Örtü Altı Üreticilerinin Sosyo-Ekonomik Durumları, Yetiştiricilik Uygulamaları ve Pazarlama Tercihleri: Çarşamba İlçesi Örneği

Yıl 2023, , 330 - 341, 10.03.2023

Yasin Alparslan Kurt , İsmet Boz

https://doi.org/10.47495/okufbed.1101777

Öz

Bitkisel üretim, ağırlıklı olarak tarla ve bahçe gibi geleneksel üretim alanlarının yanı sıra örtü altı üretim alanları gibi kontrollü koşullarda da yapılmaktadır. Bu alanlardaki üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından, üreticilerin durumlarının farklı parametrelerle tespit edilmesi önemlidir. Bu araştırma kapsamında Çarşamba ilçesinde örtü altı üretimi yapan üreticilerin sosyo-ekonomik profillerini, örtü altı üreticilik uygulamalarını ve pazarlama tercihlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada; tabakalı örnekleme yöntemine göre seçilmiş olan üreticiler ile yüz yüze anket çalışması yapılmış ve üreticilerin ilgili parametreler yönünden durumları tespit edilmiştir. Araştırma sonucu üreticilerin; yaş ortalamasının 53, ailedeki ortalama fert sayısının 5,51, ortalama çiftçilik deneyim sürelerinin 33 yıl ve ortalama örtü altı yetiştiricilik deneyim sürelerinin 16,74 yıl olduğu saptanmıştır. Ayrıca üreticilerin; toprak analizi yaptırmaya mesafeli oldukları, genel olarak çiftlik gübresi kullanmayı tercih ettikleri, kimyasal gübre ve tarımsal mücadele ilaçlarını yaygın biçimde kullandıkları ve sulamada kuyu suyunu ve sulama sistemi olarak da damlama sulama sistemini kullandıkları tespit edilmiştir. İlave olarak üreticilerin; %60,60’ının üretim faaliyeti esnasında girdi kredisi kullandıkları, üretimde kullandıkları fideyi %70,90 piyasadan satın aldıkları ve üretmiş oldukları ürünleri %46,00 haller üzerinden ve %30,80 kendi olanaklarıyla pazarladıkları belirlenmiştir. Sonuç olarak; incelenen parametreler dikkate alındığında, bölgede örtü altı üreticiliği bakımından önemli bir potansiyelin olduğu söylenebilir. Bununla birlikte, bu potansiyelin etkin bir biçimde değerlendirilebilmesi için bilhassa girdi desteğinin artırılması ve pazarlama olanaklarının çeşitlendirilmesine yönelik tarımsal destek faaliyetlerinin artırılması gerektiği kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örtü altı yetiştiriciliği, Üretici profili, Örtü altı üreticilik uygulamaları, Pazarlama tercihleri

Socio-Economic Status, Growing Practices and Marketing Preferences of Greenhouse Growers: The Case of Çarşamba District

Öz

fields and orchards. It is also carried out under controlled conditions such as greenhouse production areas. In order to ensure the sustainability of production in these areas, it is important to determine the status of the growers with different parameters. Therefore, this research was conducted in order to reveal the socio-economic profiles, greenhouse production practices and marketing preferences of the growers engaged in greenhouse production in Çarşamba district. In the research; a face-to-face survey was conducted with the growers selected according to the stratified sampling method and the status of the growers in terms of the relevant parameters was determined. It has been determined that i) the average age of the growers is 53, ii) the average number of members in the family is 5,51, iii) the average farming experience of the growers is 33 years, and the average of greenhouse farming experience is 16,74 years. In addition, it has been determined that i) growers are distant from having soil analysis, ii) generally prefer to use farmyard manure, iii) widely use chemical fertilizers and agricultural pesticides, and iv) use well water for irrigation and drip irrigation system as irrigation system. In addition; i) 60,60% of the growers used input credits during their production activities, ii) 70,90% of the seedlings were purchased from the market, and iii) their products were 46,00% through vegetable markets, and they marketed 30,80% directly to the buyer themselves. As a result; considering the parameters evaluated, it can be said that there is an important potential for greenhouse production in the region. However, it has been concluded that agricultural support activities should be increased especially for increasing input support and diversifying marketing opportunities in order to utilize this potential effectively.

Anahtar Kelimeler

Greenhouse cultivation, Farmer profile, Greenhouse cultivation practices, Marketing preferences

