İbn Kayyim el-Cevziyye’nin Tahrîf Anlayışı

Yıl 2023, , 61 - 100, 27.07.2023

Akif Göçmen

https://doi.org/10.51490/oksident.1259913

Öz

Tahrîf, Yahudilerin ve Hıristiyanların kendi kutsal kitaplarını değiştirdiklerine dair kendilerine yöneltilen en temel İslâmî argü-man ve polemik geleneğinde tartışılan en önemli konulardan biridir. İbn Kayyim el-Cevziyye (ö. 751/1350) Ortaçağ’da İslâm dünyasının önde gelen reddiye yazarların-dandır. İbn Kayyim’in Yahudilere ve Hıristi-yanlara bir reddiye olarak yazdığı Hidâyetü’l-Hayârâ fî Ecvibeti’l-Yehûd ve’n-Nasârâ adlı eserinde incelediği konulardan biri Yahudi ve Hıristiyan kutsal metinlerinin tahrîfidir. Bu çalışmada İbn Kayyim’in polemiğindeki tahrîfle ilgili görüşlerini ve teolojik Kitab-ı Mukaddes eleştirilerini ele alarak İslâm reddiye geleneğindeki yerini ve önemini tespit ve analiz etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla onun tahrîf anlayışı ve görüşleri deskriptif ve mukayese metotlarıyla incelenip değerlendi-rilmiştir. İbn Kayyim’in görüşleri İslâmî gelenekteki tahrîf anlayışını ve kendisinden sonraki âlimleri etkilemiş ve bu geleneğe de yansımıştır. İbn Kayyim İslâmî kaynaklar ile Yahudi ve Hıristiyan kutsal metinlerinden hareketle Yahudi ve Hıristiyan kutsal metin-lerinin otantik metinlerinin çoğu kısmının lafız ve mana yönünden tahrîf edildiği sonu-cuna varmış ve bunu teolojik ve rasyonel delillerle ayrıntılı olarak ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, İslâmiyet, İbn Kayyim el-Cevziyye, Kur’an, Tevrat, İncil, Kitab-ı Mukaddes Tenkidi, Tahrîf, Reddiye

Ibn Qayyim al-Jawziyya’s Understanding of Taḥrīf

Öz

Taḥrīf is one of the most fundamental Islamic arguments against the Jews and Christians for falsifying their Scriptures and one of the most critical issues discussed in the polemical tradi-tion. Ibn Qayyim al-Jawziyya (d. 751/1350) is one of the leading polemicists of the Islamic world in the Middle Ages. One of the issues that he examined in his work, Hidāyat al-Ḥayārā fī Ajwibat al-Yahūd wal-Naṣārā, which he wrote as a refutation to Jews and Christians, is the distortion of the Tanah and the New Testa-ment. This article examines and analyzes Ibn Qayyim’s views on taḥrīf and biblical criticism to determine its place and importance in the Islamic refutation tradition. For this purpose, his understanding of taḥrīf and his opinions in his polemic have been analyzed and revealed by descriptive and comparative methods. His views influenced the falsification conception in the Islamic tradition and scholars after him, which was also reflected in tradition. Based on Islamic sources and the Jewish and Christian scrip-tures, Ibn Qayyim concluded that most of the authentic texts of the Jewish and Christian scriptures had been distorted textually (taḥrīf al-lafẓ/al-nass) and interpretively (taḥrīf al-maʿnā). And he revealed his claims with theo-logical and rational proofs in detail.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Islam, Ibn Qayyim al-Jawziyya, Qur’ān, Torah, Tanah, Bible, Taḥrīf, Biblical Criticism, Polemic

