Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 104 - 112, 30.12.2022

Cengiz Gökşen

https://doi.org/10.54990/okufed.1217301

Öz

Aşık Şenlik is a master minstrel who lived around Kars-Ardahan in the second half of the 19th century and the beginning of the 20th century and is known in Georgia, Armenia, Azerbaijan and Iran outside of Turkey. Many scientists who researched about him stated that Şenlik was illiterate, that is, he was an illiterate. One of the remarkable points in Şenlik's poems is its richness in content. The richness of his poems in terms of content contrasts with Şenlik's illiteracy. Considering the family and social environment in which Şenlik grew up, illiteracy is seen as a difficult possibility. In this article, after determining the opinions about whether Şenlik could read or not, it was tried to prove that he could read and write with examples from his poems. The aim of the study is to show that Çıldırlı Aşık Şenlik, who was the greatest minsrelof the Eastern Anatolian region who lived in the 19th century, could read and write with the help of some data in the poems of the scientists and the minstrel. A qualitative method was used in the study, and literature review and text analysis techniques were applied.

Anahtar Kelimeler

Aşık Şenlik tradation of minstrel Cıldır illerate minstrel

Kaynakça

  • Alptekin, A. B. & Coşkun N. (2006). Çıldırlı Âşık Şenlik Divanı. Ankara: Çıldır Belediyesi Yayınları.
  • Altınkaynak, E. (2000). Âşık Şenlik Şiirlerinde Mizah ve Hiciv. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 11-39) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Asker, N. (2019). Âşık Şenlik’in Şiir Dünyası. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 3(1), 94-103.
  • Aslan, E. (2001). Çıldırlı Âşık Şenlik. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Basımevi.
  • Boratav, P. N. (2002). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. (haz. M. Sabri Koz). İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayınları.
  • Çıntay, V. (2019). Ȃşık Şenlik’in Şiir ve Hikâyelerinde Folklor Unsurları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
  • Gökşen. C. (2008). Çıldırlı Âşık Şenlik’in Şiirlerinde Tasavvufi Unsurlar. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 45, 167-180.
  • Günay, U. (1999). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kafkasyalı, A. (2012). Karapapak Türkleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 48, 269-304.
  • Karagöz, İ. (2010). Ümmî, Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Kaya, D. (2000). Edebiyatımızda Âşık Kolları ve Şenlik Kolu. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 143-154) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Kaya, D. (1997). Edebiyatımızda Âşık Kolları ve Şenlik Kolu. Türk Kültürü, Yıl. XXXV, 412, 499-508.
  • Kaya, D. (2010). Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kırzıoğlu, F. (2000). Çıldırlı Âşık Şenlik (1853-1912)’te Vatan ve Millet Duyguları Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 161-173) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Koz, M. S. (2000). Âşık Şenlik Divanını Baskıya Hazırlamanın ve Okuyup Anlamanın Güçlüğü. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 189-197) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Sakaoğlu, S. (1989). Türk Saz Şiiri, Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), Ocak-Haziran, 105-250.
  • Türk Dil Kurumu. (2019). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Torun, A. (2000). Tasavvufun Gölgesinde Çıldırlı Âşık Şenlik. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 251-256) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Turan, F. A. (2000). Âşık Şenlik’in Şiirlerinde Allah Sevgisi ve Buna Bağlı Tezahürler. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 257-268) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Uludağ, S. (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Ülger, A. (2019). Çıldırlı Karapapak Âşık Şenlik’in Şiirlerinde Söz Varlığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
  • Kubbealtı Lügati. (t.y.). Ümmî, http://lugatim.com/s/%C3%9CMM%C3%8E Erişim Tarihi: 02.12.2022. TDV İslâm Ansiklopedisi. (2012). Ümmî, https://islamansiklopedisi.org.tr/ummi Erişim Tarihi: 30.11.2022.
  • Turuz (2011). Çıldırlı Aşıq Şenlik, https://turuz.com/storage/shiir-2018/1706-Childirli_Ashiq_Shenlik-Qeshem_Veliyev-Baki-2012-180s.pdf Erişim Tarihi: 30.11.2022
  • TDV İslâm Ansiklopedisi. (2003). Mantık, https://islamansiklopedisi.org.tr/mantik Erişim Tarihi: 04.12.2022.

Çıldırlı Âşık Şenlik Ümmi midir?

