A Jewish Administration in Parthian Mesopotamia: Asinaeus and Anilaeus

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 201 - 222, 31.12.2024

Okan Açıl

https://doi.org/10.51490/oksident.1573348

Öz

Throughout history, Jews have established settlements in various regions, often due to exile or voluntary migration. Many of these settlements were governed by non-Jewish rulers, though some were managed by Jews. One of the most significant Jewish diasporas is the Babylonian diaspora, which dates back to the 8th century BCE. In later periods, members of this diaspora created administrative structures in their regions. This study focuses on the activities of the brothers Asinaeus and Anilaeus, who formed such an organization. The research explores how the Parthian administration legitimized their rule, the scope of their governance, and the nature of their duties. The findings suggest that their legitimacy was influenced by issues within the Parthian administrative system and the instability of the reign of Artabanus III. Additionally, the maintenance of order along key trade routes during this period played a crucial role in their activities.

Anahtar Kelimeler

Parth, Asinaeus, Ancient history, Jew, Diaspora, Anilaeus

Parth İdaresi Altındaki Mezopotamya'da Bir Yahudi Yönetimi: Asinaeus ve Anilaeus

Öz

Tarihi süreç içerisinde Yahudiler, çeşitli dönemlerde ve bölgelerde farklı yerleşimler kurmuştur. Bu yerleşimlerin büyük bir kısmı, sürgün veya gönüllü yerleşme gibi dağılmalar neticesinde ortaya çıkmıştır. Oluşan yerleşimlerin bir kısmı Yahudiler tarafından idare edilebilmişken büyük bir kısmı Yahudi olmayan devlet ve yöneticilerin idaresi altında bulunmuştur. Bahse konu yerleşimlerin en eski ve en önemlilerinden biri kökenleri MÖ VIII. yüzyıla kadar dayandırılabilen Babil Yahudi diasporasıdır. Bu diasporanın sonraki dönem mensupları, bulundukları bölgede birtakım idari organizasyonlar da oluşturmuştur. Bu çalışmada, belirtilen organizasyonlardan birini oluşturan Asinaeus ve Anilaeus kardeşlerin faaliyetleri ele alınmıştır. Literatürde pek fazla müstakil çalışmaya konu edilmemiş olan kardeşlerin faaliyetleri, Parth idaresinin kendilerine meşruiyet kazandırması, kardeşlerin yönetim sahası ve görevlerinin türü soruları üzerinden incelenmiştir. Çalışmanın sonuçları arasında Asinaeus ve Anilaeus’un meşruiyet kazanmasında genelde Parth Devleti’nin idari organizasyonundan kaynaklanan bazı problemlerin ve özelde III. Artabanus döneminin istikrarsız bir dönem olmasının etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca dönemin ticaret güzergahlarının asayişinin sağlanması da konu üzerinde etkilidir.