Kaynakça

• Abdülbâki, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemü’l-Müfehres li-Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Et-Tab’atü’s-Saniye, Kahire: Dâru’l-Hadis, 1988.
• Adam, Baki. “Tevrat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2012, 41: 40-45.
• Adam, Baki. “Tevrat’ın Tahrîfi Meselesine Müslüman ve Yahudi Cephesinden Bir Bakış”. Anka-ra Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36/1-2 (1997): 359-404.
• Adam, Baki. Yahudi Kaynaklarına Göre Tevrat. 2. bs., İstanbul: Pınar Yayınları, 2002.
• Akmeşe, Ömer Lütfi. Ahmed b. İdris Şihabüddin el-Karâfî’nin Kitâbü’l-Ecvibeti’l-Fâhira ‘Ani’l-Es’ileti’l-Fâcira’sı ve Dinler Tarihindeki Yeri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üni-versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998.
• Aksakal, Zeynep Nermin. “Kur’ân’a Göre Ehl-i Kitabın Kutsal Kitaplardaki Ayetleri Tahrîfi, Gizlemesi ve Ayetlerle Amel Keyfiyeti”. Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (Güz 2017): 73-108.
• Altuntaş, Halil & Muzaffer Şahin (çev.). Kur’an-ı Kerim Meâli. 2. bs., Ankara: DİB Yayınları, 2005.
• Apaydın, H. Yunus. “İbn Kayyim el-Cevziyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 1999, 20: 109-123.
• Arslantaş, Nuh. Hz. Muhammed Döneminde Yahudiler. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.
• Arslantaş, Nuh. İslâm Dünyasında Sâmirîler. İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
• Asi, Gulam Haydar. İslâm’ın Diğer Dinlere Bakışı: İbn Hazm’ın Kitâbü’l-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ’ ve’n-Nihal Eseri Üzerine Bir İnceleme. Çev. İbrahim Hakan Karataş, İstanbul: İnsan Yayın-ları, 2005.
• Aydın, Fuat. “Bir Endülüs Yahudisinden Osmanlı Başdefterdârlığına: Abdüsselâm el-Mühtedî el-Muhammedî ve Risâletü’l-Hâdiye’si Üzerine Bir Araştırma”. Oksident 2/2 (2020): 123-164.
• Aydın, Mehmet. “Hidâyetü’l-Hayârâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 1998, 17: 477.
• Aydın, Mehmet. Müslümanların Hıristiyanlara Karşı Yazdığı Reddiyeler ve Tartışma Konuları. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Berman, Samuel A. (çev.). Midrash Tanhuma-Yelammedenu: An English Translation of Genesis and Exodus. Hoboken, NJ: KTAV Publishing House, 1996.
• Besalel, Yusuf. “Amida”. Yahudilik Ansiklopedisi, İstanbul: Gözlem Yayınları, 2001, 1: 61-62.
• Besalel, Yusuf. “Trefa”. Yahudilik Ansiklopedisi, İstanbul: Gözlem Yayınları, 2002, 3: 746.
• Bialik, Hayyim Nahman & Yehoshua Hana Ravnitzky (ed.). The Book of Legends Sefer Ha-Aggadah: Legends from The Talmud and Midrash. Çev. William G. Braude, First American Edition. New York: Schocken Books, 1992.
• Biçer, Ramazan. “Kelam Bilginlerinin Yahudi ve Hıristiyanlara Yaklaşımı”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (Nisan 2007): 149-187.
• Binol, Ali. “Hz. İsa’ya Nispet Edilen ‘İbnullah/Allah’ın Oğlu’ Kavramı”. Uluslararası Sosyal Araş-tırmalar Dergisi 14/76 (Şubat 2021): 740-754.
• Bleich, J. David. Contemporary Halakhic Problems. 6 cilt, New York: Ktav Publishing House, Inc., 1993.
• Cohen, Araha (çev.). “Tractate Soferim 1:8”. The Minor Tractates of The Talmud, erişim: 01.12.2022, https://www.sefaria.org/Tractate_Soferim.1.8?ven=The_Minor_Tractates_of_the_Talmud,_trans._A._Cohen,_London:_Soncino_Press,_1965&lang=bi&with=all&lang2=en.
• Cora, Mustafa. “Kutsal Kitapların Muharref Oluşunun Kur’ân’da Haber Verilmesi ve Tahrîfin Eleştirilmesi”. Kesit Akademi Dergisi 7/26 (2021): 557-578.
