Muğla Türkülerinde Kadınsılık ve Erkeksilik Özellikleri

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 199 - 228, 29.12.2022

Filiz Erdir Zerrin Eren

Öz

Ataerkil toplum, erkeği yüceltirken, kadını ikincil konumda, yani erkekten sonra gelen olarak görmektedir. Toplumdaki cinsiyet eşitsizliğinin nedeni olan ataerkil düzen, varlığını ve devamlılığını toplumsal cinsiyet kalıp yargı ve rolleri yoluyla sürdürmektedir. Halk edebiyatı ürünlerinden olan türküler, kültürün kadın ve erkekler için uygun gördüğü niteliklerin ve rollerin dünden bugüne taşınmasında köprü görevi görebilirler. Bu nedenle, çalışmanın amacı, Muğla türkülerinde temsil edilen kadınların ve erkeklerin özelliklerini belirlemeye çalışmaktır.
İncelenen türkülerde, yer alan erkeklerin özellikleri; kaba dil kullanan, tatlı dilli, çapkın, cinsel arzularını dile getiren, güçlü, gözü pek, saldırgan, duygusal, kararlı, kıskanç, ailenin neslini sürdüren ve aileyi ayakta tutan, kadını sahiplenmek isteyen ve kadının namusunu koruyan olarak tespit edilmiştir. Kadınların özellikleri ise; namuslu, çapkın, duygusal, nazlı, tatlı dilli, güzel, boyun eğen, evlilik konusunda kendi kararlarını veren, maddiyata ve paraya değer veren olarak saptanmıştır. Bu araştırma, Muğla türküleriyle sınırlıdır. Farklı yörelerin türküleri de incelenerek, bu türkülerdeki kadınların ve erkeklerin özellikleri tespit edilebilir. Ortaya çıkacak özellikler, geliştirilebilecek, Türkiye’ye özgü kadınsılık ve erkeksilik ölçeğine kaynak oluşturabilir.

Anahtar Kelimeler

Muğla türküleri, kadınsılık özellikleri, erkeksilik özellikleri, toplumsl cinsiyet

Kaynakça

• Referans1 Artun, E. (2004). Türk halk edebiyatına giriş. İstanbul: Kitapevi.
• Referans2 Artun, E. (2012). Türk halk edebiyatına giriş. Adana: Karahan Kitapevi.
• Referans3 Aslan, E. (2010). Türk halk edebiyatı. Ankara: Maya Akademi Yayın Dağıtımı.
• Referans4 Demez, G. (2005). Kabadayıdan sanal delikanlıya değişen erkek imgesi. İstanbul: Babil.
• Referans5 Deveci, Ü. (2007). Deniz üstü köpürür Muğla türküleri ve hikayeleri (tasnif ve inceleme). Muğla: Muğla İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• Referans6 Dökmen, Z. Y. (2014). Toplumsal cinsiyet, sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Referans7 Dökmen, Z. Y. (1999). Bem cinsiyet rolü envanteri kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7(1), 27-40.
• Referans8 Eren, M. A. (2003). Öyküleri ile Muğla türküleri. İzmir: Aymar Yayıncılık.
• Referans9 Eren, Z. (2015). Baba karnım acıktı anne bisikletim bozuldu. Ankara: Favori Yayıncılık.
• Referans10 Kavuncu, A. N. (1987). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’ni Türk toplumuna uyarlama çalışmaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Referans11 Millett, K. (2011). Cinsel politika. (S. Selvi, Çev.) İstanbul: Payel.
• Referans12 Oğuz, T. (2004). Yatağanda söylenen türküler ve öyküler. Muğla: Anıl Ofset& Tipo Matbaacılık.
• Referans13 Prentice, D. A., & Carranza, E. (2002). What women and men should be, shouldn’t be, are allowed to be, and don’t have to be: The contents of prescriptive gender stereotypes. Psychology of Women Quarterly, 26(4), 269-281. Erişim adresi: https://doi.org/10.1111/1471-6402.t01-1-00066
• Referans14 Sakman, E. (2012). Cinsel şiddet: Ataerkil cinsellik anlayışının bir ürünü. Pivolka, Eylül, 23, 5-7 Erişim adresi: http://www.elyadal.org/pivolka/23/PiVOLKA_23_02.pdf
• Referans15 UNFPA. (2011). Gender at the Heart of ICPD: The UNFPA Strategic Framework on Gender Mainstreaming and Women’s Empowerment. UNFPA. Erişim adresi: https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/Gender_Equality%20Strategy_2011.pdf
• Referans16 Yıldız-Tahincioğlu, A. N. (2011). Namusun halleri. İstanbul: Postiga Yayınları.