Anahtar Kelimeler

Parth, Asinaeus, Eskiçağ Tarihi, Yahudi, Anileaus, Diaspora

Kaynakça

• Adam, Baki. “Yahudilik”. Dinler Tarihi El Kitabı, ed. Baki Adam, Ankara: Grafiker Yayınları, 2018, 62-135.
• Atkinson, Kenneth. A History of the Hasmonean State: Josephus and Beyond. Londra: Bloomsbury, 2016.
• Ayverdi, İlhan. “Diyaspora”. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı İktisadi İşletmesi, 2010, 293.
• Babil Talmudu. Kullanılan metin ve çeviri: “Talmud, Babylonian”. Erişim: 23.10.2024, https://www.sefaria.org/texts/Talmud.
• Bacher, W. “Nehardea (Nearda)”. The Jewish Encyclopedia, ed. Isidore Singer, New York: Funk and Wagnall Company, 1905, 9: 208-209.
• Bauer, Susan Wise Bauer. Antik Dünya İlk Kayıtlardan Roma’nın Dağılmasına. Çev. Mehmet Moralı, İstanbul: Alfa Tarih, 2013.
• Berthelot, Katell. In Search of the Promised Land? The Hasmonean Dynasty Between Biblical Models and Hellenistic Diplomacy. Çev. Margaret Rigaud, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2018.
• Bivar, A. D. H. “The Political History of Iran Under the Arsacids”. The Cambridge History of Iran, ed. Ehsan Yarshater, Cambridge: Cambridge University Press, 2006, 3: 21-99.
• Brenner, Michael. Kısa Yahudi Tarihi. Çev. Sevinç Altınçekiç, İstanbul: Alfa Tarih, 2011.
• Brosius, Maria. The Persians. Londra: Routledge, 2006.
• Büchler, A. “Anilai and Asinai”. The Jewish Encyclopedia, ed. Isidore Singer, New York: Funk and Wagnall Company, 1901, 1: 604.
• Cicero. “The Speech in Defence of Lucius Flaccus”. The Speeches: In Catilinam I-IV, Pro Murena, Pro Sulla, Pro Flacco. Çev. L. E. Lord, Londra: William Heinemann, 1964, 357-478.
• Cohn-Sherbock, Dan. Atlas of Jewish History. Londra: Routledge, 1996.
• Curtis, Vesta Sarkosh. “The Iranian Revival in the Parthian Period”. The Age of the Parthians, ed. Vesta Sarkosh Curtis & Sarah Stewart, Londra: I. B. Tauris, 2007, 2: 7-25.
• Çoban, Bekir Zakir. “Hıristiyanlık Öncesi Yahudilik Tarihi Bağlamında Josephus Flavius”. Bütün Yönleriyle Yahudilik (Uluslararası Sempozyum, Ankara, 18-19 Şubat 2012), Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 2012, 257-273.
• Dabrowa, Edward. “The Arsacid Empire”. The Oxford Handbook of Iranian History, ed. Touraj Daryaee, Oxford: Oxford University Press, 2012, 164-186.
• Debevoise, Neilson C. A Political History of Parthia. Chicago: The University of Chicago Press, 1938.
• Demir, Muzaffer & Ebru Özer. “Titus Flavius Iosephus’un Hayatı, Eserleri ve Tarihçiliği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13/75 (2020): 239-256.
• Demir, Muzaffer. “Parth (Arsakid) Devleti’nin Kurucusu I. Arsakes’in İskit Kökeni Hakkında Değerlendirmeler”. OANNES Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4/2 (2022): 487-518.
• Demir, Muzaffer. “Parth (Arsakid) Devleti'nin İktisadi Yapısı: Genel Değerlendirme”. Mezopotamya'nın Eski Çağlarında İktisadi ve Zirai Hayat, ed. L. Gürkan Gökçek v.dğr., İstanbul: Değişim Yayınları, 2023, 313-339.
• Dinç, Umut. “Küçük Asya’da Antik Bir Sinagog: Sardis Sinagogu”. OANNES Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5/2 (2023): 817-857.
• Douer, Alisa. Jews of Iraq. Berlin: Logos, 2017.
• Ellerbrock, Uwe. The Parthians the Forgotten Empire. Londra: Routledge, 2021.
• Errington, R. Malcolm. Hellenistik Dünya Tarihi MÖ 323-30. Çev. Gülşah Günata, İstanbul: Homer Kitabevi, 2017.
• Eski Ahit. Kullanılan metin ve çeviri: “Eski Antlaşma (Tevrat ve Zebur)”. Kutsal Kitap ve Deuterokanonik Kitaplar. Kore: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2015.
• Freeman, Charles. Mısır, Yunan ve Roma: Antik Akdeniz Uygarlıkları. Çev. Suat Kemal Angı, Ankara: Dost Kitabevi, 2013.