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 104 - 112, 30.12.2022

Cengiz Gökşen

https://doi.org/10.54990/okufed.1217301

Öz

Âşık Şenlik 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın başlarında Kars-Ardahan çevresinde yaşamış, Türkiye dışında Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan ve İran’da tanınan usta bir âşıktır. Onun hakkında araştırma yapan birçok bilim insanı Şenlik’in okuma yazma bilmediğini yani ümmî olduğunu belirtmiştir. Şenlik’in şiirlerinde dikkat çeken hususlardan biri de muhteva bakımından zenginliğidir. Şiirlerinin muhteva bakımından zenginliği ile Şenlik’in okuma yazma bilmemesi tezat teşkil etmektedir. Şenlik’in yetiştiği aile ortamı ve sosyal çevresi düşünüldüğünde okuma yazma bilmemesi zor bir ihtimal olarak görülmektedir. Bu makalede Şenlik’in okuma bilip bilmediği hakkındaki görüşler tespit edildikten sonra şiirlerinden örneklerle okuma yazma bildiği ispat edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı, 19. yüzyılda yaşamış Doğu Anadolu bölgesinin en büyük âşığı olan Çıldırlı Âşık Şenlik’in okuma yazma bildiğini bilim insanlarının ve âşığın şiirlerindeki bir kısım veriler vasıtasıyla göstermektir. Çalışmada nitel bir yöntem kullanılmış olup, literatür tarama ve metin analiz teknikleri uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Şenlik âşıklık geleneği Çıldır ümmî aşık Aşık Şenlik tradation of minstrel Cıldır illerate minstrel

Kaynakça

  • Alptekin, A. B. & Coşkun N. (2006). Çıldırlı Âşık Şenlik Divanı. Ankara: Çıldır Belediyesi Yayınları.
  • Altınkaynak, E. (2000). Âşık Şenlik Şiirlerinde Mizah ve Hiciv. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 11-39) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Asker, N. (2019). Âşık Şenlik’in Şiir Dünyası. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 3(1), 94-103.
  • Aslan, E. (2001). Çıldırlı Âşık Şenlik. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Basımevi.
  • Boratav, P. N. (2002). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. (haz. M. Sabri Koz). İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayınları.
  • Çıntay, V. (2019). Ȃşık Şenlik’in Şiir ve Hikâyelerinde Folklor Unsurları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
  • Gökşen. C. (2008). Çıldırlı Âşık Şenlik’in Şiirlerinde Tasavvufi Unsurlar. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 45, 167-180.
  • Günay, U. (1999). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kafkasyalı, A. (2012). Karapapak Türkleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 48, 269-304.
  • Karagöz, İ. (2010). Ümmî, Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Kaya, D. (2000). Edebiyatımızda Âşık Kolları ve Şenlik Kolu. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 143-154) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Kaya, D. (1997). Edebiyatımızda Âşık Kolları ve Şenlik Kolu. Türk Kültürü, Yıl. XXXV, 412, 499-508.
  • Kaya, D. (2010). Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kırzıoğlu, F. (2000). Çıldırlı Âşık Şenlik (1853-1912)’te Vatan ve Millet Duyguları Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 161-173) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Koz, M. S. (2000). Âşık Şenlik Divanını Baskıya Hazırlamanın ve Okuyup Anlamanın Güçlüğü. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 189-197) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Sakaoğlu, S. (1989). Türk Saz Şiiri, Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), Ocak-Haziran, 105-250.
  • Türk Dil Kurumu. (2019). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Torun, A. (2000). Tasavvufun Gölgesinde Çıldırlı Âşık Şenlik. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 251-256) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Turan, F. A. (2000). Âşık Şenlik’in Şiirlerinde Allah Sevgisi ve Buna Bağlı Tezahürler. Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri (22-23 Mayıs 1997), (s. 257-268) içinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Uludağ, S. (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Ülger, A. (2019). Çıldırlı Karapapak Âşık Şenlik’in Şiirlerinde Söz Varlığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
  • Kubbealtı Lügati. (t.y.). Ümmî, http://lugatim.com/s/%C3%9CMM%C3%8E Erişim Tarihi: 02.12.2022. TDV İslâm Ansiklopedisi. (2012). Ümmî, https://islamansiklopedisi.org.tr/ummi Erişim Tarihi: 30.11.2022.
  • Turuz (2011). Çıldırlı Aşıq Şenlik, https://turuz.com/storage/shiir-2018/1706-Childirli_Ashiq_Shenlik-Qeshem_Veliyev-Baki-2012-180s.pdf Erişim Tarihi: 30.11.2022
  • TDV İslâm Ansiklopedisi. (2003). Mantık, https://islamansiklopedisi.org.tr/mantik Erişim Tarihi: 04.12.2022.
Toplam 24 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Cengiz Gökşen 0000-0002-7838-7220

Yayımlanma Tarihi 30 Aralık 2022
Kabul Tarihi 26 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Gökşen, C. (2022). Çıldırlı Âşık Şenlik Ümmi midir?. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(2), 104-112. https://doi.org/10.54990/okufed.1217301
 Kapak Resmi İndir