• Dağhan, Hatice. Abdülhak el-İslâmî’nin el-Husâmu’l-Memdûd fi’r-Redd ale’l-Yehûd İsimli Reddiye-sinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
• Dvornik, Francis. Konsiller Tarihi İznik’ten II. Vatikan’a. Çev. Mehmet Aydın, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1990.
• Eroğlu, Ahmet Hikmet. “Hıristiyanlık”. Dinler Tarihi El Kitabı, ed. Baki Adam, Ankara: Grafiker Yayınları, 2015, 134-194.
• Farsi, Moşe (çev.). Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara 1. Kitap: Bereşit. İstanbul: Gözlem Yayınları, 2002.
• Farsi, Moşe (çev.). Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara 2. Kitap: Şemot. İstanbul: Gözlem Yayınları, 2004.
• Farsi, Moşe (çev.). Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara 5. Kitap: Devarim. İstanbul: Gözlem Yayınları, 2009.
• Freedman, H. & Maurice Simon (çev.). Midrash Rabbah: Genesis I. Londra: Soncino Press, 1939.
• Goldziher, Ignaz. “Ehli Kitaba Karşı İslâm Polemiği I”. Çev. Cihad Tunç, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi 4 (1980): 151-169.
• Göregen, Mustafa. “İslam-Yahudi Polemiği Bağlamında Rahmetullah el-Hindî’nin Yahudi Kutsal Kitabının Tahrîfi Meselesine Bakışının Değerlendirmesi”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fa-kültesi Dergisi 3/5 (2015): 205-219.
• Guggenheimer, Heinrich W. (ed.). The Jerusalem Talmud Second Order: Moed Tractates Ta’aniot, Megillah, Hagigaha and Mo’ed Qatan (Mašqin). Çev. Heinrich W. Guggenheimer, Berlin: Walter De Gruyter, 2015.
• Guggenheimer, Heinrich W. (ed.). The Jerusalem Talmud Third Order: Našim, Tractates Sotah And Nedarim. Çev. Heinrich W. Guggenheimer, Berlin: Walter De Gruyter, 2005.
• Gürkan, Salime Leyla. Yahudilik. 3. bs., Ankara: İSAM Yayınları, 2010.
• Hasanov, Eldar. “Metin Tahrîfi Bağlamında İbn Hazm’ın Tevrat’ı Eleştiri Metodu Üzerine”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35/2 (2008): 113-132.
• Holtzman, Livnat. “Ibn Qayyim al-Jawziyyah (1292-1350)”. Essays in Arabic Literary Biography, ed. Joseph E. Lowry & Devin Stewart, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2009, 202-223.
• Hoover, Jon. “Kitāb hidāyat al-ḥayārā fī ajwibat al-Yahūd wa-l-Naṣārā”. Christian-Muslim Relations A Bibliographical History, ed. David Thomas & Alex Mallett, Leiden, Boston: Brill, 2012, Volume 4 (600-1500): 996-1002.
• Hoover, Jon. “The Apologetic and Pastoral Intentions of Ibn Qayyim al-Jawziyya’s Polemic against Jews and Christians”. The Muslim World 100 (Ekim 2010): 476-489.
• Hökelekli, Kadriye. “İbn Kayyım El-Cevziyye ve Kur’an Anlayışı”. Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi 3/2 (Ağustos 2019): 160-168.
• İmam İbn Kayyim el-Cevziyye. İbn Kayyim Tefsiri (Bedâiu’t-Tefsîr). Derleyen: Yusrî es-Seyyid Muhammed; çev. Harun Öğmüş & Halil Aldemir, 4 cilt, İstanbul: Karınca & Polen Yayınla-rı, 2011.
• Işık, Hidayet. “Müslüman Bilginlere Göre Tevrat ve İncil’de Hz. Muhammed”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (Ocak 2012): 11-25.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdullah Muhammed b. Ebû Bekr b. Eyyûb. Hidâyetü’l-Hayârâ fî Ecvibeti’l-Yehûd ve’n-Nasârâ. Thk. Osman Cuma Dumeyriyye, Mekke: Dâru Âlemi’l-Fevâid, 1429.
• “İncil Nasıl Yazıldı, Günümüze Nasıl Ulaştı?”. The New Testament The New King James Version – İncil, 2. bs., İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2000, 331-334.
