An Orientalist Perspective on Arab Nationalism in Islamic History: Patricia Crone and her Method

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 41 - 57, 30.06.2025

Öznur Özdemir

https://doi.org/10.51490/oksident.1648332

Öz

In Western academia, scholars who study Islamic history are generally called Islamic historians. However, non-Muslim researchers focusing on this field are often referred to as Orientalist Islamic historians, or simply as Orientalists. One of the main topics explored by these scholars has been the political context of Islam’s emergence and expansion. Yet, due to the influence of Eurocentric historiography, their findings have frequently been shaped by Orientalist perspectives. Patricia Crone (1945–2015), known for her revisionist approach, stands out as a prominent Orientalist Islamic historian. Her research, particularly on the mawālī and Arab nationalism in Islamic societies, has significantly influenced the field. Crone’s works and her critical methodology have sparked considerable academic debate, with her strong skepticism towards Islamic sources receiving particular criticism. While some studies have examined various aspects of Crone’s Orientalist views, there has not yet been a comprehensive study that specifically analyses her impact on Western Islamic studies, especially in relation to her views on Arab nationalism.
This article aims to examine Patricia Crone’s academic career and works, evaluate her impact on Western Islamic studies, and analyze her methodology through an examination of one of her studies on Arab nationalism. This study, titled “Mawālī and the Prophet’s Family: An Early Shī‘ite View”, is a translation and analysis of a letter attributed to Mu‘awiya and addressed to Ziyād b. Abīhi. In the letter, Mu‘awiya instructs Ziyād to treat the mawālī harshly. While making this suggestion, Mu‘awiya refers to earlier policies toward non-Arabs. Crone interprets these references to demonstrate how and when Arab nationalist sentiments were articulated in Islamic society. This particular study has been chosen due to its close connection with the topic of the mawālī, which Crone specialized in during her doctoral studies, and because it represents one of her final publications prior to her death. In this part of the article, Crone’s evaluation of Arab nationalism in Islamic society will be discussed, with a specific focus on her interpretation of the expressions found in the letter. Finally, the article will examine Crone’s methodological approach to Islamic historical sources by analysing both her views in similar studies, and the criticisms directed at her by other historians. In doing so, it aims to introduce a prominent scholar known in the West for her distinctive views on Islamic history to researchers in this field, and to provide a critical evaluation of her perspectives and methodology.

Anahtar Kelimeler

Islamic History , Orientalism , Patrica Crone , Mawali , Arab Nationalism.

İslam Tarihinde Arap Milliyetçiliği Üzerine Oryantalist Bir Bakış: Patricia Crone ve Metodu

