Regresyon Modeli Kullanılarak Aracı Değişken Analizi: Tarım Verilerinde Uygulaması

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 5, 2232 - 2243, 10.12.2024

Nilay Köleoğlu , Şenol Çelik

Öz

Günlük hayatta araştırılması düşünülen değişkenler arasındaki ilişkiler, genellikle bir tahminci ve sabit arasındaki basit iki değişkenli ilişkilerden daha karmaşık olarak ortaya çıkarlar. Bu ilişkiler araştırma tasarımına aracı (mediation) değişken ismi verilen üçüncü bir değişkenin eklenmesiyle değiştirilebilir veya bu değişkenin eklenmesiyle farklı bir model olarak şekillenebilir. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de 2021 yılında 81 ilde bitkisel üretim miktarı ile bitkisel üretim değeri değişkenleri arasındaki ilişkide tarım alanı değişkeninin aracılık etkisini tespit etmektir. Veriler basit ve çoklu doğrusal regresyon analizi ile analiz edilmiştir. Çalışmanın bulguları bitkisel üretim miktarı (ÜM) ile bitkisel üretim değeri (ÜD) arasındaki ilişkide, tarım alanının (AL) aracılık rolünün olmadığını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

regresyon analizi, aracı değişken, üretim değeri, üretim miktarı, tarım alanı

Mediating Variable Analysis Using Regression Model: Application to Agricultural Data

Öz

Relationships between variables that are considered to be investigated in daily life often emerge as more complex than simple bivariate relationships between an estimator and a constant. These relationships can be changed by adding a third variable called the mediation variable to the research design, or they can be shaped as a different model by adding this variable. The purpose of this research is to determine the mediating effect of the agricultural area variable in the relationship between the amount of crop production and crop production value variables in 81 provinces in Turkey in 2021. Data were analyzed by simple and multiple linear regression analysis. The findings of the study revealed that agricultural area (AL) does not have a mediating role in the relationship between crop production amount (UM) and crop production value (MS).

Anahtar Kelimeler

: Regression analysis, mediator variable, production value, production amount, agricultural area.

Kaynakça

• Altaş Sevinç S. Çalışanların algıladıkları örgütsel desteğin duygusal bağlılık ve iş tatmini üzerindeki etkisi. Journal of İnternational Social Research 2019; 12(64): 845-854.
• Bartone PT., Homish GG. Influence of hardiness, avoidance coping, and combat exposure on depression in returning war veterans: a moderated-mediation study. Journal of Affective Disorders 2020; 265: 511-518.
• Carter AR., Sanderson E., Hammerton G., Richmond RC., Davey Smith G., Heron J., Howe LD. Mendelian randomisation for mediation analysis: current methods and challenges for ımplementation. European Journal of Epidemiology 2021; 36(5): 465-478.
• Çokluk Ö., Şekercioğlu G., Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için çok değişkenli SPSS ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2012.
• Demirkaya H., Kandemir AŞ. Örgütsel adaletin boyutları ile örgütsel güven arasındaki ilişkinin analizine yönelik bir işletme incelemesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2014; 18(2): 263-279.
• Farrar DE., Glauber RR. Multicollinearity in regression analysis: the problem revisited. The Review of Economic and Statistics 1967; 92-107.
• Field A. Discovering statistics using SPSS (third edition) Los Angeles, London, New Delhi, Singapore and Washington DC: Sage; 2009.
• Gujarati DN., Porter DC. Basic econometrics. Fifth Edition: The McGraw-Hill Companies, Inc., Americas, New York, NY; 2009.
• Güriş S., Çağlayan E. Ekonometri-temel kavramlar. Genişletilmiş 3. Basım. Der Yayınları, 2010.
• Gürsel M. Kamu yararına bağlılığın iş tatmini ile ilişkisinde kişi-örgüt uyumunun aracı değişken rolü. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı, Denizli, Türkiye, 2022.
• Hair Jr JF., Hult GTM., Ringle CM., Sarstedt M., Danks NP., Ray S. Mediation analysis. Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using R: A workbook, Springer Nature; 2021
• Kılıç D., Tunç E. Genç yetişkinlerde akılcı olmayan inanç ile öz-anlayış arasındaki ilişkide affetmenin aracı rolü. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2020; 10(6): 6244-6270.
• Korkut Öİ., Akyol A., Altaş D. Marka değeri yaratmada bütünleşik pazarlama iletişiminin rolü ve şirket performansına etkisi: İçecek sektöründe uygulamalı bir araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2005; 7(2): 13-32.
• Odacı H., Berber Çelik Ç. Kendilik algısı ve saldırganlık arasındaki ilişki: yalnızlığın aracı rolü. Journal of Mood Disorders 2017; 7(4): 219-225. 6244-6270.
• Ohrnberger J., Fichera E., Sutton M. The relationship between physical and mental health: A mediation analysis. Social Science & Medicine 2017; 195: 42-49.
• Özolcar M. Benlik kurgusu ile romantik ilişki doyumunda ayrılık anksiyetesinin aracı rolünün incelenmesi. İstanbul Gedik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Türkiye, 2023.
• Preacher KJ., Kelley K. Effect size measures for mediation models: Quantitative strategies for communicating indirect effects. Psychological Methods 2011; 16(2): 93-115.
• Sanderson E. Multivariable mendelian randomization and mediation. Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine 2021; 11(2): 1-11.
• Tabachnick BG., Fidell LS. Using multivariate statistics (5th ed.). Boston: Pearson, Allyn & Bacon, 2007.
• Thompson B. What future quantitative social science research could look like: Confidence intervals for effect sizes. Educational Researcher 2002; 31: 25–32. doi:10.3102/0013189X031003025
• TÜİK. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel üretim istatistikleri. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünler. 2021. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (Erişim tarihi: 06.07.2023).
• TÜİK. Türkiye İstatistik Kurumu. Tarımsal ürün fiyatları ve üretim değerleri. 2021. http://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=110&locale=tr (Erişim tarihi: 11.07.2023).
• Wang P., Yu P., Lu J., Zhang Y. The mediation effect of land surface temperature in the relationship between land use-cover change and energy consumption under seasonal variations. Journal of Cleaner Production 2022; 340, 130804. Wen Z., Ye B. Analyses of mediating effects: the development of methods and models. Advances in Psychological Science 2014; 22(5): 731-745. Wilcox R. Introduction to robust estimation and hypothesis testing (2nd ed.). San Diego, CA: Academic Press, 2005.