Kaynakça

• Adıgüzel E. Mersin ili erdemli ilçesinde bazı sera ürünlerinde üretim maliyeti ve pazarlama yapısı. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, sayfa no: 61, Erzurum, Türkiye, 2005.
• Alaoğlu Ö., Poyraz N., Güncan A. Ve Baştaş. KK. Bitki koruma. 1.Basım İstanbul: Atlas akademi yayınları; 2018.
• Anonim. Çarşamba ilçesinin tarımsal ürün potansiyeli açısından değerlendirilmesi. 2018. Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA).
• Anonim. Çarşamba’nın coğrafik konumu. 2020. https://samsun.ktb.gov.tr/TR-59662/cografi-konum.html (Erişim Tarihi: 01.01.2020).
• Anonim. Örtü altı tarım alanları. Türkiye İstatistik Kurumu. 2021a.
• Anonim. Aile istatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. 2021b. https://data.tuik.gov.tr/ Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2020-37251 (Erişim Tarihi: 28.03.2022).
• Anonim. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri 2021 faaliyet raporu. 2021c. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri.
• Anonim. Çarşamba nüfusu. https://www.nufusu.com/ilce/carsamba_samsun-nufusu. 2022a. (Erişim Tarihi: 28.03.2022).
• Anonim. Annenin yaş grubu ve eğitim durumuna göre doğumlar. https://data.tuik.gov.tr/ Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2020-37229. 2022b. (Erişim Tarihi: 01.04.2022).
• Bayraktar ÖV. Entegre mücadele programı uygulanan örtü altı domates yetiştiriciliğinde üretim ve pazarlama yapısının incelenmesi üzerine bir araştırma, Muğla ili örnek olayı. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, sayfa no: 151, İzmir, Türkiye, 2005.
• Bayraktar A., Boz İ. Attitudes and behaviours of farmers in using of pesticides in Çarşamba district of Samsun. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology 2020; 8.2: 392-398.
• Boz I., Özcatalbas O. Determining information sources used by crop producers: A case study of Gaziantep province in Turkey. African journal of agricultural research 2010; 5(10): 980-987.
• Çanakçı M., Akıncı İ. Antalya ili sera sebze yetiştiriciliğinde uygulanan tarımsal işlemler ve insan işgücü kullanımı. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 2009; 5 (2); 193-202.
• Çimen Z. Antalya ili Kumluca ilçesindeki sera üreticilerinin pazarlama sorunları. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2001; 1:1-14.
• Çinkılıç H., Çinkılıç L., Varış S., Kubaş A. Trakya bölgesinde sera sebzeciliği ve sorunları. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 2014; 11(2):1-10.
• Daka K., Gül A., Engindeniz S. Muğla ilinde seralarda dışsatıma yönelik domates üretimi ve pazarlaması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2012; 49(2):175-185.
• Eltez S., Eltez RZ. Bergama ve dikili ilçeleri sera potansiyeli ve seracılık faaliyetleri üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2005; 42(2):203-214.
• Gök M, Onaç I, Karip B, Sağlamtimur T, Coşkan A, Tansı V, Kızılşimşek M. Hasat Artıkları, Tütün Atığı ve Hayvan Gübresi Uygulamalarının Toprakta Azot Mineralizasyonu, immobilizasyonu ve Toprağın Bazı Biyolojik Özelliklerine Etkisi: Senol S (ed), M. Şefik Yeşilsoy International Symposium on Arid Region Soil. "YISARS", 21-24 Eylül 1998, İzmir, 551-557, 1998.
• Kacar, B ve Katkat. V. Bitki besleme. 6. Baskı İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık; 2011.
• Kadanalı E., Saklıca A., Dağdemir V. Erzurum ili Uzundere ilçesinde serada hıyar ve domates üretim maliyeti ve pazarlama yapısı. 8. Türkiye Tarım Ekonomisi Kongresi, 25-27 Haziran 2008, sayfa no: 474-486, Bursa.
• Kurt, O. Tarla bitkileri yetiştirme tekniği. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ders Kitabı No:44; 2010.
• Kurt YA, Boz İ. Örtü altı sebze yetiştiriciliğinde kullanılan bilgi kaynaklar: Samsun ili Çarşamba ilçesi örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 2021; 24(4): 895-903.
• Kurt YA., Samsun ili Çarşamba ilçesi örtüaltı sebze yetiştiricilerinin kullandıkları bilgi kaynaklarının belirlenmesi ve tarımsal yayım açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2020.
• Oğuz C., Arısoy H. Konya bölgesinde örtüaltı sebze yetiştiriciliğinin geliştirilebilme olanakları. Türkiye V. Tarım Ekonomisi Kongresi, 18-20 Eylül 2002, sayfa no: 63-69, Erzurum.
• Özkan B., Hatırlı SA., Öztürk E., Aktaş AR. Antalya ilinde serada domates üretiminin kâr etkinliği analizi, Tarım Bilimleri Dergisi 2011; 17(1): 34-42.
• Öztürk G., Engindeniz S. Muğla ilinde örtüaltı domates üretiminin ekonomik analizi üzerine bir araştırma, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2019; 56(3):345-358.
• Pezikoğlu F., Ergun ME. Güney Marmara bölgesinde örtü altı sebzeciliğinin üretim ve pazarlama durumu. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 21-24 Ekim 1997, sayfa no: 235-242, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Rad S., Yarşı G. Silifke ilçesinde serada domates yetiştiren işletmelerin ekonomik performansları ve birim ürün maliyetleri. Tarım Bilimleri Dergisi 2005; 11(1):26-33.
• Sevgican A., Tüzel Y., Gül A., Eltez RZ. Türkiye’de örtü altı yetiştiriciliği. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 2000, Cilt: 2, sayfa no: 679-707, Ankara.
• Tüzel Y., Gül A., Daşgan HY., Öztekin GB., Engindeniz S., Boyacı HF. Örtü altı yetiştiriciliğinde değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-1, 2015, sayfa no: 685-709, Ankara.
• Yalçın M., Boz İ. Kumluca ilçesinde seralarda üreticilerin kullandıkları bilgi kaynakları 2007; Bahçe, 36(1): 1-10.
• Yamane T. Örnekleme yöntemleri (Çeviri): Esin A, Aydın C, Bakır MA, Gürbüzler E. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölümü; 2001.