Yukarı Dicle Bölgesi’nden Bir Geç Uruk-Erken Tunç Geçiş Dönemi Mezarlığı: Aşağı Salat

Yıl 2017, Sayı: 25, 37 - 90, 01.05.2017

Atakan Akçay

Öz

Yukarı Dicle Bölgesi’nde, Diyarbakır-Bismil sınırları içerisinde kalan Aşağı Salat,
Dicle Nehri kıyısında konumlanan bir höyüktür. 2000-2002 ve 2009-2010 yıllarında beş
yıl süre ile yürütülen kurtarma kazılarıyla açığa çıkarılan Aşağı Salat Mezarlığı, yerleşimdeki en zengin arkeolojik verileri sunmuştur. Mezar tipolojisi, ölü hediyeleri ve ölü
gömme adetleri açısından kendine has özellikler taşıyan Aşağı Salat Mezarlığı, açığa
çıkarılan 53 mezar ile kendi dönemi içerisinde bölgenin simdiye kadar bilinen en büyük
mezarlığıdır. Mezar buluntuları içerisindeki Ninive 5 seramikleri ve daha çok Geç
Uruk Döneminden bilinen bazı kap formları ile diğer küçük buluntular mezarlığın Geç
Uruk-Erken Tunç Geçiş aşamasına (MÖ 3300-2900) tarihlenebileceğini göstermektedir.
Bu tarihlendirme aralığında, Aşağı Salat buluntuları Yukarı Dicle Bölgesi, Karababa,
Kuzey Suriye, Eski Musul ve Yukarı Fırat gibi kültür bölgelerinin Geç Uruk ve Erken
Tunç Çağı kronolojisine önemli katkılar sağlamaktadır. Mezar tipi, ölü hediyeleri ve ölü
gömme adetlerinde görülen standartlaşma sistematize olmaya başlayan bir topluluğu
göstermektedir. şağı Salat Mezarlığı ölü gömme adetlerinin dönemin diğer mezarlıkları
ile gösterdiği farklılıklar ve benzerlikler, bu dönemin mezarlık ve diğer dünya anlayışlarına zenginlik kazandırmaktadır

Anahtar Kelimeler

Geç Uruk, Erken Tunç Çağı, Geçiş Dönemi, Ninive 5, Sanduka Mezar

A LATE URUK-EARLY BRONZE AGE TRANSITIONAL PERIOD CEMETERY IN THE UPPER TIGRIS REGION: AŞAĞI SALAT

Öz

Located in the Upper Tigris Region, within the borders of Diyarbakır-Bismil,
Aşağı Salat is a höyük (mound) situated on the banks of the Tigris River. The cemetery
of Aşağı Salat, which was revealed as a result of salvage excavations carried out in
2000-2002 and 2009-2010 for five years, presented the richest archeological data at the
höyük. Featuring unique characteristics in terms of the grave type, grave goods, and
the burial customs, with 53 graves discovered, Aşağı Salat Cemetery is also the largest
cemetery of the period discovered in the region. The Ninevite 5 potteries, vessel forms that are mostly known to belong to the Late Uruk Period, and other small finds discovered in the cemetery indicate that the cemetery can be dated to the Late Uruk-Early
Bronze Age Transitional period (3300-2900 B.C.). Within this dating range, the finds
of Aşağı Salat make significant contributions to the Late Uruk and Early Bronze Age
chronology of both the Upper Tigris Region and other cultural sites such as Karababa,
Northern Syria, Ancient Mosul, and the Upper Euphrates. Standardization of grave
types, grave goods and burial customs suggests formation of a complex society. The
differences and similarities of burial customs observed in Aşağı Salat Cemetery with
the other cemeteries of the same period enrich the understanding of cemetery and the
other world of the era

Anahtar Kelimeler

Late Uruk, Early Bronze Age, Transitional Period, Ninevite 5, Cist Grave