The Implementation of the “Perceived Islamophobia Scale” on The Mosque and Religious Association Members Living in Norway

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 21, 30.06.2025

Musa Gelici

https://doi.org/10.51490/oksident.1581035

Öz

This study focuses on the perceptions of Islamophobia among Muslims residing predominantly in Oslo, the capital of Norway. Islamophobia has become a globally influential issue, and even welfare states like Norway have not remained immune to its effects. As a result, Norway has also been impacted by this global phenomenon. Following the September 11, 2001, terrorist attacks, anti-Muslim sentiments became more visible in Norway, with certain websites, NGOs, and politicians openly portraying Muslims as a potential threat to democracy. In this context, anti-Muslim and anti-immigrant sentiments began to strengthen in the country. The far-right “Progress Party” (Fremskrittspartiet) capitalized on this atmosphere, increasing its votes significantly and becoming the second-largest party in the Norwegian parliament. The aftermath of 9/11 created a dangerous precedent that, a decade later, would fuel the deadly ideology of Anders Behring Breivik, who carried out a terrorist attack in Norway driven by Islamophobic motives. For a certain period, Breivik was affiliated with the Progress Party’s youth wing, which suggests that the party’s nationalist and exclusionary discourse played a formative role in shaping his extremist worldview. Although Breivik eventually distanced himself from the party, considering it too weak for his radical goals, the ideological foundations laid by the party served as a cornerstone in constructing his lethal mindset. The main objective of this study is to identify how Muslims, who are members of mosque associations and religious organizations in Oslo, perceive and experience Islamophobia. A quantitative research method with a survey design was employed. The study sample consists of Muslim individuals affiliated with mosque associations operating in Oslo. Data were collected using the “Perceived Islamophobia Scale,” originally developed by Kunst et al. and adapted into Turkish by Kılıç and Acar under the title “Adaptation, Validity, and Reliability Study of the Perceived Islamophobia Scale.” Findings indicate that participants’ overall perception of Islamophobia is at a moderate level. While the dimensions of Islamization fear and general fear are also moderate, the influence of media is perceived at a high level. Participants emphasized the impact of media most strongly. Negative media representations of Muslims appear to be influential, particularly among women and individuals aged 31–45, who reported higher levels of Islamization fear. Therefore, the study underlines the responsibility of the media, the importance of education, and the need to raise social awareness in combating Islamophobia. It recommends the criminalization of Islamophobic discourse and the development of relevant state policies. Moreover, it emphasizes that Norway must address this issue at the level of official state policy.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion , Norway , Multiculturalism , Islam and Muslims , Perceived Islamophobia

‘Algılanan İslamofobi’ Ölçeğinin Norveç’te Yaşayan Cami ve Dini Dernek Üyeleri Üzerinde Uygulanması

