E-Dünya'da Yeni Bir Rol: Dijital Annelik

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 115 - 132, 22.12.2021

Zühtiye Nur Yazıcı

Öz

Teknoloji ile birlikte dijitalleşen dünya bireylere yeni yaşam rolleri yüklemektedir.
Bu yeni yaşam rollerinden birisi olan dijital annelik rolü, literatürde dijital yerli
çocuklar olarak adlandırılan ve teknoloji ile oldukça fazla etkileşim halinde olan
çocukların dijital dünya içerisinde bilinçli bir şekilde hareket etmesinde büyük bir
öneme sahiptir. Özellikle Covid-19 pandemi süreci kapsamında e-dünya denilen
çevrimiçi yaşam alanının evlerimize kadar girmiş olması bu annelik rolünün daha
da ön plana çıkmasını sağlamıştır. Bu nedenle çocuğunun çevrimiçi ortamlarda
güvende olduğunu bilmek isteyen annelerin de kendilerini e-dünya konusunda bilinçlendirmeleri
gerekmektedir. Böylelikle dijital dünya konusunda farkındalıkları
artan anneler, bir yandan çevrimiçi olanakları keşfederken diğer yandan çevrimiçi
ortam tuzakları konusunda daha dikkatli olabileceklerdir. Bu düşüncelerden yola
çıkılarak bu çalışmada ‘’Dijital annelik rolünün getirdiği sorumluluklar nelerdir?’’
ve ‘’Nasıl ideal bir dijital anne olunur?’’ sorularına yanıt aramak amaçlanmıştır.
Çalışmada yer alan bilgiler literatür taranarak elde edilmiştir. İncelenen çalışmalar
derlenerek sistematik bir biçimde sunulmuştur. Bu çalışmada dijital annelik rolü
ile çocukların teknoloji kullanımı arasındaki etkileşimin önemi vurgulanmaya çalışılmıştır.
Ayrıca çalışmada annelere dijital dünya içerisindeki sürecin nasıl yönetilebileceğine
dair ipuçları verilirken araştırmacılara da bu alanda ne tür çalışmalar
yapılabileceğine dair öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijital Annelik, Dijital Dünya, Çevrimiçi Ortam

Kaynakça

• Akın, D. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının bilgi iletişim teknolojilerini kullanma durumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Alp, S., Kilitci Calayır, A. & Ağcabey, S. (2020). Dijital geleceğin mimarı anneler için dijital anne rehberi. Dijital Anne Projesi, TechnologistWomen Platformu.
• Bassiouni, D. H., & Hackley, C. (2014). ‘Generation Z’ children’s adaptation to digital consumer culture: A critical literature review. Journal of Customer Behaviour, 13(2), 113-133.
• Biricik, Z. (2021). Çocukların oynadığı dijital oyunlara ilişkin dijital ebeveynlerinin farkındalıkları üzerine bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 8(2), 575-597.
• Çalapkulu, Ç. & Alp, F. (2020). Dijital ebeveynler ile çocukların sosyal medya kullanımı üzerindeki mahremiyet ilişkisi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 132-144.
• Edis, K. (2020). Batman’da 6-12 yaş aralığındaki çocukların dijital medya araçları kullanımına annelerin bakışı. Universal Journal of History and Culture, 2(1), 57-76.
• EU Kids Online (AÇÇAP) II Türkiye (2010). Avrupa çevrimiçi çocuklar araştırma projesi Türkiye sonuçları.
• EU Kids Online (AÇÇAP) III Türkiye (2015). The changes in safer internet use of children in Turkey between the years 2010 and 2015. Erişim adresi: http://eukidsonline.metu.edu.tr/file/EUKO_Turkey2015_SummaryReport. pdf
• İşözen, H. & Özkan, Z. H. (2021). Sosyal medya kullanımının annelik tutum ve davranışlarına etkisinin incelenmesi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi 7(1), 33 – 56.
• Kabakçı Yurdakul, I., Dönmez, O., Yaman, F. & Odabaşı, H. F. (2013). Dijital Ebeveynlik ve Değişen Roller, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4),. 883-896.
• Kayan, A. (2019). Dijital çağda kent yönetimi için ortaya çıkan fırsatlar. Sayıştay Dergisi, 114, 53-73.
• Konca, A. S. (2018). Anaokulu öğrencilerinin bilgi ve iletişim teknolojileriyle etkileşimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Lankshear, C. & Knobel, M. (2006). New Literacies: Everyday Practices and Classroom Learning. Buckingham, GBR: Open University Press.
• Livingstone, S. (2008). Internet literacy: Young people's negotiation of new online opportunities. Londol School of Economics and Political Science, 101-122.
• Manap, A. (2020). Anne babalarda dijital ebeveynlik farkındalığının incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Oğuz, B N. & Kutluca, A. Y. (2020). Okul Öncesi dönemde çocukları olan ebeveynlerin teknoloji kullanımına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 252-268.
• Özsoy, D. & Atılgan, S. S. (2018). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki 0-8 yaş grubu çocukların internet kullanımı ve bu kapsamda ebeveyn arabuluculuğu: nitel bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 96-125.
• Park, Y. J. (2013). Digital literacy and privacy behavior online. Communication Research, 40(2), 215-236.
• Toran, M., Ulusoy, Z., Aydın, B., Deveci, T. & Akbulut, A. (2016). Çocukların dijital oyun kullanımına ilişkin annelerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi 24(5), 2263-2278.
• Türkel, N. (2021). Ebeveynlerin sosyal medya bağımlılık düzeyleri ile dijital ebeveynlik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Yaman, F. (2018). Türkiye'deki ebeveynlerin dijital ebeveynlik öz yeterliklerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Kabakçı Yurdakul, I., Çoklar, A. N. & Güyer, T. (2019). Ebeveynlerin dijital ebeveynlik yeterliklerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199), 149-172.
• Yay, M. (2017). Anne babaların sahip olması gereken dijital ebeveynlik rolleri nelerdir?. Çavdar, M. & Çavuşoğlu, F. (Ed.), Dijital Ebeveynlik (s. 9-12). İstanbul: Yeşilay Yayınları.