Akhisar İlçesinde Adlarını Yeradlarından Alan Yeradları

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 31 - 72, 15.12.2019

Ferdi Akbaş Özcan Akınlı

Öz

Araştırma sahasını oluşturan Akhisar ilçesi Ege Bölgesi’nin Asıl Ege Bölümü sınırları içerisinde yer almaktadır. İdari bakımdan Manisa ilinin yönetim sınırları dahlinde yer alan ilçe, sahip olduğu coğrafi konumun da etkisiyle tarih boyunca birçok medeniyet tarafından iskan alanı olarak seçilmiştir. Söz konusu durum neticesinde ilçede kültürel bir mozaik oluşmuş bu da coğrafi birimlerin adlandırılmasını büyük ölçüde etkilemiştir. 

Yer Adları Bilimi, ad bilimin alt kolu olarak ortaya çıkmıştır. Coğrafya ve edebiyat gibi çeşitli bilim dallarının inceleme alanını oluşturan yer adları ile ilgili çalışmalar özelikle Cımhuriyet Devrinden sonra yaygınlık kazanmıştır. Yerleşme adları bir yerin sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik geçmişi hakkında önemli ve detaylı bilgiler vermektedir. Bu nedenle bir yerleşim yerlerinin coğrafi konumu, sosyolojik yapısı ve ekonomik durumlarının aydınlatılabilmesi için yer adlarının tarihi geçmişleri hakkında bilgi edinebilmek için yer adlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada Akhisar ilçesi sınırları içerisinde adlarını yine bir yeradından alan yeradları detaylı bir şekilde coğrafya, edebiyat ve dilbilimin araştırma yöntem ve tekniklerinin kullanılmasıyla incelenmiştir. Çalışma toplamda 7 bölümden oluşmakta olup her bölümde mevcut olan yer adları coğrafi kaynakları ile edebiyat ve dilbilim açısından elde edilen kaynaklar ölçüsünde değerlendirilmesi yapılmıştır. 

Akhisar İlçesinde Adlarını Yeradlarından Yeradları adlı bu çalışma, 1/25000 ölçekli Akhisar haritasında geçen yeradlarını içerisinde alan bir toponimi incelemesidir. Çalışmada amaç haritada geçen yeradlarının tespiti, bu yeradlarının yöreden edinilen bilgilerden de faydalanılarak araştırılması ve böylece Akhisar yöresindeki yeradı verme geleneğinin ortaya çıkartılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Yeradları, Akhisar, Coğrafi Konum, Ege Bölgesi, Kültürel Mozaik