• Jacob, Xavier. İsa Kimdir? İncil’e Göre. 2. bs., İstanbul: Ohan Basımevi, 1992.
• Kitabı Mukaddes: Eski ve Yeni Ahit; Tevrat, Zebur (Mezmurlar) ve İncil. İstanbul: Kitabı Mukad-des Şirketi, 2005.
• Krawietz, Birgit. “Ibn Qayyim al-Jawziyah: His Life and Works”. Mamluk Studies Review 10/2 (2006): 19-64.
• Kurt, Ali Osman. “Yahudilikte Levirat Evlilik: Geleneğin Tutsak Ettiği Kadınlar”. Journal of Turkish Studies 11/17 (Fall 2016): 245-266.
• Lazarus-Yafeh, Hava. Intertwined Worlds: Medieval Islam and Bible Criticism. Princeton: Prince-ton University Press, 1992.
• al-Magribi, Samau’al. Ifham al-Yehud Silencing The Jews. Çev. Moshe Perlmann, New York: American Academy For Jewish Research, 1964.
• el-Mağribî, Samuel b. Yahya b. Abbas. Yahudiliği Anlamak (Bezlu’l-Mechûd fî İfhâmi’l-Yehûd). Çev. Osman Cilacı, İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Meral, Yasin. “Orta Çağ Yahudi Dünyasında İslam Algısı”. Milel ve Nihal 10/1 (2013): 71-89.
• Meral, Yasin. Yahudi Kaynakları Işığında Yahudilik. İstanbul: MilelNihal Yayınları, 2021.
• Mustafa, İbrahim & Hâmid Abdülkadir. Mu’cemu’l-Vasît. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1411.
• Mutçalı, Serdar. el-Mu’cemu’l-Arabiyyü’l-Hadîs Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınla-rı, 1995.
• Önal, Recep. “Mâtürîdî’nin Yahudilerle Polemiği: Tahrîf Bağlamında Kutsal Kitap İnançlarına Yönelik Eleştirileri”. İslami Araştırmalar Dergisi (İAD), 27/3 (2016): 333-352.
• Özen, Adem. “İslâm-Yahudi Polemiği ve Tartışma Konuları”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 9 (Aralık 2000): 237-256.
• Schlosser, Dominik. “Ibn Qayyim al-Jawziyya’s Attitude Toward Christianity in Hidāyat al-ḥayārā fī ajwibat al-yahūd wal-naṣārā”. Islamic Theology, Philosophy and Law: Debating Ibn Taymiyya and Ibn Qayyim Al-Jawziyya, ed. Birgit Krawietz v.dğr., Berlin: De Gruyter, 2013, 422-458.
• Steinsaltz, Adin Even-Israel. “Megillah 9b”. Talmud Bavli, The William Davidson Talmud, erişim: 01.12.2022, https://www.sefaria.org/Megillah.9a.13?lang=bi&with=Navigation&lang2=en.
• Steinsaltz, Adin Even-Israel. “Rosh Hashanah 31a”. Talmud Bavli, The William Davidson Talmud, erişim: 01.12.2022, https://www.sefaria.org/Rosh_Hashanah.31a.7?ven=William_Davidson_Edition_-_English&lang=bi.
• Steinsaltz, Adin Even-Israel. “Sanhedrin 90b”. Talmud Bavli, The William Davidson Talmud, erişim: 14.12.2022, https://www.sefaria.org/Sanhedrin.90b.16?lang=bi&with=all&lang2=en.
• Tarakçı, Muhammet. “Tahrîf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2010, 39: 422-424.
• Taş, Fatıma Betül. Samuel b. Yahya el-Mağribî, İfhâmu’l-Yehûd Adlı Eseri ve Reddiye Geleneğindeki Yeri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Taşpınar, İsmail. “I. İznik Konsili (325) ve İslâm Kaynaklarındaki Yeri”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 (Ocak 2014): 23-44.
• The New Testament The New King James Version - İncil. 2. bs., İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2000.
• Turan, Süleyman. “Karâfî ve Reddiyesi “Kitâbu’l-Ecvibeti’l-Fâhira ‘Ani’l-Es’ileti’l-Fâcira”. Milel ve Nihal 4/2 (2007): 179-196.
• Tümer, Günay & Abdurrahman Küçük. Dinler Tarihi. 3. bs., Ankara: Ocak Yayınları, 1997.
• Yılmaz, Orhan. İbn Kayyim el-Cevziyye (Hadis-Sünnet Anlayışı). İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2019.