacts of natural disasters: a framework for loss estimation. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/6425. Retrieved from: https://nap.nationalacademies.org/catalog/6425/the-impacts-of-natural-disasters-a-framework-for-loss-estimation
• National Gendarmerie, (2022). Gironde : tous les moyens de l’état mobilisés sur le front des incendies, Retrieved from: https://www.gendarmerie.interieur.gouv.fr/gendinfo/actualites/2022/gironde-tous-les-moyens-de-l-etat-mobilises-sur-le-front-des-incendies
• NATO, (2023). The French Gendarmerie nationale, NATO stability policing centre of excellence, Erişim adresi: https://www.nspcoe.org/about-us/sponsoring-nations/french-republic/french-gendarmerie/#
• OECD, (2017). Boosting disaster prevention through ınnovative risk governance ınsights from austria, france and switzerland, OECD Reviews of Risk Management Policies, OECD Yayınları, Paris. Erişim tarihi: 14.08.2024 https://doi.org/10.1787/9789264281370-en
• ORSEC Direktif, (2006). Planification ORSEC départementale, direction de la defense et de la securite civile, Erişim adresi: https://wwz.cedre.fr/content/download/5010/file/orsec06.pdf
• Özmen, R., (2016). Afet sonrası iyileştirme sürecinde devletin rolü, Ankara: Mülga Kalkınma Bakanlığı Yayınları. ISBN: 978-605-9041-70-6.
• Sécurité Intérieure, (2023). Code de la sécurité intérieure, Erişim adresi: https://www.legifrance.gouv.fr/codes/id/LEGISCTA000029657572
• Strateji Bütçe Başkanlığı, (2023). Kahramanmaraş ve Hatay depremleri raporu, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023-Kahramanmaras-ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf
• TDK, (2025). Afet Nedir? , Türk Dil Kurumu Sözlüğü Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Türkiye Afet Müdahale Planı, (2022). Türkiye afet müdahale planı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Planlar/TAMP.pdf
• Uluğ A., (2014). Kentin doğal afetlere hazırlık durumu/doğal afetler ve İzmir Doğal Afet Bilinci ve Yönetimi. Nasıl Bir Afet Yönetimi?. TMMOB İzmir Kent Sempozyumu. Erişim adresi: https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=137909
• Verbeurgt, J., (2019,13 December). Police and paramilitary forces in france, Retrieved from: https://euro-sd.com/2019/12/articles/15555/police-and-paramilitary-forces-in