Öz

Batı’da İslam tarihi üzerine çalışanlar genellikle İslam tarihçisi olarak anılmakla birlikte, Müslüman olmayan ve İslam tarihini araştırma konusu olarak seçenler “oryantalist İslam tarihçileri” veya kısaca “oryantalist/müsteşrik” olarak tanımlanmaktadır. Bu tarihçiler tarafından geniş biçimde incelenen alanlardan biri de İslam’ın ortaya çıkışı ve yayılışı dönemindeki politikalar olmuştur. Ancak Avrupa merkezli tarih yazımı sebebiyle bulgular çoğunlukla oryantalist bir perspektiften süzülerek aktarılmıştır. Revizyonist fikirleriyle tanınan Patricia Crone (1945-2015), İslam toplumunda mevâlî ve Arap milliyetçiliği alanında yaptığı pek çok çalışma nedeniyle batıda önde gelen bir oryantalist İslam tarihçisi olarak dikkat çekmektedir. Eserleri ve benimsediği yöntem, bu alandaki araştırmacılar arasında geniş çapta akademik tartışmalara konu olmuş; özellikle İslam kaynaklarına karşı sergilediği aşırı şüpheci tutum eleştirilmiştir. Crone’un oryantalist bakış açılarını farklı yönleriyle ele alan bazı çalışmalar mevcut olmakla birlikte, onun Batı’daki İslam araştırmalarına etkisini özellikle Arap milliyetçiliğine ilişkin görüşleri çerçevesinde inceleyen özel bir çalışma bugüne kadar yapılmamıştır. Nitekim Crone, Batılı İslam tarihçileri arasında yaygın olan ana akım yaklaşımların aksine, İslam’ı ve temel kaynaklarını kurgusal ve uydurulmuş unsurlar olarak değerlendirmiştir. Bu nedenle yalnızca Müslüman İslam tarihçileri tarafından değil, Batılı meslektaşları tarafından da eleştirilerin hedefi olmuştur.
Bu makalede, Crone’un Batı’daki İslam araştırmalarına etkisi akademik kariyeri ve eserleri bağlamında ele alınacak, ayrıca Arap milliyetçiliği üzerine yaptığı bir çalışma değerlendirilerek metodolojisi ortaya konulacaktır. “Mawālī and the Prophet’s Family: An Early Shī‘ite View” adlı bu çalışma, Muâviye’nin Ziyâd b. Ebîh’e yazdığı iddia edilen bir mektubun çevirisi ve değerlendirmesidir. Mektupta Muâviye, Ziyâd’dan mevâlîye kötü muamelede bulunmasını istemektedir. Bu telkini yaparken Muâviye’nin gayri Araplarla ilgili geçmiş dönemlerdeki politikalara yer verdiği görülmektedir. Crone da bu detayları yorumlayarak İslam toplumunda Arap milliyetçiliğinin nasıl ve hangi dönemlerde yapıldığını göstermeye çalışmıştır. Bu çalışmanın tercih edilmesinin sebebi, hem Crone’un doktora eğitimi sırasında uzmanlaştığı mevâlî konusuyla ilişkili olması hem de vefatından önce yayımladığı son eserlerinden biri olmasıdır. Makalede Crone’un mektupta yer alan ifadeler üzerinden İslam toplumunda Arap milliyetçiliği sorununu nasıl değerlendirdiği tartışılacaktır. Son olarak onun İslam tarihi kaynaklarına bakış açısını ve metodunu anlamak üzere benzer çalışmalarındaki görüşleri ve başka tarihçilerin onun hakkındaki eleştirilerine yer verilecektir. Böylece Batı’da İslam tarihi hakkında dikkat çekici görüşleri ile öne çıkan bir isim, bu alanda çalışma yapanlara tanıtılarak görüşleri ve metodu kritik edilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi , Oryantalizm , Patricia Crone , Mevâlî , Arap Milliyetçiliği

