TÜRKİYE HİMÂYE-İ ETFÂL CEMİYETİ ÇOCUK KÜLLİYATI : 11 NUMARALI ESERDE YER ALAN ÇOCUK ŞARKILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 5 - 53, 30.06.2020

Barış İpekçiler Kaan Gündüz

https://doi.org/10.31811/ojomus.741147

Öz

Çocuk şarkıları, yetiştirilmesi hedeflenen bir çocuk profilinin ortaya çıkartılmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Geçmişte de Gürbüz Türk Çocuğu profilini yetiştirmek için müzik eğitimi alanında adımlar atılmış ve bu doğrultuda birkaç çocuk şarkıları kitabının basıldığı bilinmektedir. Bu kitaplar ve çocuk şarkıları bir repertuvar adına yetersiz kaldığı düşünülse de gün geçtikçe Osmanlı Türkçesi ile yazılmış yeni yeni kaynakların ortaya çıktığını görmekteyiz. Bu doğrultuda günümüzdeki adı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu geçmişte ise Türkiye Himâye-i Etfâl Cemiyeti elini taşın altına sokmuş, çocukların eğitimi için bir külliyat meydana getirme çabası içerisinde pek çok kitabı basmış ve çocuk şarkıları kitabını da unutmamıştır. Bu Külliyatın 11 numaralı kitabı ise Çocuk Şarkıları üzerinedir. Bu kaynakların günümüz Türkçesine aktarılması ve incelenmesinin çocuk şarkıları repertuvarının genişlemesinde oldukça büyük bir öneme sahip olduğunu görülmektedir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden tarihi yöntem kullanılmıştır. Kitap içerisinde tespit edilen 12 şarkı, ritim, tonalite, ses sınırı, form, bestekâr, güftekâr, sözler ve konu gibi çeşitli unsurlar dahilinde, kitabın basıldığı yıla en yakın olan 1926 müzik öğretim programı çerçevesinde incelenmiştir. Sonuç olarak, şarkıların hemen hemen hepsinin dönemin müzik eğitiminde kullanılabilir düzeyde olduğu ve genele hitap eden bir kitap olduğu, şarkıların kitaptaki sıra ile incelendiğinde kolaydan zora doğru bir sistem içerisinde tasarlandığı ve pedagojiye dikkat edildiği, Tüm şarkıların beste ve güftekârının Mehmed Bahâ [Pars]’a ait olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mehmed Bahâ, çocuk şarkıları, Himaye-i Etfal cemiyeti, çocuk külliyatı

ASSOCIATION OF TURKISH HİMÂYE-İ ETFÂL CHILD COLLECTED WORKS: EXAMINATION OF CHILDREN’S SONGS IN WORK NUMBER 11

Öz

Child songs have a great importance in the process of obtaining an ideal child profile that we desire to raise. It is supposedly known that lots of books regarding child songs have been brought out in the past to raise that robust Turkish child profile in the field of music. Although it has been thought that those books and child songs are insufficient as the meanings of creating repertoire, we now see that recent sources which were written in Ottoman Turkish are emerging as the time goes by. At that very moment, what we know as Social Services and Child Protection Agency but named Turkish Himâye-i Etfâl Community then, broke its own neck in the effort to create a corpus for children’s education and brought out lots of books which also include child songs. The 11th book of this collected works is about child songs. Also, transferring and translation of those books to Turkish is very important in terms of development and expansion of child songs repertoire. In that research historical method has been used out of the qualitative methods. Twelve songs have been examined in terms of rhythm, tonality, vocal range, form, composer, lyricist, lyrics and theme within the scope of the nearest time which is the music education program of 1926. Consequently, nearly all of the songs’ levels being adequate to be used in the musical education of its time, songs’ being able strike to anyone’s fancy, being designed easiest to hardest when analyzed respectively, being wary of the pedagogy and the fact that all the lyrics and compositions belongs to Mehmed Bahâ [Pars] have been seen. 

Anahtar Kelimeler

Mehmed Bahâ, Child Songs, Himaye-i Etfal Community, Himaye-i Etfal Community, Child Collected works

Kaynakça

• Altın, H. (2008). 1869 “Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri” Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13:1. s.271-283.
• Aydın, M. B.(2004). Âlem-i Mûsikî (çeviri yazım ve inceleme). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek lisans tezi. İzmir
• Bahâ, M.(1919). Musiki Üss-i Mizana Dahil Olmalı. Âlem-i Mûsikî. Sayı 5 sf 33- 40. İdârehanesi hüdâvendigâr Matbaası.
• Bardakçı, M.(2009).Opera besteleyip sahneye koyan bir nakşibendî şeyhi. https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/221304-operet-besteleyip-sahneye-koyan-bir-naksibendi-seyhi Erişim tarihi 15.05.2020
• Baytal, Y. (2009). Atatürk Döneminde Nüfusu Artırma Çalışmaları ve Gürbüz Türk Çocuğu Projesi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(10), 117-137.
• İlk Mekteplerin Müfredat Programı (1926). İlk Mekteplerin Müfredat Programı. Milli matbaa. İstanbul.
• Öztürk, Y. (2020). "Âlem-İ Mûsikî Dergisi Özelinde “Mûsikîşinâslar” Üzerine Bir İnceleme" Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈ Dergisi, sayı 39, Denizli, s. 379-391.
• Sarıkaya, M. (2005). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935. Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. Doktora Tezi. Erzurum
• Sarıkaya, M. (2007). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti. A.Ü. Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(34), 321-338.
• Toker, H. Özden, E. (2013). “Osmanlı Devleti’nde Müzik Eğitimi Veren Önemli Kurumlar” Rast Müzikoloji Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, s. 107-128.
• Ummanel, A. (2017). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti Yayınlarından Bir Kartpostalın Çocuk Hakları Bağlamında İncelenmesi. İlköğretim Online, 16 (1), 245-255 http://dx.doi.org/10.17051/io.2017.98688
• Ünal, V. (2012). Osmanlı’nın Son Dönemlerinde Korunmaya Muhtaç̧ Çocuklar İçin Kurulan Sosyal Hizmet Kuruluşları. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 1-27.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• https://www.nadirkitap.com/polyana-nadir-o smanlica-v-baha-himaye-i-etfal-cemiyeti-cocuk-esi-kitap15492537.html Erişim tarihi: 13.05. 2020
• https://www.nadirkitap.com/haydi-heydi-heidi-johanna-spyri-cev-sabiha-zekeriyya-turkiye-himaye-i-etfal-cemiyeti-cocuk-kulliyati-1-resimli-johanna-spyri-kitap17610394.html Erişim tarihi: 13.05. 2020
• https://www.nadirkitap.com/bir-yaramazin-hikayesi-cocuk-kulliyati-14-osmanlica-kitap10914180.html Erişim tarihi: 13.05. 2020
• https://www.peramezat.com/urun/evde-mekteb-annelerle-hasbih-l Erişim tarihi: 13.05. 2020
• https://www.kitantik.com/product/ALININ-DUGMESI_0z8kgltj5pvc0051o1e Erişim tarihi: 13.05. 2020
• https://cdn1.dokuzsoft.com/u/simurg/img/c/o/s/osmanlica-peri-masallari3566250b6a6794f68599bf863a95a232.jpg Erişim tarihi: 13.05. 2020
• https://ailevecalisma.gov.tr/chgm/hakkimizda/tarihce/ Erişim tarihi: 15.05. 2020