Karayolları Enerji Tüketiminin Motorlu Taşıt Türlerine ve Kullanılan Akaryakıt Miktarına Göre Modellenmesi

Yıl 2021, , 399 - 407, 15.12.2021

Ömer Faruk Cansız , İbrahim Erginer , Fatih Erişen

https://doi.org/10.47495/okufbed.865888

Öz

Karayollarında tüketilen enerji kaynağını fosil yakıtlardan almaktadır. Fosil yakıtlar yenilenemeyen enerji kaynakları arasında yer almakta ve nüfus, tarım, sanayi ve hizmet sektörlerindeki büyümeler bu kaynakların tüketimini artırmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de karayollarındaki enerji tüketiminin araç türleri ve toplam tüketilen akaryakıt miktarları arasındaki ilişki incelenmiştir. Enerji tüketiminin tahmini için yapay sinir ağları (YSA) ve çok değişkenli regresyon (MR) yöntemleri ile modellemeler yapılmıştır. Oluşturulan modelde, trafiğe kayıtlı otomobil ve motosiklet sayıları, diğer motorlu taşıt türleri ve toplam tüketilen akaryakıt miktarı bağımsız değişken olarak incelenmiştir. Oluşturulan modelin değerlendirilmesinde determinasyon katsayısı (R2), hataların karelerinin ortalaması (HKO), korelasyon katsayısı (R) ve ortalama yüzde hata (OYH) değerleri performans kriteri olarak dikkate alınmıştır. Dikkate alınan kriterlere göre en iyi modelin YSA modeli olduğu gözlemlenmiştir. Bu modelde R2 değeri 0,998, HKO değeri 37106,774, R değeri 0,999 ve OYH değeri -0,13 olarak hesaplanmıştır. Oluşturulan model ile karayollarında enerji tüketimi başarılı bir şekilde tahmin edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karayollarında enerji tüketimi, yapay sinir ağları, Çok değişkenli regresyon

Kaynakça

• [1] Soruşbay, C. (2007). Karayolu Ulaşımından Kaynaklanan Karbondioksit Emisyonlarının Çevreye Etkisi ve Kontrolü. Mühendis ve Makine, 48(564), 22-26.
• [2] Chai, J., Lu, Q. Y., Wang, S. Y., & Lai, K. K. (2016). Analysis of road transportation energy consumption demand in China. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 48, 112-124.
• [3] Mucuk, M., & Uysal, D. (2009). Türkiye ekonomisinde enerji tüketimi ve ekonomik büyüme. Maliye Dergisi, 157(1), 105-115.
• [4] Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Sektörlere Göre Toplam Enerji Tüketimi, https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/sektorlere-gore-toplam-enerji-tuketimi-i-85800
• [5] TÜİK, Motorlu Kara Taşıtları İstatistikleri https://www.tuik.gov.tr/
• [6] Enerji Verimliliği Derneği, Enerji Verimliliği Bilinç Endeksi Kantitatif Araştırma Raporu 2020 http://www.enver.org.tr/media/catalog/pdf/enerji_verimliligi_bilinc_endeksi_kantitatif_raporu_2020.pdf
• [7] Öztürk, K., & Şahin, M. E. (2018). Yapay Sinir Ağları ve Yapay Zekâ’ya Genel Bir Bakış. Takvim-i Vekayî, 6(2), 25-36.
• [8] ERGİNER, M., CANSIZ, Ö. F., & ERGİNER, İ. Trafik Kaza Sayısının ve Yaralı Sayısının Yapay Sinir Ağları ile Tahmini. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 29-35.
• [9] CANSIZ, Ö. F., ÜNSALAN, K., & ERGİNER, İ. Karayolları Enerji tüketiminin Yapay Zeka Ve Regresyon Yöntemleri İle Modellenmesi. Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering, 25(3), 1297-1314.