Kaynakça

• Asem, İbn, Ebû Muhammed Ahmed. el-Fütuh. çev. Mehmet Cevher Caduk. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2020.
• Bernards, Monique - John Nawas (ed.). Patronate and Patronage in Early and Classical Islam. Leiden: Brill, 2005.
• Bolay, Süleyman Hayri. “İsmail Fenni Ertuğrul”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2001, 23:98-100.
• Bonner, Michael. “The Legacy and Influence of Patricia Crone (1945–2015)”. Der Islam 93/2 (20 January 2016): 349-369.
• Crone, Patricia. God’s Rule: Government and Islam. New York: Columbia University Press, 2004.
• Crone, Patricia. From Arabian Tribes to Islamic Empire: Army, State and Society in the Near East c.600-850. Aldershot: Routledge, 2008.
• Crone, Patricia. “Mawālī and the Prophet’s Family: An Early Shī’ite View”. Patronate and Patronage in Early and Classical Islam. ed. Monique Bernards - John Nawas. Leiden: Brill, 2005, 167–194.
• Crone, Patricia. “Mawlā”. Encyclopaedia of Islam (Second Edition) Ed. P. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs, Leiden: E. J. Brill, 1991, 874-882. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/mawla-COM_0714.
• Crone, Patricia. Medieval Islamic political thought. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
• Crone, Patricia. Roman, Provincial and Islamic Law: The Origins of the Islamic Patronate. Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
• Patricia Crone, Pre-Industrial Societies: Anatomy Of The Pre-Modern World. Oneworld Publications, 2015.
• Crone, Patricia. ‘Serjeant and Meccan Trade’. Arabica 39/2 (1992), 216–240.
• Crone, Patricia. Slaves on Horses : The Evolution of the Islamic Polity. Cambridge: Cambridge University Press, 1980.
• Crone, Patricia. The Mawālī in the Umayyad Period. Londra: University of London, SOAS, Doktora Tezi, 1973.
• Crone, Patricia. The Nativist Prophets Of Early Islamic Iran: Rural Revolt And Local Zoroastrianism. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• Crone, Patricia. “The Significance of Wooden Weapons in Al-Mukhtar’s Revolt and the ’Abbāsid Revolution”. Studies in Honour of Clifford Edmund Bosworth. (2000): 174-187.
• Crone, Patricia. ‘Were the Qays and Yemen of the Umayyad Period Political Parties?’ Islam - Zeitschrift Fur Geschichte Und Kultur Des Islamischen Orients 71/1 (1994): 1-57.
• Crone, Patricia, Collected studies in three volumes. Ed. Hanna Siurua. Leiden: Brill, 2016.
• Crone, Patricia, Martin Hinds. God’s Caliph: Religious authority in the first centuries of Islam. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
• Crone, Patricia & Martin Hinds. “Halifetullah” Çev. Mehmet Azimli & Ali Akay, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 9/2 (2007): 167-188.
• Crone, Patricia, Michael Cook. Hagarism: The making of the Islamic world. Cambridge: CUP Archive, 1977.
• Çolak, Yaşar. Batı’da İslam Tarihinin Erken Dönemine İlişkin Farklı Metodolojik Yaklaşımlar: John Wansbrough, Michael Cook - Patricia Crone ve Lawrence I. Conrad Örneği. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2007.
• Çolak, Yaşar. “İslâm Tarihi Çalışmalarının Batı’daki Tarihsel Gelişimi Üzerine” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (Eylül 2019): 89-124.
• Dalkılıç, Hatice Nur. “Vefâyat/Patricia CRONE (28 Mart 1945-11 Temmuz 2015)”. Hadis Tetkikleri Dergisi 14/1 (2016): 175-179.
• Demircan, Adnan. İslam Tarihi’nin İlk Döneminde Arap-Mevali İlişkisi. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.
• Elad, Amikam. “The ethnic composition of the ‘Abbasid revolution: a revaluation of some recent research” Jerusalem studies in Arabic and Islam 24 (2000): 246-326.
• Gamal, M. Badr. ‘Roman, Provincial and Islamic Law: The Origins of the Islamic Patronate by Patricia Crone’. The Middle East Journal 42/1 (1988): 133-134.
• Hallaq, Wael B. “The Use and Abuse of Evidence: The Question of Provincial and Roman Influences on Early Islamic Law”. Journal of the American Oriental Society 110/1 (January 1990): 79-91.
• Hilali, Kays Oğlu Süleym. Ehl-i Beyt’in Sırları, çev. Kemal Küntaş. İstanbul: Kalender Yayınevi, 2014.
• İbn Saʿd, eṭ-Ṭabaḳât, II, çev. Mustafa Kazım Yılmaz ve Mahmut Polat. İstanbul: Siyer Yayınları, 2019.
• Köksal, Asım Cüneyd. “Mustafa Asım Köksal”. TDV İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2002, 36: 235-236.
• Lecker, Michael. “The Jewis Tribes in Arabia”. Patronate and Patronage in Early and Classical Islam. ed. Monique Bernards - John Nawas. Leiden: Brill, 2005, 50-69.
• Manheimer, Eric I. “Hagarism: The Making of the Islamic World”. The American Historical Review 83/1 (1978): 240–241.
• Meriç, Cemil. Kültürden İrfana. İstanbul: İletişim, 2013.
• Mitter, Ulrike. “The Origin and Development of the Islamic Patronate”. Patronate and Patronage in Early and Classical Islam. ed. Monique Bernards - John Nawas. Leiden: Brill, 2005, 70–133.
• Özdemir, Öznur, and Saim Yılmaz. “Revizyonist Tarihçi Patricia Crone’un Mevâlî Anlayışı” Tasavvur/Tekirdağ İlahiyat Dergisi 7/1 (2021): 357-385.
• Özen, Şükrü. “Velâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2013, 43/11–15.
• Pipes, Daniel. “Slaves on Horses : The Evolution of the Islamic Polity by Patricia Crone Review”. Journal of Near Eastern Studies 45/2 (1986): 165-167.
• Robinson, Chase F. “Crone and the End of Orientalism”. Islamic Cultures, Islamic Contexts. Leiden, The Netherlands: Brill, 2014, 597–620.
• Schick, Robert. “Patricia Crone, Meccan Trade and the Rise of Islam”. Speculum 66/1 (1991): 137-139.
• Serjeant, R. B. “Meccan Trade and the Rise of Islam: Misconceptions and Flawed Polemics”. Journal of the American Oriental Society 110/3 (July 1990): 472-486.
• Steenbrink, Karel. “New Orientalist Suggestions on the Origins of Islam”, The Journal of Rotterdam Islamic and Social Sciences 1/1 (2010): 1-10.
• Ulrich, Brian. Arabs in the Early Islamic Empire. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2019.
• Nihat Uzun, “İslâm’ın Menşei Hakkında Yeni Oryantalist İddialar” Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2014): 213-228.
• Yiğit, İsmail. ‘Mevali’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2004, 29/424-426.