Öz

Bu çalışma Norveç’in başkenti Oslo’da yoğunluklu olarak yaşayan Müslümanların İslamofobi olgusuna dair algılamalarını konu almaktadır. İslamofobi, küresel düzeyde etkili bir sorun haline gelmiş ve Norveç gibi sosyal refah devleti yapısına sahip ülkelerde dahi yaygınlaşmıştır. Sonuç olarak Norveç de küresel bir olgu olan İslamofobinin etkisi altında kalmaktan kendini koruyamamış 11 Eylül 2001 terör saldırısından sonra Müslüman karşıtı kesim özel web siteleri, STK’lar ve siyasetçileriyle Norveç’te belirgin bir şekilde görülmeye başlamış ve Müslümanların demokrasi için potansiyel bir tehdit olduğu iddiasını kamusal alanda dile getirmeye başlamışlardır. Bu bakımdan Norveç'te, güçlü bir şekilde Müslüman ve göçmen karşıtlığı görülmeye başlamış 11 Eylül etkisi ile aşırı sağcı parti “İlerleme Partisi” (Fremskrittspartiet) de oylarını yükselterek meclisteki en büyük ikinci parti konumuna yükselmiştir. 11 Eylül’ün açtığı bu kötü çığır on yıl sonra Norveç’te İslam karşıtı duygularla beslenip terör eylemi yapacak olan Anders Breivik’i, aşırı sağ siyasetin bayraktar partisi İlerleme Partisi’nin ırkçı havuzundan belli bir süreye kadar üyelik yoluyla beslemiştir. Her ne kadar Breivik, İlerleme Partisi'nin göç ve İslam karşıtı söylemini yeterince radikal bulmayarak İslam’a karşı yürüttüğü savaşı farklı yollarla sürdürme arayışına girmiş olsa da bu parti onun radikal düşünce sisteminin oluşumunda ideolojik bir zemin ve başlangıç noktası işlevi görmüştür. Çalışmanın amacı; Oslo’da yaşayan göçmen kökenli bireyler içerisinden cami derneği ve dini dernek statüsündeki organizasyonlara üye olan Müslümanların İslamofobi olgusunu algılama biçimlerini ve düzeylerini tespit etmektir. Çalışmada nicel araştırma yöntemi ile yapılan çalışmada tarama deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Norveç’in başkenti Oslo’da faaliyet gösteren cami derneklerine üye Müslüman bireyler oluşturmaktadır. Çalışmada orijinali Kunst ve diğerlerinin geliştirdiği, Kılıç ve Acar tarafından “Algılanan İslamofobi Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması, Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması” adıyla uyarlanan ölçek kullanılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların İslamofobiyi algılama düzeylerinin orta seviyede, İslamlaşma korkusu ve genel korku boyutları orta düzeyde, Medya etkisi boyutunun yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiş ve katılımcılar en çok Medya etkisine vurgu yapmışlardır. Bu durum, medyada Müslümanlara yönelik olumsuz temsillerin etkili olduğu, özellikle kadınların ve 31-45 yaş grubunun daha yüksek “İslamlaşma Korkusu” algısına sahip olması sonucunu doğurmuştur. Bu nedenle İslamofobiyle mücadelede medyanın sorumluluğuna, eğitimin önemine ve toplumsal farkındalığın artırılması gerektiğine vurgu yapılarak İslamofobik söylemlerin cezai yaptırımlara bağlanması ve devlet politikalarının bu doğrultuda geliştirilmesi önerilmiş, özellikle eğitim yoluyla toplumsal farkındalığın artırılması gerektiğini vurgulanmıştır. Ayrıca, Norveç’in bu sorunu devlet politikası düzeyinde ele alması gerektiğinin altı çizilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi , Norveç , Çok Kültürlülük , İslam ve Müslümanlar , Algılanan İslamofobi

