Yüksek Öğretimde Sıfır Atık Yönetimi: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 2344 - 2360, 04.12.2023

Gülizar Hoşten , Necla Dalbay

https://doi.org/10.47495/okufbed.1194873

Öz

Tüm dünyada doğal kaynakların korunması, insan sağlığına ve çevreye zararlı materyallerin kullanımının ortadan kaldırılması veya sınırlandırılmasının yanı sıra üretilmiş materyallerin tekrar kullanılması için çeşitli projeler yürütülmektedir. Çevre projelerinin üretilmesi, uygulanabilmesi ve toplumla bütünleştirilebilmesinde en önemli rollerden birini üniversiteler üstlenirler. Ülkemizde pek çok üniversite yerleşkesinde sıfır atık çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmanın ana amacı iş sağlığı ve güvenliği kapsamında çevre güvenliğini tehdit eden katı atıkların azaltılması ve geri dönüştürülmesi farkındalığının üniversitelerin kimya bölümü öğrenci ve akademik personelinin algısı ile ortaya koymak ve üniversiteler arasında farklılık olup olmadığını tespit etmektir. Çalışmada politika, süreç ve uygulamaları analiz etmek için üç ifade kullanılmıştır. Bunlar sırasıyla, “Kampüste sıfır atık amaçlanmaktadır ve bunun için herkesin uyduğu politikalar bulunmaktadır” (İ1), “Atıklar toplama yerlerine bırakılmaktadır (İ2)” ve “Kampüste katı atıkların azaltılması/tekrar kullanılabilen malzemelerin tercih edilmesi için sürekli girişimler olmaktadır (İ3)”. Toplanan verilere tanımlayıcı istatistiksel analizler yapılmış ve tüm katılımcılar açısından yerleşkelerinde katı atıklarla ilgili politikaların bulunmasına rağmen girişimlerde eksikler olduğunu düşündükleri görülmüştür. Üniversiteler arasında katı atık bilinci açısından fark olup olmadığı tek yönlü varyans analizi ile değerlendirilmiş ve üniversiteler arasında akademik personel açısından fark olmadığı ama öğrenci katılımcılar açısından fark olduğu hesaplanmıştır. Ülkemizin en çok tercih edilen ilk on üniversitesinin dördünde yürütülen bu çalışmada uluslararası parametreler kullanılarak ölçülen çevre bilinci ve sürdürülebilirlik performansları ülke ortalamasının çok üstünde olmasına rağmen hem öğrencilerin hem de akademik personelin yapılan çalışmaları sadece ortalama olarak değerlendirdikleri hesaplanmıştır. Bu durum üniversitelerimizin gelecekte yapacakları çalışmalar için umut vermektedir.

Anahtar Kelimeler

sürdürülebilirlik, sıfır atık, iş sağlığı ve güvenliği, kimya bölümü

Zero Waste Management in Higher Education: A Study on Chemistry Students

Öz

Numerous initiatives are carried out globally to preserve natural resources, recycle produced materials, and stop using toxic substances that endanger the environment and human health. One of the most significant roles in the creation, execution, and social integration of environmental projects is played by universities. Zero waste studies are carried out on many university campuses in our country. The main purpose of this study is to determine the awareness of the reduction and recycling of solid wastes that threaten environmental safety within the scope of occupational health and safety with the perception of the students and academics of the chemistry departments of universities and to determine whether there is a difference between universities. Three statements were used to analyze policy, process, and practices in the study. The first expression is “zero waste is aimed and followed by everyone” (İ1). The second expression is “that wastes are collected at certain places” (İ2). The third expression is “on campus, there are ongoing efforts to cut back on solid waste and favor reusable items” (İ3). Descriptive statistical analyzes revealed that all participants thought that there were deficiencies in the initiatives despite the presence of policies regarding solid waste. As a result of one-way ANOVA, there was no difference between universities in terms of academic staff, but there was a difference in terms of student participants in terms of solid waste awareness. This study, which was conducted in four of the top ten most preferred universities in our country, calculated that although the environmental awareness and sustainability performances measured using international parameters were well above the national average, both students and academic staff evaluated the studies carried out only as average. This situation gives hope for the future studies of our universities.

Anahtar Kelimeler

sustainability, zero waste, occupational health and safety, chemistry department

Kaynakça

• Al-shatnai, Z., Alnusairat, S., & Kakani, A. (2020). “Towards zero solid waste in Jordanian universities: the case of Al-Ahliyya Amman university”, Environmental Research, Engineering and Management, 76(4), 46-59.
• Avrupa Birliği Çevre Mevzuatı Yayınları, Bölgesel Çevre Merkezi – REC, 2010, Türkiye
• Bilgen, H. & Yaylagülü, D. (2020). “Development of hazardous waste management system and zero waste strategy at Mersin university, Turkey”, Eurasian Journal of Environmental Research, 4 (2), 10-16.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2014). Avrupa Birliği’nde İş Sağlığı ve Güvenliği, Ankara, ÇASGEM Yayınevi.
• Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği (Resmî Gazete Tarihi: 25.11.2014 Resmî Gazete Sayısı: 29186)
• Demirbilek, T. (2005). İş Güvenliği Kültürü, Dokuz Eylül Yayınları, 1. Baskı, İzmir.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, Pearson.
• Haksevenler, B. H. G., Kavak, F. F., & Akpınar, A. (2020). Sıfır atık yönetimi, Marmara Üniversitesi Anadoluhisarı kampüsü örneği. Kent Akademisi, 13(4), 722-735.
• Iresha, F. M. & Prasojo, S. A. (2018). “Evaluation of solid waste management at campus using the “zero waste index: The case on campus of Islamic university of Indonesia”, In MATEC Web of Conferences, 154(02004), 1-5.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Resmî Gazete Tarihi: 30.06. Resmî Gazete Sayısı: 28339
• Mason, I. G., Brooking, A. K., Oberender, A., Harford, J. M., & Horsley, P. G. (2003). “Implementation of a zero waste program at a university campus”, Resources, Conservation and Recycling, 38(4), 257-269.
• Oral, H.V., Eren, Ö., Yay, A.S.E. & Saygın H.(2021). “Environmental citizenship perception and behavior among university engineering students in the Marmara Region of Turkey”. Environment, Development and Sustainability, 23(3), 3638–3652 (2021). https://doi.org/10.1007/s10668-020-00736-8
• Ömürbek, V., Erk, Ç. & Herek, S. (2019). Üniversitelerde atık yönetimi uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 124-161.
• Sıfır Atık Yönetmeliği, Resmî Gazete Tarihi: 12.07.2019 Resmî Gazete Sayısı: 30829.
• Uhl, C. & Anderson, A. (2001). “Green destiny: universities leading the way to a sustainable future”, BioScience, 51(1), 36–42.
• URL1: https://zerowasteeurope.eu/what-is-zero-waste/ (Erişim Tarihi:11.05.2021)
• URL2: https://sifiratik.gov.tr/kutuphane/etkinlikler#page-1 (Erişim Tarihi:10.05.2021)
• URL3:www.yesiluniversite.omu.edu.tr(cevreciyapılanma/anket/cevre-duyarlilik-anketi-degerlendirme (Erişim Tarihi:31.10.2019)
• URL4:https://kampus.metu.edu.tr/bilimsel/surdurulebilir-yesil-kampus-yonetimi-odtu-kampusu-uygulamasi (Erişim Tarihi:11.05.2021)
• URL5:https://greenmetric.ui.ac.id/rankings/ranking-by-country-2020/Turkey (Erişim Tarihi:11.05.2021