Türkülerde kadın teması: Bilecik türküleri örneği

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 605 - 619, 31.12.2024

Haluk Yücel

https://doi.org/10.31811/ojomus.1483043

Öz

Bilecik, zengin tarihî ile kültüre ev sahipliği yapmış bir ilimizdir. Sözlü kültürü kadar müzik ve özellikle Türk halk müziği, yöre halkının ifade gücünü gün yüzüne çıkartmaktadır. Yaşamın her evresini müzikal duygularla işleyen yöre âşıklarının bu kültürün oluşumunda büyük etkisi vardır. Öyle ki Anadolu’nun her bölgesinde müzikal kimlik yöre halkının aynası konumundadır. Bu durum Bilecik ve çevresi için de geçerlidir. Sadece müzik olarak değerlendirilmeyecek kadar büyük bir kültür olan türkülerde giyimden kuşama, doğa olaylarından sevdaya, sevinçten hüzne kadar geçen her konu dile getirilmiştir. Çalışmada Bilecik türkülerinde kadınların türkülerde nasıl ifade edildiği, onların giyim kuşamlarından, onlara yöneltilen söylemlere değin pek çok konu çözümlenmeye çalışılmıştır. Böylelikle Bilecik türkülerine kadın kimliği bağlamında bir bakış açısı getirilmeye çalışılmıştır.
Nitel bir araştırma olan bu çalışmada veriler doküman analizi tekniği ile toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmesi yapılmıştır. Çalışmada Bilecik türkülerinin notalarına ulaşmak için kullanılan ana kaynak TRT Türk Halk Müziği arşividir. Bu doğrultuda 76 Bilecik türküsü içerisinde yer alan kadın temalı sözel unsurların incelemesi yapılmış ve Bilecik türkülerinde yer alan kadın isimleri, kadına yöneltilen söylemler, türkülerde geçen kadınlara özgü giyim kuşam ile kadın aksesuarları, kadın güzelliği, zarafeti gibi konuların olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, Bilecik türküleri, kadın ve türkü, halk bilimi, müzikoloji

The theme of woman in folk songs: The case of Bilecik folk songs

Öz

Bilecik is a province that has hosted a rich history and culture. Music and especially Turkish folk music, as well as oral culture, reveals the expression power of the local people. Local minstrels, who process every stage of life with musical emotions, have a great influence on the formation of this culture. So much so that in every region of Anatolia, musical identity is the mirror of the local people. This situation is also valid for Bilecik and its surroundings. In folk songs, which are too big a culture to be considered only as music, every subject from clothing to clothing, from natural events to love, from joy to sadness has been expressed. In this study, it was tried to analyse how women are expressed in Bilecik folk songs, from their clothing to the discourses directed at them. Thus, it was tried to bring a perspective to Bilecik folk songs in the context of women’s identity.
In this qualitative study, data were collected by document analysis technique and analysed by content analysis. The main source used to access the notes of Bilecik folk songs in the study is TRT Turkish Folk Music archive. In this direction, the women-themed verbal elements in 76 Bilecik folk songs were analysed and it was determined that there are subjects such as women’s names, discourses directed towards women, women’s clothing and women’s accessories, women’s beauty and elegance in Bilecik folk songs.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, Bilecik folk songs, women and folk songs, folklore, musicology

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2011). TDK Türkçe sözlük (11. bs.) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Bayburtlu, A. S. ve Ulusoy Yılmaz, D. (2022). Erzurum türkülerinde kadın. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 1139-1155.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Dizdaroğlu, H. (1968). Halk şiirinde Türkler. Türk Dili ve Edebiyatı Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı, 207, 186-293.
• Gök Akyıldız, S. (2020). Teke yöresi türkülerinde kadın. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(104), 179-192.
• Gümüş, Ş. (2023). Kültürden türkülere yansıyanlar: Bitlis türkülerinde kadın. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, 341-354.
• İstanbullu, S. (2014). Kültür ve müzik eğitimi öğesi olan türkülerde kadın temasının analizi (Tez No.383618) [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi.
• Repertuvar Türküleri Külliyatı. (2024). Repertükül. 8 Mart 2024 https://www.repertukul.com adresinden erişildi.
• Tekin, H. S. (2012). Popüler kültür ve türkülerimiz. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 5(9), 153-178.
• Uğur Çerikan, F. (2018). Denizli türkü metinlerinde kadın kimliği. International Social Sciences Studies Journal, 4(26), 544-5860.
• Yazıcı, T. (2019). Muğla türkülerinde kadın imajı. Avrasya Çalışmaları Dergisi, 10, 1-9.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, H. (2012). Âşık musikisi ve beste formları üzerine bir inceleme. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler, 32, 1-16.
• Yücel, H. (2018). Amasya türkülerinin söz ve müzik unsurları bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(22), 372-386.
• Zeybek, Ş. (2015). Ege türkülerinde giyim- kuşam ve tesettür. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 119-138.