Kaynakça

• Ada, E. (2012). Eskişehir İli Yer Adları. (Yayınlanmamış YL Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.Akalın, Ş. H. (1997). Akhisar’da Karaca Ahmet Türbesi ve Bu Türbe ile İlgili İnançlar. 03.07.2014, http://turkoloji.cu.edu.tr/kisisel/akalin/KARACA~HTMAkdeniz, E. ve Şahin, M. K. (2014). Akhisar Gezi Rehberi. Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları. Algın, Y. ve Bozacı, G. B. (1999). Akhisar’ın Yerel Tarihi. Manisa: Emek Matbaacılık.Alkayış, M. F. (2007). Türkiye Türkçesinde Bitki Adları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.Ayaz, B. (2006). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Akhisar Kazası (1923 - 1933). (Yayınlanmamış YL Tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.Banguoğlu, T. (2004). Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Baytop, T. (2007). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Belce, A. (1968). Manisa İli Yer Adları. (Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.Bora, H. S. (1993). Allıance Israelite Universelle'in Osmanlı Yahudi Cemaatini Tarım Sektöründe Kalkındırma Çalışmaları ve İzmir Yakınlarında Kurulan Bir Çiftlik Okul: “Or Yehuda”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 387 - 400. Câvid, İ. (2010). Aydın Vilâyet Sâlnâmesi (R.1307/H.1308), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Çetin, S. (2013). 64 No’lu Manisa Şer’iyye Sicili. (Yayınlanmamış YL Tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.Devellioğlu, F. (2006). Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi.Dilçin, C. (1983). Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Doğan, M. (1981). Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Birlik Yayınları.Emecen, M. F. (2007). Tarih İçinde Manisa (İkinci Basım). Manisa: Manisa Belediyesi Kültür Yayınları. Emecen, M. F. (2013). XVI. Asırda Manisa Kazâsı (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Eren, H. (2010). Yer Adlarımızın Dili, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Erkol, F. (2013). Afyonkarahisar İli Çay İlçesinin Mikrotoponimleri ve Dil İncelenmesi. (Yayınlanmamış YL Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.Gökçen, İ. (1946). Saruhan’da Yürük ve Türkmenler, Manisa: Manisa Halkevi Yayınları.Gökçen, İ. (1950). Tarihte Saruhan Köyleri, İstanbul: Berksoy Basımevi.Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I-II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Halaçoğlu, Y. (2011). Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453 – 1650), İstanbul: Togan Yayıncılık.http://tdkterim.gov.tr/bts/ (06.08.2014, 14.08.2014, 21.09.2014, 23.09.2014).İzbırak, R. (1964). Coğrafya Terimleri Sözlüğü, Ankara: Doğuş Matbaacılık ve Ticaret Limited Şirketi Matbaası.İzdem, E. (1944). Dünkü-Bugünkü Akhisar, İstanbul: Ülkü Basımevi.Kahraman, S. A. (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: Kütahya-Manisa-İzmir-Antalya-Karaman-Adana-Halep-Şam-Kudüs-Mekke-Medine (1.Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Karacan, N. (2014). Sinop İli Yerleşim Yeri Adları Üzerine Bir Dil İncelemesi. (Yayınlanmamış YL Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.Karahan, L. (2013). Türkçede Söz Dizimi (19. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.Karakuyu, M., Sarıusta, F. ve Yalçın, S. (2012). Kentleşme Sürecinde Akhisar. Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.Karakuyu, M. (2012). Mahalle Mahalle Akhisar, Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.Karakuyu, M. (2012). Tarihi Coğrafyasıyla Akhisar, Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Köylerimiz. (1968). Ankara: İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü.Kurgun, L. (2002). Denizli İli Yer Adları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.Müderrisoğlu, M. E. (1956). Akhisarlı Türk Büyükleri ve Eserleri, İzmir: Piyasa Matbaası.Nagata, Y. (1979). 16. Yüzyılda Manisa Köyleri:1531 Tarihli Saruhan Sancağına Ait Bir Tahrir Defterini İnceleme Denemesi. Tarih Dergisi, Sayı 32, 731-758. Nagata, Y. (1997). Tarihte Âyânlar Karaosmanoğulları Üzerinde Bir İnceleme, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Özkılınç, A., Coşkun, A., Karazeybek, M., Sivridağ, A., Yüzbaşıoğlu, M. (1995). 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530), (Defter-i Hâkâni Dizisi: II). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. Resmî Gazete, 11 Nisan 1989, Sayı 20136, s.3.Resmî Gazete, 16 Şubat 1945, Sayı 5933, s.8301.Resmî Gazete, 2 Ocak 1951, Sayı 7697, s.325.Resmî Gazete, 21 Haziran 1934, Sayı 2733, s. 4003-4004.Resmî Gazete, 27 Şubat 1947, Sayı 6543, s. 11937. Satış, B. (1994). İlkçağdan Günümüze Akhisar, İzmir: Akhisar Sağlık Eğitim Kültür Vakfı Yayınları.Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.Son Teşkilatı Mülkiyede Köylerimizin Adları. (1928). İstanbul: Hilâl Matbaası.Şahin, İ. (2007). Türkçe Yer Adlarının Yapısı Üzerine. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 32, 1-14.Şahin, İ. (2011). Yeradı Bilim Çalışmalarında Mikrotoponiminin Yeri, Önemi ve Araştırma Yöntemi: Tırnak Köyü (İçel / Gülnar) Örneği. Turkısh Studies, 1807 - 1830.Şahin, İ. (2013). Türkiye Yeradbiliminde Terim ve Tür Sınıflandırması Sorunları. Avrasya Terimler Dergisi, 1 (1), 46 - 58.Şahin, İ. (2014). Toponimi Çalışmalarında Leksikosemantik Sınıflandırma Ne Şekilde Olmalıdır. 7. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16- 18 Ekim, Elazığ.Şaşmaz, M. (2014). Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920-2013), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, XI.Talaysüm, B. (1965). Akhisar İlçesi Monoğrafyası. (Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.Türkay, C. (2001). Başbakanlık Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşîret ve Cemaatlar, İstanbul: İşaret Yayınları.Türkçe Sözlük. (2005). (10. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. (1965, 1968, 1969, 1972, 1974, 1975, 1977, 1978, 1979). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, II-XI.Umar, B. (1993). Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.Yavuz, S. ve Şenel, M. (2013). Yer Adları (Toponim) Terimleri Sözlüğü. Turkish Studies, 2239-2254.