• Frye, Richard N. The History of Ancient Iran. Münih: Oscar Beck, 1984.
• Gafni, Isaiah. “Anilaeus and Asinaeus”. Encyclopaedia Judaica, ed. Fred Skolnik, Detroit: Thomson Gale, 2007, 2: 164-165.
• Gilat, Yizthak Dov. “Nehardea”. Encyclopaedia Judaica, ed. Fred Skolnik, Detroit: Thomson Gale, 2007, 15: 59-60.
• Graetz, Heinrich. History of the Jews. Philadelphia: The Jewish Publication Society of America, 1967.
• Gürkan, Salime Leyla Gürkan, Yahudilik. İstanbul: İsam Yayınları, 2012.
• I. Makabeler = Kullanılan metin ve çeviri: “I. Makabeler”. Kutsal Kitap ve Deuterokanonik Kitaplar, Kore: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2015, 183-223.
• Johnson, Paul. Yahudi Tarihi. Çev. Filiz Orman, İstanbul: Pozitif Yayınları, 2001.
• Joseph. AJ = Kullanılan metin ve çeviri: Josephus. “Jewish Antiquities, Books XVIII-XX” in Nine Volumes. Çev. Louis H. Feldman, Londra: William Heinemann, 1965, 9: 2-211.
• Josephus. “The Jewish War, Books IV-VII” in Nine Volumes. Çev. H. St. J. Thackeray, Londra: William Heinemann, 1961, 3: 504-634.
• Josephus. “The Life, Against Apion” in Eight Volumes. Çev. H. St. J. Thackeray, Londra: William Heinemann, 1926, 1: 2-161.
• Kahraman, Özgür. Eskiçağ Tarihinde Parthlar. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Ü. Sosyal Bilimler Enstütüsü, 2002.
• Kessler, Karlheinz. “Naarmalcha”. Brill’s Encyclopaedia of the Ancient World, Antiquity, ed. Hubert Cancik & Helmut Schneider, Leiden: Brill, 2006, 9: 476.
• Kütük, Ahmet. “Tarihi Süreç İçerisinde Nusaybin Yahudileri”. İslami İlimler Dergisi, 10/2 (2015): 93-115.
• Nana, Mahmut. Yahudi Tarihi. Çev. Ahsen Batur, İstanbul: Selenge, 2008.
• Neusner, Jacob. “The Conversion of Adiabene to Judaism: A New Perspective”. Journal of Biblical Literature, 83/1 (1964): 60-66.
• Neusner, Jacob. A History of the Jews in Babylonia I: The Parthian Period. Leiden: Brill, 1965.
• Olbrycht, Marek Jan. Early Arsakid Parthia (ca. 250-165 B.C.). Leiden: Brill, 2021.
• Oxtoby, Willard Gurdon. “Babylonia”. Encyclopaedia Judaica, ed. Fred Skolnik, Detroit: Thomson Gale, 2007, 3: 24-30.
• Pourshariati, Pervaneh. Decline and Fall of the Sassanian Empire. Londra: I. B. Tauris, 2008.
• Rawlinson, George. Parthia. New York: G. P. Putnam’s Sons, 1903.
• Rejwan, Nissim. The Jews of Iraq. Colorado: Westview Press, 1985.
• Sandgren, Leo Dupree. Vines Intertwined. Massachusetts: Hendrickson Publishers, 2010.
• Smallwood, Mary. “The Diaspora in the Roman Period Before CE 70”. The Cambridge History of Judaism, ed. W. D. Davies & L. Finkelstein, Cambridge: Cambridge University Press, 2008, 3: 168-191.
• Smallwood, Mary. The Jews Under Roman Rule from Pompey to Diocletian. Leiden: Brill, 1976.
• Smith, Morton. “Asinaeus and Anilaeus”. Encyclopaedia Iranica, ed. Ehsan Yarshater, Londra: Routledge, 1987, 2: 765.
• Stern, Menahem. “Diaspora”. Encyclopaedia Judaica, ed. Fred Skolnik, Detroit: Thomson Gale, 2007, 5: 637-643.
• Tacitus. “Histories Books IV-V”. Tacitus the Histories, the Annals. Çev. Clifford H. Moore, Londra: William Heinemann, 1962, 2: 1-224.
• Tcherikover, Victor. Hellenistic Civilization and the Jews. Philadelphia: The Jewish Publication Society of America, 1959.
• The Merriam-Webster Dictionary, Massachusetts: Merriam Webster Incorporated, 2004, 806.
• Tosun, Serhat Pir. “MÖ. II. Yüzyılda Doğu’daki Süper Güç Parthlar”. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10/1 (2021): 1-17.
• Wiesehöfer, Josef. Antik Pers Tarihi. Çev. Mehmet Ali İnci, İstanbul: Telos, 2003.
• Yıldırım, Ercüment. “Antik Yazarların Eserlerinde Adiabene Bölgesi ile İlgili Anlatımlar”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7/2 (2021): 485-497.