KOP Bölgesinde Manda Yetiştiriciliği ve Önemi

Yıl 2020, , 164 - 171, 15.12.2020

Orhan Ermetin

https://doi.org/10.47495/okufbed.722605

Cited By: 2

Öz

Türkiye’de yetiştirilen mandalar, ırk olarak Nehir mandalarının bir alt grubu olan Akdeniz mandalarından köken almakta olup, Anadolu Mandası olarak adlandırılmıştır. Anadolu mandaları, Türkiye şartlarına binlerce yılda çok iyi adapte olmuş ve kendine özgü karakteristik özellikler geliştirmiştir. Genel rengi siyah olup, yay şeklinde geriye kavisli boynuza sahiptirler. Ortalama süt verimi 1000 kg, ortalama laktasyon süresi ise 250 gündür.
Mandalar, sığırlara kıyasla daha az et ve süt vermelerine rağmen, et ve süt kalitesinin yüksekliği ile hastalıklara, kötü beslenme ve çevre şartlarına dayanıklılığı gibi avantajları bulunmaktadır. Manda sütü yağ ve toplam kuru madde açısından çok zengin olup, son yıllarda manda sütünden yapılmış yoğurt, kaymak ve peynir gibi ürünlere talep gittikçe artmaktadır. Ülkemizde son yıllarda tüketici talebi ile Tarım ve Orman Bakanlığının destekleri ile manda yetiştiriciliği yaygınlaşmaktadır.
KOP Bölgesi; 4.307.408 kişilik nüfusu, 95.945 km2 yüz ölçümü ile Türkiye'nin %12,24’ünü oluşturan önemli tarımsal üretim alanlarından biridir ve tarımın bölge ekonomisinde ağırlıklı etkisi vardır. Orta Anadolu Bölgesinde 8 ilden oluşan KOP illeri içinde manda sayısı en fazla olan il Yozgat olup, ilde 4133 baş manda varlığından yılda 1447 ton süt elde edilmektedir. Yozgat ilini Aksaray (1381 baş), Konya (865 baş), Kırıkkale (482 baş) ve Kırşehir (221 baş) takip etmektedir. KOP Bölgesi illerinde manda yetiştiriciliğinin mevcut durumu incelenerek, sürdürülebilir manda yetiştiriciliği için bakış açısı ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Mandası, KOP illeri, Manda yetiştiriciliği

Kaynakça

• [1] Anonim, 2020a. Konya Ovası Projesi (KOP) Bölge Kalkınma İdaresi. http://www.kop.gov.tr/. (erişim tarihi: 15.01.2020).
• [2] Anonim, 2020. Tarım İstatistikleri, TUİK. (www.tuik.gov.tr), (Erişim Tarihi: 25.03.2020)
• [3] Anonim, 2020c. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/. (erişim tarihi: 20.02.2020).
• [4] Anonim, 2018. KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, KOP Bölgesel Sosyo-Ekonomik Göstergeler (Nisan-2018). http://www.kop.gov.tr/. (erişim tarihi: 15.01.2020).
• [5] Soysal, M.İ., Kök, S., Gürcan, E.K. Mandalarda alyuvar potasyum polimorfizmi üzerine bir araştırma. Tekirdağ Zir. Fak. Derg. 2005; 2 (2): 189-193.
• [6] Atasever, S., Erdem H. Manda yetiştiriciliği ve Türkiye’deki geleceği. OMÜ Ziraat Fak. Derg. 2008; 23(1):59-64.
• [7] Şekerden, Ö. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme Kitabı (Manda Yetiştiriciliği). Temizyürek Matbaacılık Antakya-Hatay. 2001.
• [8] Anonim, 2003. Manda yetiştiriciliği hakkında genel bilgiler. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Afyon.
• [9] Soysal, M.İ. Anatolian water buffalo husbandry in Turkey. Buffalo Bulletin Vol.32 (Special Issue 1): 293-309. 2013.
• [10] Küçükkebapçı M. Şahin M. Dünyada ve Türkiye’de Mandacılık Semineri. Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Afyon. 2002.
• [11] Yılmaz, S. Afyonkarahisar yöresi manda yetiştiriciliği: Küçükçobanlı Köyü örneği (Master's thesis, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü). 2013.
• [12] Soysal, M.İ. Manda ve ürünleri üretimi. Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ders Notları. ISBN NO: 978-9944-5405-3-7, 237s, Tekirdağ. 2009
• [13] Soysal, M. I. Anatolian water buffalo husbandry in Turkey. 2015.
• [14] El-Salam, MHA., El-Shibiny, S. A comprehensive review on the composition and properties of buffalo milk. Dairy Science & Technology, 2011; 91,6, 663.
• [15] Wanapat, M., SungChhang K. World buffalo production: challenges in meat and milk production, and mitigation of methane emission. Buffalo Bulletin. 2013;Vol.32. Special Issue 1 pp.1-21.
• [16] Aköz, M., Arik, D., Kul, M., Çelik, B. Buffalo breeding: buffalo breeding in Turkey from past to today. International Journal of Scientific and Technological Research. 2017; www.iiste.org ISSN 2422-8702 (Online) Vol 3, No.2.
• [17] Borghese, A. Development and perspective of buffalo and buffalo market in Europe and Near East. 9th World Buffalo Congress, Buenos Aires.2010; pp. 25-28.
• [18] Oysun, G. Süt kimyası ve biyokimyası. OMÜ Yayınları. Yayın no: 18, 194. 1987.
• [19] Demirci, M., Yüksel, A N., Soysal, M İ. Memeden mamül maddeye süt. Hasad Yayıncılık Hayvancılık Serisi:1. 364. 1991.
• [20] Şahin, G. Türkiye zirai hayatında manda (bubalus bubalis) yetiştiriciliği ve manda ürünlerinin değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Derg. 2015; 31. ISNN 1302‐7212.
• [21] Ermetin, O. 2017. Husbandry and sustainability of water buffaloes in Turkey. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology.2017; 5(12):1673-1682.
• [22] Borghese, A. Buffalo livestock and products in Europe. Buffalo Bulletin, 2013; 32(Special Issue 1), 50-74.