Çocuk ve Ergenlere Risk Faktörü: Boşanma

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 79 - 96, 22.12.2021

Oğuzhan Yıldırım , Yalçın Demir Ümmügülsüm Sağlam Münür Subaşı Ali Rıza Yılmaz

Öz

Bu araştırmanın amacı, boşanmayı anlama, çocuk ve ergenlerdeki psikolojik
değişimleri fark etme, boşanma sonrasında çocuğu bekleyen riskler hakkında bilgi
sahibi olma, çocuk veya ergene okulda yardım etme konusunda öğretmenlerin
düşüncelerini belirlemektir. Araştırmada nitel yöntemlerden fenomenolojik desen
tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu MEB’e bağlı okul ve kurumlarda
farklı branşlarda görev yapan 67 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada, araştırmacılar
tarafından hazırlanmış yarı yapılandırılmış soru formu ve kişisel bilgi formu
kullanılmıştır. Veriler elektronik form aracılığıyla toplanmış, verilerin analizinde
betimleyici istatistikler ve içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada, öğretmenler
boşanmayı bir nesne, hayvan, duygu ve olaya benzetmişlerdir. Katılımcılar, anne
babası boşanmış çocuk ve ergenlerin duygularından ve davranışlarından anlaşıldıklarını
belirtmişlerdir. Çocuk ve ergenlerin duygu boyutunda en çok depresyon,
yalnızlık, öfke, korku ve kaygı, güvensizlik; düşünce boyutunda en çok aile bütünlüğüne
dair umut etme ve ait olma, sevme-sevilme ihtiyacıyla ilgili düşünceler,
geçmiş yaşantıları anma, gelecek kaygısı/karamsarlık, başkalarını ve kendini suçlayıcı
düşünceler; davranış boyutundaysa akademik sorunlar, kişilerarası ilişkilerde
bozulma, dürtüsellik, düşük benlik algısı, davranış ve uyum problemleri yaşadıklarını
ifade etmişlerdir. Öğretmenler, boşanma sonrasında bağımlılık, zorbalık, devamsızlık
gibi risk faktörleriyle çocuk ve ergenlerin karşılaşabileceğini, bu çocuk
ve ergenlere okul ortamında en öncelikli hizmetin duygusal destek ve psikoeğitim
olması gerektiğini; anne babası boşanmış çocuk veya ergenin kendisinden yardım
istemesi halinde yakından ilgilenme, diğer paydaşlarla işbirliği, bilgi verme, dinleme,
duygularını ifade etmesini sağlama, ebeveyn görüşmesi, teselli etme ve empati
çalışması yapabileceklerini belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Boşanma, Parçalanmış Aile, Risk Faktörleri

Kaynakça

• Bilici, A. B. (2014). Boşanma sürecinin çocuklar üzerindeki psiko-sosyal etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 79-110. Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Ankara: Eğiten Kitap.
• Eroğlu, Y., & Topkaya, N. (2019). Boşanma ile ilgili uyum güçlüğü çeken çocuklarda kişilik özellikleri ve benlik kavramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(52), 181-208.
• Güler, F. (2014). Boşanma sürecinde çocukların benlik saygısı depresyon ve kabul-red algısının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karakaya, Ş. (2018). Boşanmanın çocukların benlik saygısı ve sosyal sorun çözme becerilerine etkisi: Denizli örneğinde karşılaştırmalı bir çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Nazlı, S. (2000). Aile danısması. Ankara: Nobel Yayın.
• Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: Nobel Yayın.
• Sağlam, M. (2011). Boşanma sürecinde olan ailelerdeki çocukların aile algılarının ve sorunlarının resimler aracılığı ile incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sancaklı, D. (2014). Boşanmış annelerin ve çocuklarının boşanma sürecine ilişkin yaşantıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Serin, N. ve Öztürk, S. (2007). Anne-babası boşanmış 9-13 yaslarındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki annebabası boşanmamış çocukların benlik saygısı ve kaygı düzeyleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 117-128.
• Şahin, R. (2019). Ebeveynleri boşanmış ergenlerin boşanma sonrası yaşama uyumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• TÜİK (2021, 25 Şubat). Evlenme ve boşanma istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve- Bosanma-Istatistikleri-2020-37211
• Türkarslan, N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla başetme Yolları. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür Araştırma Dergisi, 3(11), 99-108.
• Winokuer, H. R., ve Harris, D. (2016). Principles and practice of grief counseling. (Second Edition). New York: Springer Publishing Company.
• Yıldırım, O. (2021). Divorce, loss and grief: An overview of their effect on children and adolescents and theoretical framework. Journal of Social Sciences and Education. 4(2), 301-313.