Kaynakça

• Akdemir, Erhan. "11 Eylül 2001, 11 Mart 2004 ve 7 Temmuz 2005 Terörist Saldırılarının Ardından İslam’ın Avrupa’da Algılanışı". Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 8/1 (2009): 1-26.
• A.Lee, Seherman. "The Islamophobia Scale: Instrument Development And Initial Validation". The International Journal for the Psychology of Religion 19/2 (2009): 92-105.
• Allen, Chris. Islamophobia. Londra: Routledge, 2016.
• Alıcı, Mustafa. "Batı’nın Bitmeyen Sanal Korkusu: İslamofobi". Diyanet İlmi Dergi 55/2 (2019): 405-434.
• Bangstad, Sindre. "The morality Police Are Coming! In Norway's Media Discourses". Anthropology Today 27/5 (2011): 3-7.
• Bangstad, Sindre. Anders Breivik and the rise of Islamophobia. Londra: Bloomsbury Publishing, 2014.
• Bastug, Mehmet vd. "The Effects of Perceived Islamophobia on Group Identification and Acculturation Attitudes". Canadian Review of Sociology/Revue Canadienne de Sociologie 56/2 (2019): 251-273.
• Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi, 2024.
• Dagbladet. “Fire av ti Nordmenn Mener Muslimer utgjør en Trussel Mot norsk Kultur”. (Erişim: 06.12.2017). https://www.dagbladet.no/nyheter/fire-av-ti-nordmenn-mener-muslimer-utgjor-en-trussel-mot-norsk-kultur/68968548.
• ECRI, The European Commission against Racism and Intolerance. Annual Report: Growing anti-immigrant sentiment and Islamophobia were among key trends in 2015. Erişim: 01.01. 2023. https://www.coe.int/en/web/portal/-/ecri-annual-report-growing-anti-immigrant-sentiment-and-islamophobia-were-among-key-trends-in-2015.
• Ergül, Ersin. “İslamofobi Olgusu Bağlamında Terörle Mücadele Dili ve Politikaları”. Türkiye Adalet Akademi Dergisi Taad 6/22 (Temmuz 2015): 299-335.
• Eriksen, Thomas Hylland. "Xenophobic Exclusion and the New Right in Norway". Journal of Community & Applied Social Psychology 22/3 (2012): 208-209.
• Eriksen, Thomas Hylland. "Social Anthropology and the Shifting Discourses About Immigrants in Norway". Engaged Anthropology: Views from Scandinavia. Ed. Tone Bringa ve Synnøve Bendixsen. Cham, İsviçre: Springer International Publishing; Palgrave Macmillan (2016): 99-120.
• Erişti, Suzan Duygu. "Bilimsel Araştırma Yöntemleri". Bilimsel Araştırma Yöntemleri. ed. Adile Aşkın Kurt vd. 1-17. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Evkuran, Mehmet. “Bir Kimlik Politikası Olarak İslamofobi”. İslamofobi - Kolektif Bir Korkunun Anatomisi - Sempozyum Tebliğleri. ed. Osman Alacahan vd. 203-217. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Fekete, Liz. "The Muslim Conspiracy Theory and the Oslo Massacre". Race & Class 53/3 (2012): 30-47.
• Fukuyama, Francis. Tarihin Sonu ve Son İnsan. çev. Zülfü Dicleli. İstanbul: Profil Yayınları, 2.Baskı 2011.
• Gelici, Musa. İslamofobik Tutum ve Reflekslerin Türk Toplumunun Uyum Süreçlerine Etkisi: Norveç Örneği. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Gelici, Musa. “Terror and Media: Norwegian Media News Analysis of Al-Noor Mosque Attack in Norway”. Media and Terrorism in the 21st Century. Ed. Elnur İsmayıl. 80-102. Hershey PA: IGI Global, 2022.
• Gelici, Musa. “Rasmus Paludan ve Kur’an-ı Kerim’i Yakma Eylemleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Tasavvur/Tekirdağ İlahiyat Dergisi. 9/2 (2023): 1123-1142.
• Halatçı, Ülkü. “11 Eylül Terörist Saldırıları ve Afganistan Operasyonu’nun Bir Değerlendirmesi.” Uluslararası Hukuk ve Politika 07 (2006): 80-98.
• Henkel, Heiko. “The Political Anthropology of Scandinavia After July 22, 2011”. American Anthropologist 114/2 (2012): 353-355.
• Hıdır, Özcan. “Anti-Semitizm ve Anti İslamizm: Benzerlikler ve Farklılıklar”. Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti-İslamizm. ed. Kadir Canatan vd. 63-99. İstanbul: EskiYeni Yayınları, 2000.
• Hl-Senteret. “Report: Holdninger Til Joder og Muslimer I Norge 2017”. Erişim: 01.01.2023. https://www.hlsenteret.no/aktuelt/nyheter/2017/hl-rapport_29mai-web-%282%29.pdf.
• Huntington, Samuel. Medeniyetler Çatışması ve Yeni Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması. çev. Mehmet Turhan. Cem Soydemir. İstanbul: Okyanus Yayınları, 2006.
