Okul Öncesi Öğretmenlerinin Toplumsal Cinsiyet Algılarının Çeşitli Faktörlere Göre İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 249 - 276, 29.12.2022

Sevde Bahtiyar Karaçil

Öz

Bu araştırmanın amacı resmi ve özel anaokullarında çalışan okul öncesi öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet algı düzeylerinin ve ilişkili faktörlerin belirlenmesidir. Araştırma genel tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın verileri 2019-2020 güz yarıyılında Samsun merkez ilçelerinden olan Atakum, İlkadım, Canik ve Tekkeköy’de görev yapan toplam 405 okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırma da veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu”, Altınova ve Duyan (2013) tarafından geliştirilen “Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Bu araştırmada Okul Öncesi Öğretmenlerine uygulanan ölçeğin verilerinde Cronbach Alpha değeri .904 olduğu bulunmuş olup veriler geçerli ve güvenilir olduğu kabul edilmiştir. Araştırma verilerinin normallik varsayımı için basıklık ve çarpıklık değerine bakılıp normal dağılım gösterdiği sonucuna ulaşılmış ve verilerin analizlerinde parametrik testler ve betimsel analizler yapılmıştır. Bu çalışmada parametrik testler olan bağımsız örneklem T- testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği’nden alınan ortalama puan 99.40 olarak bulunmuştur. Bu puanın verilen aralığa (25-125) göre yüksek olması, toplumsal cinsiyet algısının eşitlikçi yönde çıktığı görülmektedir. Toplumsal cinsiyet algı düzeyleri puanları; cinsiyet değişkeni, çalışma yılı, çalıştığı kurum açısından öğretmenlerin toplumsal cinsiyet algı düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir. Elde edilen verilere bakılarak okul öncesi öğretmenlerin medeni durumu, sahip oldukları çocuk sayısı, gelir durumu, mesleklerini seçme durumu, okul öncesi mesleğinin kadınlara uygun olma hakkındaki algıları, çocukların gelişimi açısından okul öncesi öğretmenlerin kadın olması gerektiğine ilişkin algıları ve okul öncesi öğretmenlerin “kız öğrenciler doğaları gereği sakin, erkek öğrenciler ise daha haşarıdır” şeklindeki algıyı değerlendirme durumlarına ilişkin toplumsal cinsiyet algı düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Okul Öncesi Öğretmenliği

Kaynakça

• ACAR, F. ve G. Altunok (drl.). (2015). "Neo-liberalizm ve neo-muhafazakarlık ekseninde Türkiye'de özel alan politikası". S. Dedeoğlu ve A. Y. Elveren (ed.). 2000'ler Türkiye'sinde sosyal politika ve toplumsal cinsiyet. (1.b., s. 23-61). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• ALTINOVA, H. H. ve V. Duyan (2013, Ekim). "Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması". Toplum ve Sosyal Hizmet. 24(2), 9-22.
• ALTUNTAŞ, O. ve H. H. Altınova (2015). "Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyoekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi". Turkish Studies. 10(6), 83-100.
• BAYRAKTAR, S. ve S. Y. Güder (2019). "Okul öncesi öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rolüne ilişkin tutumları ile eleştirel düşünme eğilimleri ilişkisi". Anadolu Journal of Educational Sciences International. 9(2), 640-665.
• BORA, A. (2012). "Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık". K. Çayır, ve M. Ayan (ed.). Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar (1. b., s. 175-188). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• BURT, K. B., & J. Scott (2002). "Parent and adolescent gender role attitudes in 1990’s great Britain". Sex Roles. 46(7-8), 239-244.
• CEDAW. (2004). Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi. Erişim: 23 Haziran 2019, http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi.
• DÖKMEN, Z. Y. (2018). Toplumsal cinsiyet: sosyal psikolojik açıklamalar (9. b.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• MAHAFFY, K. A. & S. K. Ward (2002). "The gendering of adolescents’childbearing and educational plans: reciprocal effects and the influence of social context". Sex Roles. 46(11-12), 403-417.
• POWELL, G. N. & J. H. Greenhaus (2010). "Sex, gender, and decisions at familywork interface". Journal of Management. 36(4), 1011-1039.
• ROBINSON, K. H. (1992). "Class-room discipline: power, resistance and gender. A look at teacher perspectives". Gender and Education. 4(3), 273-288.
• ROSENKRANTZ, P. et al. (1968). "Sex-role stereotypes and self-concepts in college students". Journal of Consulting and Clinical Psychology. 32(3), 287-295.
• SAYILAN, F. (2012). Toplumsal cinsiyet ve eğitim: olanaklar ve sınırlar (1. b.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• TABACHNİCK, Barbara G. & Fidell, Linda S. (2007), “Using multivariate statistics (Fifth Ed.)”. Boston: Pearson Education, Inc.
• TAN, M. G. (2000). "Eğitimde kadın erkek eşitliği ve Türkiye gerçeği". İstanbul: TUSIAD.
• UNESCO (2000,). Gender sensitivity. UNESCO-Zambia, 1-79.
• VATANDAŞ, C. (2007). "Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları. (35), 29-56.
• YILDIZ, F. F. (2015). "Küresel toplumsal cinsiyet uçurum raporu ve iş’te eşitlik platformu analizleri". Türkiye’de ve Dünyada Kadın Araştırmaları. 181-188.
• YILMAZ, D. V. vd. (haz.). (2009). "Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri". Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 6(1), 775-791.
• YOUNGER, M. & M. Warrington (2008). "The gender agenda in primary teacher education in England: fifteen lost years?". Journal of Education Policy. 23(4), 429-445.
• WORD ECONOMIC FORUM. (2018). The Global Gender Gap Report. Erişim: 25 Ağustos 2019, http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2018.pdf.
• WHO (2002). Integrating Gender Perspectives In The Work Of WHO. Erişim: 8 Mart 8, 2019, https://www.who.int/gender/mainstreaming/ENGwhole.pdf.