Üniversite Kampüs Yapılarının Erişilebilirliği: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 887 - 905, 12.03.2025

Seval Yılmaz , İpek Fitöz

https://doi.org/10.47495/okufbed.1580781

Öz

Genel nüfusa oranla özel ihtiyaçları olan yaşlı ve engelli bireylerin oranındaki artışın da gösterdiği gibi, toplumun her üyesi yaşamlarının bir noktasında özel ihtiyaçlara gereksinim duyabilir. Bu durum, fiziksel çevrenin tüm bireylerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde oluşturulması ihtiyacını vurgulamaktadır. Uygun bir fiziksel ortamın yaratılması ve inşa edilen ortamların, özel gereksinimleri ve sınırları olanlar için daha fazla değişiklik veya iyileştirmeye gerek kalmadan tüm bireyler tarafından özerk ve rahat bir şekilde kullanılması, erişilebilirliğin sağlanması için gereklidir. Her bireyin erişebilmesi gereken temel insan haklarından biri de eğitimdir. Erişilebilirlik, sosyal, entelektüel ve kişisel gelişim üzerinde önemli bir olumlu etkiye sahip olan üniversite kampüs ortamını ve yapılarını da kapsamalıdır. Kampüsler, küçük bir şehrin sosyo-kültürel ortamına ve kullanıcı çeşitliliğine sahip olmaları nedeniyle iyileştirilmesi gereken temel alanlardır. Örneklem olarak seçilen Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Merkez Kampüsünde bir idari bina, bir eğitim binası ve bir kongre ve kültür merkezinin erişilebilirliği mevcut standartlara uygun olarak hazırlanan değerlendirme formları ile tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma, fiziksel kısıtlılığı olan kişilerin üniversite kampüslerinde karşılaştıkları zorlukları ele almıştır.

Anahtar Kelimeler

engelli, engellilik, erişilebilirlik, erişilebilir üniversiteler, engelsiz binalar

Accessibility of University Campus Buildings an Evaluation on Nigde Ömer Halisdemir University

Öz

As the increase in the proportion of elderly and disabled people with special needs compared to the general population shows, every member of society may require special needs at some point in their lives. This emphasizes the need for the physical environment to be built to meet the needs of all individuals. The creation of a suitable physical environment and the autonomous and comfortable use of the built environments by all individuals, without the need for further modifications or improvements for those with special needs and limitations, is essential to ensure accessibility. Education is one of the fundamental human rights that every individual should have access to. Accessibility should also extend to the university campus environment and structures, which have a significant positive impact on social, intellectual and personal development. Campuses are the main areas that need to be improved as they have the socio-cultural environment and user diversity of a small city. The accessibility of an administrative building, an education building and a congress and culture center in Niğde Ömer Halisdemir University Central Campus, which was selected as a sample, was tried to be determined with the evaluation forms prepared in accordance with the current standards. This study addresses the challenges faced by people with physical limitations on university campuses.

Anahtar Kelimeler

Disabled, Disability, Accessibility, Accessible Universities, Barrier-free buildings

Kaynakça

• ADAAG checklist for buildings and facilities, 2002 www.access-board.gov (accessed at 10 January 2022)
• Aslaksen F. User Participation in Planning, Oslo 1995
• Çınar N. Üniversite kampüslerindeki peyzaj erişilebilirliğinin engelliler açısından irdelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/30445, (Erişim tarihi: 16.08.2021).
• Demir-Mishchenko E., Zorlu F., Tsalıs P., Nanıopoulos A., Nalmpantıs D., Actus guidebook: Accessibility of the University Campus for People with Disabilities, Naniopoulos, A. and Gök, T. (eds.). Mersin: Mersin University Press, supported by The European Union, 2010.
• Demiroğlu D., Çoban A., Özgür D. Engelli bireylerin üniversite yerleşkelerinde ortak mekânları kullanabilmeleri üzerine örnek bir araştırma: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Merkez Yerleşkesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi 2016; 6(13): 91-108 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/716800, (Erişim tarihi: 16.08.2021).
• Dikel YZ. Evrensel tasarım kapsamında kullanıcıları iç mekan donatılarına erişebilirliğinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul (Erişim tarihi: 26.06.2021).
• Dişyapar C., Güngör C. An ınvestigation of the surrounding environments of selected high school buildings in Ankara with regard to Turkish Standards related with accessibility Gazi University Journal of Science Part B: Art, Humanities, Design and Planning 2015; 3(2): 17-35. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/83789, (Erişim tarihi: 18.10.2021).
• Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. https://www.aile.gov.tr/eyhgm/sayfalar/istatistikler/engelli-ve-yasli-istatistik-bulteni, Nisan, 2023, Erişim 10.07.2024
• Evcil AN. Wheelchair accessibility to public buildings in Istanbul. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 2009; 4(2): 76-85.
• Fink M. Mimari engellerin kaldırılması için rehber. (Guide for Removing Architectural Barriers) Bedensel Engellileri Güçlendirme Vakfı, 2000
• Gökdal M., Ünal S. Engellilik ve erişebilirlik. TSE Standart Enstitüsü Ekonomik ve Teknik Dergisi, 59 (686), 36-53. https://statik.tse.org.tr/upload/tr/dosya/icerikyonetimi/9376/28042020125827-2.pdf, (Erişim tarihi: 23.12.2021).
• Hilmioğlu S., ve Kariptaş SF. Erişilebilir üniversite kavramı üzerine bir inceleme: Üniversite mekânlarının erişilebilirlik ve evrensel tasarım yönünden değerlendirilmesi. Online Journal of Art and Design 2021; 10(2). http://adjournal.net/articles/102/1024.pdf, (Erişim tarihi: 12.11.2021)
• https://www.tdk.gov.tr/>,erişim tarihi 01.09.2021
• Kanun EH. TC Resmi Gazete, Sayı: 5378. 25868(07.07), 2005.
• Koca D., Yılmaz M. Engelliler için mekân düzenlemelerinde kapsayıcı tasarım. 2017.
• Lombardi AR., Murray C. Measuring university faculty attitudes toward disability: Willingness to accommodate and adopt Universal Design principles. Journal of Vocational Rehabilitation 2011; 34(1): 43-56.
• Ökten G. Evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda engelsiz üniversite kampüslerinin tasarlanması ve biçimlenmesi üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara, Türkiye. 2018; 51.
• Şişman Y. Engelliler açısından eşitlik, ayrımcılık ve eğitim hakkı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 2014; 32.
• Ünver H., Yamaçlı R. Ulaşılabilirlik kültürü. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi 2014; 2(1):215-226. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/56250, (Erişim tarihi: 11.09.2021).
• URL-1 https://www.ohu.edu.tr/sayfa/tarihcemiz
• URL-2 https://earth.google.com/
• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health