• IMDi, Integrerings-og mangfoldsdirektoraretet. “Immigrants in the Norwegian media”. Erişim: 01.01.2023. https://www.imdi.no/arkiv/arkiverte-publikasjoner/innvandrere-i-norske-medier.
• Itaoui, Rhonda. "Mapping Perceptions of Islamophobia in the San Francisco Bay Area, California". Social & Cultural Geography 21/4 (2020): 479-506.
• Kalın, İbrahim. “Islamopfobia and the Limits Multiculturalism”. Islamophobia: The Challenge of Pluralism in the 21st Century. Ed. İbrahim Kalın ve John L. Esposito. ABD: OUP, 2011, 3-20.
• Kar, Sait. "Felsefi Açıdan İslamofobi ve Eleştirisi". İlahiyat Tetkikleri Dergisi 47 (2017): 199-222.
• Kaya, Ayhan. İslam, Göç ve Entegrasyon. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Kılıç, Ünal vd. "Algılanan İslamofobi Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması, Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması". Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 12 (2021): 175-198.
• Klauusen Jytte. The Cartoons That Shook the World. New Haven: Yale University Press, 2009.
• Kunst, Jonas vd. "Perceived Islamophobia: Scale Development and Validation". International Journal of Intercultural Relations 37/2 (2013): 225-237.
• Lean, Nathan, İslamofobi Endüstrisi. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
• Leirvik, Oddbjørn. “Christianity and Islam in Norway: Politics of Religion and Interfaith Dialogue”. Canadian Diversity 4/3 (2005): 7-10.
• Leirvik, Oddbjørn. "Muslims in Norway: Value Discourses and Interreligious Dialogue." Tidsskrift for islamforskning 8/1 (2014): 137-161.
• M. Jacobsen, Christine. “Norway”. Islam in the Nordic and Baltic Countries. ed. Göran Larsson. 18-39. Canada: Routledge İslamic Studies Series, 2009.
• Mulinari, Diana vd. “Violence, Racism, and the Political Arena: A Scandinavian Dilemma”. Nordic Journal of Feminist and Gender Research 20/1 (March 2012): 12-18.
• New İn Norway: Practical Information from Public Agencies. Norway: Norway Public Agencies, 2015.
• Njai, Mariama. “Racism, A Norwegian Case Study”. CERS Working Paper (2014): 1-12.
• Oppedal, Brit vd. “Young Muslim Immigrants in Norway: An Epidemiological Study of Their Psychosocial Adaptation and Internalizing Problems”. Applied Development Science 11/3 (2007): 112-125.
• Önal, Recep. "Avrupa’da Müslümanların Birlikte Yaşama Serüveni: Norveç Örneği -Çok kültürlü Yaşam, Sosyo-Kültürel Organizasyonlar ve Dinlerarası Diyalog Perspektifinden Bir Analiz-". Akademik İncelemeler Dergisi 11/1 (Aralık 2016): 167-185.
• Önal, Recep. Avrupa’da İslam ve Müslüman Azınlıklar. Bursa: Emin Yayınları, 2019.
• Önal, Recep. “İslamofobi Bağlamında İslam Karşıtı Söylemlerin Batı Dünyasındaki Yansımaları: Norveç Örneği- Karikatür Krizi ve Berwick Terör Saldırısı”. Kader 16/2 (2018): 373-403.
• Önal, Recep. “Norveç’te Türklere Ait Dinî ve Sosyo-Kültürel Organizasyonlar”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi 5/5 (2016): 1357-1379.
• Özpek, Burak Bilgehan. “En Uzun On Yıl: 11 Eylül Sonrası Ortadoğu”. Ortadoğu Etütleri 3/2 (2012): 183-216.
• Ssb, Statistik Norway. “Population (2022)”. Erişim: 01. 01. 2023. https://www.ssb.no/en/befolkning/folketall/statistikk/befolkning.
• Ssb, Statistik Norway. “Population of Norway (2022)”. Erişim: 25. 02.2023. https://www.ssb.no/en/befolkning/folketall/statistikk/befolkning.
• Ssb, Statistik Norway. “Religious communities and life stance communities (2022)”. Erişim: 01.01.2023. https://www.ssb.no/en/kultur-og-fritid/religion-og-livssyn/statistikk/trus-og-livssynssamfunn-utanfor-den-norske-kyrkja.
• Strabac, Zan vd. “Wearing the veil: Hijab, Islam and Job Qualifications as Determinants of Social Attitudes Towards Immigrant Women in Norway”. Ethnic and Racial Studies 39/15 (2016), 2665-2682.
• Temizel, Metehan. "Terörizmde Yeni Milad: 11 Eylül 2001". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 14/1-2 (2011), 329-330.
• The Runneymede Trust. “Islamophobia a Challange for Us All”. Erişim: 01.01.2023, https://www.runnymedetrust.org/publications/islamophobia-a-challenge-for-us-all.
• Walseth, Kristin. “Sport Within Muslim Organizations in Norway: Ethnic Segregated Activities as Arena for Integration”. Leisure Studies 35/1 (2015), 78-99.